Ngày 18/6/2025, nhà báo Đức Marc Dimpfel đã đăng tải bài viết mang tiêu đề “Hòa bình chỉ có thể với người Palestine – Netanyahu hứa hẹn an ninh – nhưng đây là một ngụy biện” trên trang web của đài truyền hình NTV có trụ sở tại Cologne, Tây Đức. Bài viết đưa ra quan điểm chỉ trích mạnh mẽ chính sách an ninh của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, đồng thời nhấn mạnh rằng hòa bình tại Trung Đông không thể đạt được nếu tiếp tục loại bỏ vai trò then chốt của người Palestine trong các tiến trình đàm phán.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang đặt cược lớn khi phát động chiến dịch quân sự chống lại Iran, một bước đi tiềm ẩn nhiều rủi ro nhưng có thể mang lại lợi ích chính trị cá nhân cho ông. Tuy nhiên, theo giới quan sát, bất kỳ ai thực sự lo ngại về an ninh lâu dài của Israel không nên ủng hộ vô điều kiện chính sách hiện tại của nhà lãnh đạo này.
Là một chính trị gia kỳ cựu, ông Netanyahu xây dựng sự nghiệp của mình dựa trên hình ảnh “người bảo vệ an ninh quốc gia”. Trong nhiều thập kỷ, ông khéo léo định vị bản thân như lựa chọn duy nhất có đủ bản lĩnh và cứng rắn để chống lại các mối đe dọa từ bên ngoài. Một trong những mục tiêu hàng đầu của ông là Iran, quốc gia bị Tel Aviv coi là mối đe dọa hiện hữu.
Netanyahu từ lâu đã coi thỏa thuận hạt nhân với Iran là mối hiểm họa. Sau khi vận động thành công để Tổng thống Mỹ Donald Trump rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018, ông không ngừng kêu gọi hành động quân sự nhằm vào Tehran, quốc gia mà ông cáo buộc đã hậu thuẫn các lực lượng thù địch với Israel như Houthi ở Yemen hay Hezbollah ở Lebanon, góp phần tạo nên một “vành đai đe dọa” kéo dài trong khu vực.
Sau nhiều năm đe dọa mà không hành động, Tel Aviv giờ đây đã thay đổi chiến lược. Với cáo buộc Iran đang tiến gần hơn bao giờ hết tới việc chế tạo bom hạt nhân, Israel đã tiến hành hàng loạt cuộc không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân, kho dầu, cơ quan chính phủ và thậm chí là một đài truyền hình ở Iran. Đáp lại, Tehran đã phóng hàng trăm tên lửa về phía Israel, đánh dấu một bước leo thang nguy hiểm trong căng thẳng khu vực.
Động lực phía sau chiến lược của Netanyahu
Theo giới phân tích, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang tận dụng thời điểm mà ông cho là “thiên thời” để củng cố vị thế an ninh của Tel Aviv. Với việc Hamas và Hezbollah bị tổn thất nặng nề sau các đợt giao tranh gần đây, còn Iran tiếp tục chìm sâu trong khủng hoảng kinh tế kéo dài, Netanyahu dường như tin rằng kẻ thù truyền kiếp của Israel đang suy yếu đủ để bị đánh phủ đầu – hoặc ít nhất là bị vô hiệu hóa về mặt quân sự.
Lập luận chiến lược này có thể khiến hành động tấn công trở nên dễ hiểu về mặt chính trị, nhưng lại vấp phải nhiều phản đối về mặt pháp lý. Theo luật pháp quốc tế, một cuộc tấn công chỉ được coi là hợp pháp khi có bằng chứng rõ ràng về mối đe dọa sắp xảy ra. Trong trường hợp này, chưa có xác minh độc lập nào cho thấy Iran thực sự đã đến gần ngưỡng chế tạo vũ khí hạt nhân. Trong khi một báo cáo của CNN nhận định rằng Tehran còn cần nhiều năm nữa để sở hữu bom nguyên tử, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump lại công khai bác bỏ thông tin này. Sự thiếu minh bạch khiến công chúng khó lòng biết được sự thật toàn diện.
Nếu thành công trong việc làm suy yếu Iran và các đồng minh trong “trục kháng cự”, Netanyahu sẽ hoàn thành một trong hai trụ cột chính sách an ninh mà ông theo đuổi suốt sự nghiệp, loại bỏ mối đe dọa từ bên ngoài. Trụ cột còn lại là khẳng định sự bất khả thi của một nhà nước Palestine độc lập.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng xung đột tại Trung Đông, bất chấp tầng tầng lớp lớp các yếu tố lịch sử, tôn giáo và sắc tộc, cốt lõi vẫn là tranh chấp lãnh thổ, cụ thể là vùng đất giữa Sông Jordan và Biển Địa Trung Hải. Và chừng nào vấn đề Palestine chưa được giải quyết một cách thấu đáo, mọi nỗ lực nhằm đạt được hòa bình bền vững trong khu vực sẽ tiếp tục rơi vào bế tắc.
Bờ Tây dần bị sáp nhập: Chính sách thực địa và hệ lụy nhân đạo
Chính phủ của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, với sự hậu thuẫn từ các bộ trưởng cực hữu, đang từng bước hiện thực hóa một kế hoạch đầy tranh cãi: sáp nhập de facto Bờ Tây. Thông qua việc mở rộng các khu định cư Do Thái và áp dụng những biện pháp bảo hộ về chính trị, pháp lý và quân sự, Tel Aviv đang củng cố sự kiểm soát trên vùng lãnh thổ vốn được cộng đồng quốc tế công nhận là của người Palestine. Hiện có khoảng 2,7 triệu người Palestine tại Bờ Tây đang sống dưới sự chiếm đóng mà họ bị tước đoạt nhiều quyền cơ bản, trong khi các chiến dịch quân sự của Israel tại đây bị cáo buộc thường xuyên diễn ra với tính chất bạo lực và tùy tiện.
Trong bối cảnh đó, cuộc tấn công đẫm máu của Hamas vào ngày 7/10/2023, lực lượng vũ trang đang kiểm soát Dải Gaza được nhiều người Israel, bao gồm cả Netanyahu, coi là minh chứng cho quan điểm lâu nay của họ: một nhà nước Palestine độc lập sẽ không mang lại hòa bình, mà chỉ dẫn đến khủng bố. Và không thể phủ nhận, vụ tấn công với quy mô chưa từng có đã gây ra thảm sát đối với dân thường Israel, một hành vi bị cộng đồng quốc tế lên án là khủng bố.
Tuy nhiên, giới quan sát cũng chỉ ra một nghịch lý: trong nhiều năm, chính Netanyahu bị cáo buộc đã gián tiếp nuôi dưỡng sự tồn tại của Hamas, coi đó là một công cụ nhằm chia rẽ phong trào dân tộc Palestine và làm suy yếu Chính quyền Palestine ôn hòa ở Bờ Tây. Chiến lược này đã phản tác dụng – bằng chứng rõ ràng là sự thất bại trong việc bảo đảm an ninh cho người dân Israel vào ngày 7/10.
Chiến dịch quân sự sau đó tại Gaza ban đầu được Israel tuyên bố là hành động tự vệ hợp pháp nhằm khôi phục an ninh quốc gia. Tuy nhiên, khi cuộc xung đột kéo dài sang nhiều tháng, mục tiêu ban đầu dường như đã bị lu mờ. Hơn 30.000 người thiệt mạng, phần lớn cơ sở hạ tầng tại Gaza, từ bệnh viện đến trường học bị phá hủy. Viện trợ nhân đạo bị chặn đứng, trong khi hai triệu người Palestine bị dồn vào khu vực nhỏ bé với điều kiện sống ngày càng tồi tệ. Tình hình nhân đạo nghiêm trọng hiện nay đã vượt xa giới hạn của một chiến dịch quân sự chống khủng bố, và làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng nhân đạo kéo dài không hồi kết.
Tư tưởng “Đại Israel” và những toan tính chiến lược đầy rủi ro của Netanyahu
Chính phủ Israel dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đang bị nhiều nhà quan sát cáo buộc theo đuổi một chương trình nghị sự mang tính dân tộc cực đoan: hiện thực hóa ý tưởng về “Đại Israel”. Theo đó, viễn cảnh một nhà nước đơn nhất không có chỗ đứng cho người Palestine đang được âm thầm thúc đẩy thông qua các chính sách mở rộng lãnh thổ và kiểm soát dân số. Kế hoạch tái định cư người Palestine, một khái niệm vốn bị xem là đồng nghĩa với thanh trừng sắc tộc ngày càng được thảo luận công khai và hợp thức hóa bằng ngôn ngữ ngoại giao đầy ẩn ý.
Song song với chiến lược kiểm soát Bờ Tây, Netanyahu hiện cũng đang đẩy mạnh chiến dịch quân sự chống lại Iran – nhưng với mục tiêu mơ hồ và khó đoán định. Liệu ông đang nhắm tới việc phá hủy chương trình hạt nhân của Tehran, hay tham vọng sâu xa hơn là lật đổ hoàn toàn chế độ thần quyền do Đại giáo chủ Ali Khamenei đứng đầu? Hiện vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng. Thời lượng, mức độ tàn khốc và kết cục của cuộc chiến này phần lớn sẽ phụ thuộc vào một yếu tố then chốt: liệu Hoa Kỳ có can dự quân sự trực tiếp hay không.
Không thể phủ nhận rằng một Trung Đông không có Ayatollah Khamenei và Lực lượng Vệ binh Cách mạng, vốn bị cáo buộc đàn áp chính người dân Iran bằng bạo lực cực đoan sẽ là một viễn cảnh đáng mơ ước đối với nhiều người. Netanyahu kêu gọi người dân Iran nổi dậy và kỳ vọng rằng chiến tranh có thể là chất xúc tác cho một cuộc cách mạng lật đổ chế độ. Nhưng cái giá phải trả cho một viễn cảnh như vậy có thể là khôn lường.
Nguy cơ không nhỏ là cuộc chiến có thể kết thúc theo hướng hoàn toàn ngược lại: giới giáo sĩ tại Tehran có thể càng củng cố quyền lực, và rút ra một bài học nguy hiểm – rằng chỉ có vũ khí hạt nhân mới đủ sức đảm bảo sự tồn tại trước các mối đe dọa từ bên ngoài. Đó là một canh bạc địa chính trị lớn mà Netanyahu dường như sẵn sàng chấp nhận, bất chấp những hệ lụy tiềm tàng cho cả khu vực và thế giới.
Cảnh báo về sai lầm lập lại: Phản ứng quốc tế và bài học từ Gaza
Trong nhiều năm, các hành động quân sự và chính sách của Israel tại Dải Gaza và Bờ Tây được các đồng minh phương Tây hoặc công khai ủng hộ, hoặc im lặng làm ngơ. Tuy nhiên, những tháng gần đây, làn sóng chỉ trích từ các thủ đô châu Âu, đặc biệt là London, Paris và Berlin đã trở nên mạnh mẽ một cách bất thường. Dù vậy, những tiếng nói này gần như lập tức rơi vào im lặng khi Tel Aviv chuyển hướng sang cuộc đối đầu trực tiếp với Iran.
Sự chuyển hướng chú ý của dư luận quốc tế khỏi thảm họa nhân đạo tại Gaza, nơi xung đột kéo dài nhiều tháng chưa có hồi kết, rõ ràng đang mang lại lợi thế chiến lược cho Thủ tướng Netanyahu. Trong khi đó, tình hình tại hiện trường vẫn đặc biệt nghiêm trọng. Người dân Gaza tiếp tục đổ xô đến các trung tâm phân phối viện trợ do một tổ chức gây tranh cãi của Mỹ điều hành, bất chấp nguy cơ bị trúng đạn. Họ đến không phải vì lựa chọn, mà vì cơn đói buộc họ phải chấp nhận rủi ro sống còn.
Trong bối cảnh Israel mở rộng chiến dịch quân sự sang Iran, giới quan sát cảnh báo rằng các đồng minh phương Tây cần rút ra bài học từ những sai lầm trong quá khứ. Sự đoàn kết trước mối đe dọa thực sự từ Tehran là điều dễ hiểu, nhưng không nên đồng nghĩa với việc chấp nhận vô điều kiện mọi hành động của Israel. Sự ủng hộ mù quáng có thể tiếp tay cho các chiến lược vượt khỏi khuôn khổ luật pháp quốc tế, vốn phải là nền tảng không thể thay thế cho mọi phản ứng của cộng đồng quốc tế, ngay cả trong những thời điểm bất ổn nhất.
An ninh không thể là đặc quyền của một phía
Trong mọi cuộc xung đột, an ninh không thể là khái niệm độc quyền. Người Palestine – cũng như người Israel, có nhu cầu và quyền được sống an toàn. Không thể loại trừ Gaza khỏi các phương trình an ninh khu vực, cũng không thể bỏ qua những lời cảnh báo về bạo lực mà người Palestine phải đối mặt hàng ngày. Các đồng minh phương Tây, nếu thực sự quan tâm đến một giải pháp bền vững, cần thẳng thắn thừa nhận rằng quyền được an ninh của người Palestine cũng quan trọng không kém.
Hai nhu cầu an ninh của Israel và Palestine không loại trừ nhau, mà trái lại, gắn bó chặt chẽ trong tiến trình hướng tới một Trung Đông ổn định hơn. Khi các quốc gia Ả Rập trong khu vực từng bước tiến tới bình thường hóa quan hệ với Israel, điều này càng trở nên rõ ràng: sẽ là ảo tưởng nếu cho rằng đàn áp hay cưỡng ép di dời người Palestine có thể mang lại hòa bình lâu dài cho Israel. Lịch sử đã chứng minh điều ngược lại, các chính sách áp bức chỉ càng làm gia tăng chủ nghĩa cực đoan, thù hận và bạo lực.
Một lối thoát khỏi vòng xoáy bạo lực hiện tại dường như là điều khó hình dung trong bối cảnh hậu quả chiến tranh tàn khốc, vết thương tâm lý sâu sắc và những sai lầm lịch sử phức tạp từ cả hai phía. Nhưng rõ ràng, bất kỳ giải pháp đơn phương nào do chính phủ hiện tại của Israel thúc đẩy cũng không thể được xem là giải pháp thực sự. Tiền đề cho hòa bình, nếu còn có thể hy vọng về điều đó, phải là bảo đảm cuộc sống trong tự do và phẩm giá cho tất cả con người giữa Sông Jordan và Địa Trung Hải, và xa hơn thế nữa.
Cuộc xung đột giữa Israel và Palestine, cũng như căng thẳng leo thang với Iran, không thể được giải quyết bằng các giải pháp quân sự đơn phương hay những toan tính chính trị ngắn hạn. Khi bạo lực được coi là công cụ duy nhất để đạt được an ninh, thì cái giá phải trả sẽ luôn là sinh mạng, lòng tin và cơ hội hòa giải. Thế giới cần một cách tiếp cận nhất quán, dựa trên luật pháp quốc tế và các nguyên tắc nhân quyền phổ quát, không phải những ngoại lệ được tạo ra bởi quyền lực hay vị thế địa chính trị.
Một nền hòa bình thực sự không thể đạt được nếu chỉ một bên được công nhận quyền tồn tại và an ninh, trong khi bên kia bị gạt ra bên lề lịch sử. Chỉ khi mọi dân tộc trong khu vực, bao gồm cả người Palestine được đối xử với sự công bằng và nhân phẩm, Trung Đông mới có thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn của chiến tranh, thù hận và bất ổn kéo dài.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn: https://www.n-tv.de/politik/Netanjahu-verspricht-Sicherheit-doch-das-ist-ein-Trugschluss-article25843429.html