Trong xu thế nền kinh tế số hiện nay, làn sóng công nghệ mới từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đã mở ra cơ hội giúp các doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất, đổi mới sáng tạo đồng thời đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàn và giúp doanh nghiệp có cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Quản trị doanh nghiệp được thực hiện hiệu quả là một trong những cơ sở then chốt để đánh giá tiềm năng phát triển, cạnh tranh của các tổ chức, doanh nghiệp đó trong các hoạt động kinh doanh. Đứng trước bối cảng công nghệ số và yêu cầu cấp thiết của việc nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp, các doanh nghiệp địa phương cần phải thay đổi mạnh mẽ và thích ứng nhanh chóng.
Trong hoạt động của mình, việc một công ty chỉ có lợi nhuận thôi là chưa đủ. Công ty đó còn phải được thực hiện tốt cả về môi trường, hành vi đạo đức kinh doanh và khả năng quản trị doanh nghiệp hiệu quả. Quản trị doanh nghiệp đòi hỏi sự phân tích, quyết định, và sáng tạo để đảm bảo rằng doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và đáp ứng được mục tiêu kinh doanh và thị trường. Nó là một lĩnh vực rất quan trọng trong quản lý tổ chức, có vai trò then chốt và đóng góp quyết định đến thành công và sự phát triển lâu dài của một doanh nghiệp.
Quản trị doanh nghiệp trong thời đại công nghệ
4.0 đòi hỏi các cấp quản lý phải nâng cao năng lực quản trị trên các lĩnh vực bao gồm: Quản trị chiến lược, tài chính, nhân lực, sản xuất và marketing. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 thì công nghệ số là yếu tố tác động lớn nhất. Các thách thức từ quản trị doanh nghiệp hoàn toàn có thể giải quyết nếu các nhà quản trị biết ứng dụng công nghệ vào hoạt động quản trị, điều hành, trong đó áp dụng phần mềm quản trị vào quá trình kinh doanh để tối ưu hóa nguồn lực và tiết kiệm chi phí…
Quản trị doanh nghiệp là hệ thống các quy tắc, cơ chế, quy định mà thông qua đó doanh nghiệp được điều hành và kiểm soát. Về cơ bản, quản trị doanh nghiệp liên quan đến việc cân bằng lợi ích của các bên liên quan, chẳng hạn như cổ đông, người quản lý, khách hàng, nhà cung cấp, người xuất vốn, chính phủ và cộng đồng. Quản trị doanh nghiệp cũng lập ra các nguyên tắc nhằm đạt được mục tiêu của công ty, bao gồm tất cả các lĩnh vực quản trị từ kế hoạch thực hiện, quy trình kiểm soát nội bộ cho đến việc đo lường hiệu quả và việc công bố thông tin công ty.
Đối với một tổ chức, đơn vị hay cao hơn là một quốc gia, cộng đồng, công việc quản trị đều đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Riêng đối với một doanh nghiệp thì quản trị tốt sẽ giúp cho các hoạt động trong doanh nghiệp diễn ra hiệu quả hơn, tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài. Quản trị trong doanh nghiệp phải đảm bảo được 4 chức năng cơ bản: Chức năng kế hoạch và dự báo, Chức năng tổ chức thực hiện, Chức năng lãnh đạo, chỉ đạo, Chức năng kiểm tra kiểm soát và ra các quyết định điều chỉnh.
Quản trị doanh nghiệp trong bối cảnh công nghệ số
Theo các chuyên gia kinh tệ́, quản trị doanh nghiệp tốt là nền tảng cho sự phát triển lâu dài của các doanh nghiệp. Thực tiễn trong và ngoài nước cho thấy, các doanh nghiệp đạt được thành công lớn trong dài hạn nhờ hệ thống quản trị công ty tốt. Trong khi đó quản trị doanh nghiệp kém, thiếu minh bạch luôn là nguyên nhân chính dẫn tới hoạt động thiếu hiệu quả và phá sản của doanh nghiệp. Trong giai đoạn toàn cầu hóa, cạnh tranh khốc liệt cùng với các vấn đề phát sinh khó lường như chiến tranh thương mại, dịch bệnh toàn cầu… nhưng đổi mới công nghệ tác động đến phương thức sản xuất của nền kinh tế nói chung và cộng đồng doanh nghiệp nói riêng càng đòi hỏi vấn đề quản trị doanh nghiệp ở một mức độ cao hơn.
Các cơ hội nhận được: Chuyển đổi số giúp tạo ra sự liên kết thông tin trên một nền tảng nhất định, mọi công việc vận hành một cách linh hoạt, tăng sự minh bạch và hiệu quả trong hệ thống quản trị doanh nghiệp, tối ưu hóa năng suất nhân viên và nâng cao khả năng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp với nhau trong việc chuyển đổi số. Việc nắm bắt kịp thời quá trình chuyển đổi số sẽ tạo ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp như:
Mở rộng khách hàng: Với việc áp dụng các kĩ thuật công nghệ tiên tiến, các doanh nghiệp đã xây dựng các mô hình hoạt động tối ưu, có hiệu quả. Mô hình kinh doanh số, cho phép doanh nghiệp tiếp cận được nhiều khách hàng hơn, thậm chí là những khách hàng ở các vùng xa địa bàn doanh nghiệp hoạt động, đồng thời gia tăng năng suất vận hành và kiểm soát chi phí tốt.
Đa dạng hóa sản phẩm: Chuyển đổi số giúp các doanh nghiệp phát triển các sản phẩm mang tính đột phá sáng tạo để mở rộng những mô hình kinh doanh phù hợp hơn với thời buổi công nghệ hiện đại ngày nay. Các sản phẩm, dịch vụ tích hợp nhiều chức năng sẽ đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.
Tăng cường hợp tác giữa các công ty: Thúc đẩy sự cạnh tranh cũng như thu hút các công ty cung cấp giải pháp công nghệ hợp tác với các DN, nhằm đưa ra các sản phẩm tiện ích ngày càng cao cho khách hàng, từ đó có thể tối đa hóa lợi nhuận của DN. Chẳng hạn nhiều DN đã tích hợp chức năng thanh toán trên các phần mềm như liên kết với ví momo, giúp quá trình thanh toán nhanh, tiết giảm chi phí.
Các thách thức phải đối diện:
Nhận thức của doanh nghiệp về CMCN 4.0 và quản trị doanh nghiệp trong bối cảnh CMCN 4.0 vẫn còn thấp. Theo Chu Thị Hà, Đinh Thị Ngọc Hà (2019), hiện nay, nhiều doanh nghiệp chưa hiểu về bản chất của CMCN 4.0, chưa nhận thức đầy đủ về các xu thế công nghệ đến ngành, lĩnh vực của mình, chưa sẵn sàng năng lực để tiếp cận công nghệ, hệ thống hạ tầng, thay đổi quy trình, thay đổi cách thức quản trị, điều hành để đáp ứng được với xu thế công nghệ. Đây là thách thức các doanh nghiệp cần giải quyết đầu tiên, trước khi tính đến nhưng kế hoạch dài hơi hơn. Phát triển nguồn lực lãnh đạo số là một thách thức chủ yếu mà DN phải đối mặt trong quá trình chuyển đổi. Với lực lượng sản xuất 4.0 thì cũng cần giám đốc điều hành
4.0 với phương thức QTDN mới để làm cho sự vận hành của công ty thật đơn giản nhưng hiện đại, hiệu quả. Nhà quản trị phải luôn khuyến khích đổi mới, đột phá, khuyến khích sự xung kích, dấn thân cho những thay đổi của tương lai.
Trình độ và năng lực áp dụng công nghệ chưa tốt: Công nghệ mới đi kèm với những đòi hỏi về kỹ năng, kiến thức phải được cập nhật mới để thích ứng nhanh chóng với sự thay đổi của CMCN 4.0. Hầu hết doanh nghiệp mới ứng dụng được một phần công nghệ vào quản trị doanh nghiệp. Đa phần các doanh nghiệp vẫn sử dụng các phần mềm riêng lẻ như: kế toán, CRM, kho, bán hàng…để phục vụ quản trị doanh nghiệp. Trong các hoạt động marketing, các “kỹ thuật cơ bản” như tận dụng các công cụ tìm kiếm trên internet, tạo các chiến dịch Marketing Online trên mạng xã hội thì chỉ có một số ít các doanh nghiệp sử dụng. Trong khi đó, doanh nghiệp cũng như các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực trên thị trường đang gặp khó khăn lớn vì không biết nên đào tạo kiến thức gì thì sẽ kịp thời đáp ứng sự thay đổi liên tục về nhu cầu lao động của kỷ nguyên công nghiệp 4.0. Năng lực chuẩn bị cho CMCN 4.0 vẫn chưa đáp ứng. Khi đang bắt đầu cuộc CMCN 4.0, thì hầu như các doanh nghiệp đều khan hiếm nguồn lực có thể quản trị, vận hành và ứng dụng các tiến bộ công nghệ liên quan tới AI, IoT, Thực tế ảo, Người máy, in 3D…
Chưa xư lý được vấn đề an toàn, an ninh mạng, dữ liệu, dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư cá nhân của con người trên không gian mạng bị đe dọa. Theo thống kê của Hãng bảo mật Kaspersky, Việt Nam nằm trong số các quốc gia bị tấn công mạng nhiều nhất; đứng thứ 4/10 quốc gia có nguy cơ bị lây nhiễm mã độc qua mạng và 1/10 các quốc gia bị lây nhiễm mã độc từ sử dụng các thiết bị lưu trữ rời (USB, thẻ nhớ ngoài).
Các giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp tại các doanh nghiệp nhỏ
Để nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp tại các doanh nghiệp nhỏ cần thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp. Một số các biện pháp trọng điểm có thể kể đến như:
Nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về quản trị doanh nghiệp thời công nghệ số và coi khách hàng là mục tiêu cao nhất:
Chuyển đổi số tại mỗi doanh nghiệp sẽ tác động lớn đến chiến lược kinh doanh, hình thức hoạt động của doanh nghiệp, vì vậy, đó sẽ là một sự thay đổi lớn tới toàn bộ doanh nghiệp, điều này gây áp lực cho các nhà lãnh đạo tại các doanh nghiệp này. Mỗi doanh nghiệp cần xác định mình đang ở đâu trong cuộc CMCN 4.0, qua đó xác định nguồn lực và chiến lược phù hợp. Đồng thời cần có sự thay đổi về tầm nhìn định hướng. Bất kể khi nào, đặc biệt trong thời đại 4.0, một doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển đều phải xây dựng được cho mình hình ảnh, truyền thông ấn tượng. Nâng cao hình ảnh thương hiệu doanh nghiệp trong lòng khách hàng bằng cách: nâng cao chất lượng sản phẩm, đẩy mạnh dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ khách hàng, chế độ hậu mãi, đổi trả… cũng như thực hiện các hoạt động có trách nhiệm với xã hội và môi trường nhằm “trả lại” phần lợi nhuận mà khách hàng và xã hội đã mang lại cho doanh nghiệp.
Ứng dụng công nghệ trong các quy trình hoạt động của doanh nghiệp
Chuyển đổi số chính là việc ứng dụng công nghệ vào mọi hoạt động của doanh nghiệp, được thực hiện trong thời đại bùng nổ về công nghệ trên nền tảng của hệ thống Internet mạnh mẽ, chính vì vậy đòi hỏi trình độ rất cao cả về kỹ thuật cũng như nhân lực. Chuyển đổi số tại Việt Nam hiện vẫn cơ bản sử dụng các công nghệ sẵn có trên thế giới. Việc sở hữu cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin phù hợp đóng vai trò rất quan trọng trong đáp ứng nhu cầu ngày càng mạnh mẽ của các doanh nghiệp nhỏ Việt Nam trong ngắn hạn, cũng như về mặt lâu dài. Ứng dụng công nghệ vào sản xuất kinh doanh nói chung và quản trị doanh nghiệp nói riêng nhằm nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp. Nhưng thách thức của quản trị doanh nghiệp trong CMCN 4.0 hoàn toàn có thể giải quyết nếu các nhà quản trị biết ứng dụng phần mềm, các giải pháp công nghệ để giúp quá trình quản trị kinh doanh có thể tối ưu hóa nguồn lực và tiết kiệm chi phí. Do vậy, để thích ứng với đòi hỏi từ cuộc cách mạng này, doanh nghiệp phải tăng cường đầu tư trang thiết bị, công nghệ, tự động hóa trong sản xuất, kinh doanh.
Xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao: Trong thời đại công nghệ số thì quản trị nguồn nhân lực là rất quan trọng, doanh nghiệp cần ứng dụng những công cụ thông minh của thời đại số như phần mềm quản lý nhân sự vào vận hành và quản trị tổ chức có hiệu quả. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp cần tự động hóa công tác quản trị nguồn nhân lực số. Phần mềm quản trị nguồn nhân lực số mang đến những giải pháp quản lý toàn diện cho doanh nghiệp, giúp quy trình quản lý nhân sự của doanh nghiệp trở nên dễ dàng và mang lại hiệu quả cao, tiết giảm chi phí và thời gian thực thi nhiệm vụ; đặc biệt là giúp các nhà lãnh đạo nhanh chóng có được những quyết định đúng đắn về nhân sự. Chiến lược phát triển nguồn nhân lực phải là một bộ phận trong chiến lược phát triển dài hạn của doanh nghiệp. Trong đó, trước hết, cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hiện hữu của doanh nghiệp, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, chuyên viên chủ chốt thông qua chế độ đãi ngộ phù hợp, các hoạt động huấn luyện, đào tạo để đảm bảo họ có đầy đủ các kỹ năng để đáp ứng các yêu cầu trong nền kinh tế số và làm chủ công nghệ. Sau đó là liên kết với các trường đại học, thu hút các nhân tài mới nhất là các cá nhân có trình độ công nghệ cao, chuyên môn tốt, sáng tạo, cầu tiến và có khả năng thích nghi với những thay đổi.
Trang bị các giải pháp phần mềm: Trong bối cảnh CMCN 4.0 thì công nghệ số là yếu tố tác động lớn nhất. Các thách thức đối với quản trị doanh nghiệp hoàn toàn có thể giải quyết nếu các nhà quản trị biết ứng dụng công nghệ vào hoạt động quản trị, điều hành, trong đó áp dụng phần mềm quản trị vào quá trình kinh doanh để tối ưu hóa nguồn lực và tiết kiệm chi phí… Thay vì sử dụng phần mềm đơn lẻ truyền thống, doanh nghiệp có thể ứng dụng giải pháp quản trị tổng thể. Sự đồng nhất đối với toàn bộ hoạt động doanh nghiệp đảm bảo sự linh hoạt, đáp ứng cho việc phát triển doanh nghiệp. Nếu trước đây, việc quản trị doanh nghiệp được hỗ trợ bởi một số phần mềm đơn lẻ như phần mềm kế toán, phần mềm bán lẻ, phần mềm quản lý kho… đã có thể đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp nói chung và một số bộ phận phòng ban cụ thể nói riêng thì hiện nay, các doanh nghiệp tiên tiến không dừng lại việc ứng dụng công nghệ thông tin ở mức độ đơn giản đó nữa, họ hướng đến một giải pháp quản trị tổng thể và đồng nhất cho toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp.
Chuẩn bị các giải pháp giám sát mạng: Biện pháp này nhằm mục đích để đảm bảo an toàn cho khách hàng khi sử dụng các dịch vụ điện tử, chẳng hạn như sử dụng các công nghiệp tự động hóa tiên tiến, kỹ thuật cao để phân tích dữ liệu; gia tăng sự bảo mật thông tin, dữ liệu của các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức trên các nền tảng IoT, và đẩy mạnh việc thiết lập hợp tác, phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành trong việc đảm bảo an ninh, an toàn thông tin mạng.
Trong thời đại CMCN 4.0, doanh nghiệp muốn thành công thì đòi hỏi người lãnh đạo phải tỉnh táo, sáng suốt lựa chọn giải pháp tối ưu. Có rất nhiều yếu tố tác động đến hiệu quả quản trị doanh nghiệp, tuy nhiên yếu tố con người và yếu tố công nghệ luôn luôn là yếu tố quan trọng nhất và nên được quan tâm hàng đầu. Những doanh nghiệp ứng dụng được giải pháp quản trị tổng thể và có những chính sách tối ưu với nguồn nhân lực sẽ có được những ưu thế hơn so với các doanh nghiệp khác trong quá trình quản trị doanh nghiệp của mình./.
Nguyễn Quang Huy
Tài liệu tham khảo
Lê Văn Sơn. (2022). Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp trong chuyển đổi số. Tạp chí Tài chính kỳ 1 tháng 11 năm 2022.
Mai Ngọc Khánh (2020) Quản trị doanh nghiệp trong bối cảnh CMCN 4.0, Tạp chí Tài chính kỳ 1 tháng 4/2020.
Chu Thị Hà, Đinh Thị Ngọc Hà (2019), Quản trị doanh nghiệp trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, Tạp chí Tài chính kỳ 2 tháng 4/2019.
Đỗ Mỹ Linh (2021). Giải pháp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa ‐ Số hóa doanh nghiệp 4.0. https://cole.vn/blog/giai‐phap‐cho‐doanh‐nghiep‐ vua‐va‐nho/
