Năm 2025 khép lại với nhiều dấu ấn đặc biệt của thành phố Huế , năm đầu tiên chính thức trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Đây cũng là năm Huế đăng cai tổ chức Năm Du lịch quốc gia với chủ đề “Kinh đô xưa – Vận hội mới”, đồng thời diễn ra nhiều sự kiện trọng đại. Trong bối cảnh đó, ngành Văn hóa và Thể thao thành phố đã không ngừng nỗ lực, chủ động, sáng tạo, không chỉ hoàn thành nhiệm vụ được giao mà còn tạo ra những bước chuyển tích cực, góp phần xây dựng Huế trở thành đô thị di sản – văn hóa – sinh thái – cảnh quan – thân thiện với môi trường và thông minh.
Điều đáng nói trước hết là sức bật của công tác quản lý nhà nước. Bám sát Chương trình công tác năm 2025 của UBND thành phố, Sở Văn hóa và Thể thao đã tham mưu hoàn thành 16 nhiệm vụ thuộc chương trình; đồng thời hoàn thành 410 nhiệm vụ theo ý kiến chỉ đạo của UBND thành phố, trong đó có 359 nhiệm vụ đúng và trước hạn. Con số ấy không chỉ phản ánh khối lượng việc lớn, mà còn cho thấy tinh thần kỷ luật hành chính và năng lực tổ chức thực thi, yếu tố then chốt khi Huế vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp sau sắp xếp đơn vị hành chính.
Cải cách hành chính tiếp tục là “mạch ngầm” nâng cao chất lượng phục vụ. Trong năm, Sở đã tiếp nhận và giải quyết 911/915 hồ sơ; 905 hồ sơ giải quyết đúng và trước hạn, đạt tỷ lệ 99%. Việc tiếp nhận thủ tục hành chính lĩnh vực Thông tin – Báo chí – Xuất bản chuyển từ Sở Thông tin và Truyền thông sang cũng được triển khai kịp thời, bảo đảm không tạo “độ trễ” trong quản lý và phục vụ người dân, doanh nghiệp. Song song đó, công tác kiểm tra chuyên ngành được tăng cường: từ hoạt động kinh doanh dịch vụ văn hóa, quảng cáo, biểu diễn nghệ thuật, lễ hội, triển lãm, di sản… đến chấn chỉnh hoạt động Ca Huế trên sông Hương và giám sát thi đấu thể thao, hướng tới môi trường hoạt động lành mạnh, chuyên nghiệp, đúng pháp luật.
Trên nền quản lý vững, lĩnh vực văn hóa – gia đình ghi dấu bằng sự lan tỏa mạnh mẽ của công tác tuyên truyền và các hoạt động văn hóa cơ sở. Năm 2025, ngành đã tập trung tuyên truyền chủ trương thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương; tuyên truyền các ngày lễ lớn, các nghị quyết quan trọng, gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đây không chỉ là nhiệm vụ tuyên truyền đơn thuần, mà là cách tạo đồng thuận xã hội, tạo “mặt bằng nhận thức” để Huế bước vào giai đoạn phát triển mới với tâm thế tự tin và trách nhiệm.
Ở mảng di sản văn hóa, “trụ cột căn tính” của cố đô những kết quả năm 2025 rất đáng trân trọng. Sở đã tham mưu trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thẩm định nhiều dự án tu bổ, tôn tạo di tích quan trọng; hướng dẫn, thẩm định các dự án tu sửa cấp thiết đối với di tích. Công tác xếp hạng di tích có bước tiến rõ rệt: 4 hồ sơ đề nghị xếp hạng cấp quốc gia được trình; trong đó, ngày 09/9/2025, Bộ đã ban hành quyết định xếp hạng di tích cấp quốc gia đối với Lăng mộ Đặng Văn Hòa và Địa điểm Trạm phẫu thuật Tiền phương tại phường Phong Thái. Ở cấp thành phố, 5 di tích được hoàn thiện hồ sơ khoa học để xếp hạng; nhiều hồ sơ di tích được điều chỉnh, cập nhật theo yêu cầu quản lý mới. Đặc biệt, việc rà soát, điều chỉnh cắm mốc khoanh vùng bảo vệ di tích được triển khai theo hướng khoa học, thực tiễn, nhằm vừa bảo vệ, vừa phát huy giá trị.
Không chỉ “giữ”, Huế còn “làm mới” di sản bằng tri thức và cách tiếp cận hiện đại. Việc phối hợp khai quật tháp Đôi Liễu Cốc (giai đoạn 2), theo dõi hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ khai quật Đại Cung môn; tổ chức lễ đón nhận danh hiệu di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội điện Huệ Nam; tham gia Hội nghị khu vực lần thứ 5 của Tổ chức các Thành phố Di sản thế giới khu vực Châu Á – Thái Bình Dương lần đầu tổ chức tại Huế… đều cho thấy Huế đang đặt di sản trong dòng chảy quốc gia và quốc tế, coi di sản là nguồn lực của phát triển bền vững.
Bức tranh di sản phi vật thể năm 2025 cũng rất sinh động. Ngành đã triển khai Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Ca Huế đến năm 2030”, đồng thời từng bước chuẩn bị hồ sơ “Nghệ thuật Ca Huế” đề nghị UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, hướng tới năm 2026 sẽ tổ chức hội thảo khoa học quốc gia hoàn thiện hồ sơ. Cùng với đó là việc xây dựng Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản Tri thức may, mặc áo dài Huế”, một hướng đi vừa bảo tồn “kỹ nghệ” truyền thống, vừa tạo nền tảng cho công nghiệp văn hóa, cho thương hiệu “Huế – Kinh đô Áo dài”. Đáng chú ý, năm 2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Tri thức dân gian về Bún bò Huế và Lễ hội Bhuôih Haro Tơme – Mừng lúa mới của người Cơ Tu, cho thấy chiều sâu đa dạng của không gian văn hóa Huế: từ đô thị đến miền núi, từ cung đình đến dân gian.
Ở mảng lễ hội, biểu diễn nghệ thuật, điện ảnh, đời sống văn hóa Huế tiếp tục giàu năng lượng. Các lễ hội truyền thống như Đền Huyền Trân, Điện Huệ Nam được tổ chức thành công; các chương trình kỷ niệm lớn, chương trình chính luận nghệ thuật và cầu truyền hình trực tiếp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 tại điểm cầu Huế… tạo nên những dấu ấn vừa trang trọng vừa hiện đại. Đặc biệt, Tuần lễ Áo dài cộng đồng Huế năm 2025 và chương trình nghệ thuật đặc biệt “Áo dài Huế” khai mạc Festival mùa Hạ 2025 với 15 hoạt động đặc sắc đã góp phần khẳng định vị thế của áo dài trong đời sống đương đại và trong chiến lược quảng bá du lịch.
Hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm và bảo tàng – thư viện cũng tạo ra “không gian văn hóa” đa tầng. Từ triển lãm “Không gian du lịch, di sản văn hóa, danh thắng và sản phẩm thủ công truyền thống Việt Nam” quy mô 29 tỉnh thành; Festival Nhiếp ảnh quốc tế Việt Nam lần thứ ba – Huế 2025; đến việc Huế tham gia giới thiệu hình ảnh tại EXPO 2025 Osaka, Kansai, Nhật Bản… đều góp phần đưa Huế ra ngoài biên giới địa phương bằng ngôn ngữ văn hóa và sáng tạo. Ở lĩnh vực thư viện, tổng lượt phục vụ bạn đọc hơn 1,2 triệu lượt, cho thấy văn hóa đọc và tiếp cận tri thức đang có những cách làm mới hiệu quả; các hoạt động Ngày Sách và Văn hóa đọc, cuộc thi Đại sứ Văn hóa đọc, giới thiệu sách trực tuyến… mở rộng biên độ lan tỏa tới trường học, cộng đồng và không gian mạng.
Thể dục thể thao năm 2025 là một điểm sáng khác, nhất là sự gắn kết giữa thể thao cộng đồng và thể thao thành tích cao. “Hue Sports Festival 2025” với 12 hoạt động đã thu hút hơn 10.000 vận động viên tham gia, từng bước khẳng định thương hiệu sự kiện thể thao riêng của Huế. Ở hệ thống thi đấu, Huế đăng cai 10 giải thể thao quốc gia và nhiều giải cấp thành phố; đồng thời tổ chức các giải trong khuôn khổ Đại hội TDTT thành phố Huế lần thứ X. Thành tích huy chương của vận động viên Huế rất ấn tượng: 735 huy chương các loại, trong đó có 69 huy chương quốc tế; riêng tại SEA Games 33 đạt 3 HCV, 2 HCB, 1 HCĐ – là minh chứng sinh động cho chất lượng đào tạo, huấn luyện và ý chí vươn lên của thể thao cố đô. Cùng với đó, hệ thống đào tạo được duy trì ổn định với 240 VĐV ở nhiều bộ môn, gần 100 VĐV ăn ở tập trung, sẵn sàng hướng tới nhiệm vụ các giải trong nước và quốc tế.
Dĩ nhiên, một năm sôi động cũng đặt ra những thách thức: cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ văn hóa – thể thao nhiều nơi xuống cấp; địa điểm tập luyện của các bộ môn bị phân tán; nguồn vốn đầu tư cho tu bổ di tích và triển khai các đề án còn hạn chế. Nhưng nhìn từ góc độ phát triển dài hạn, chính những “điểm nghẽn” này lại càng nhắc chúng ta về yêu cầu đầu tư có trọng tâm, trọng điểm – coi văn hóa và thể thao không phải là phần “phụ trợ”, mà là nguồn lực cạnh tranh, là động lực của tăng trưởng bền vững.
Bước sang năm 2026, ngành Văn hóa và Thể thao thành phố Huế xác định mục tiêu rất rõ: nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước; đẩy mạnh cải cách hành chính và chuyển đổi số; phát triển công nghiệp văn hóa gắn với các thương hiệu “Huế – thành phố Festival”, “Huế – Kinh đô Áo dài”, “Huế – Kinh đô ẩm thực”, hướng tới tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực Ẩm thực; tiếp tục triển khai mạnh mẽ công tác bảo tồn và phát huy di sản; đồng thời nâng cao chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, phát triển thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao. Những chỉ tiêu cụ thể như xây dựng hồ sơ 15–20 di tích đề nghị xếp hạng; tu bổ 13–15 di tích ngoài Quần thể di tích Cố đô; tổ chức 250 buổi biểu diễn nghệ thuật, 500 buổi chiếu bóng tuyên truyền lưu động; tổ chức 400 giải thể thao trong năm… cho thấy quyết tâm hành động và khả năng lượng hóa mục tiêu để điều hành hiệu quả.
Huế đã bước vào một “thế đứng” mới. Và trong thế đứng ấy, văn hóa và thể thao không chỉ là lĩnh vực chuyên môn, mà là “hệ giá trị” dẫn đường cho phát triển. Một năm hoạt động xuất sắc của ngành Văn hóa và Thể thao vì vậy không chỉ được đo bằng số lượng nhiệm vụ hoàn thành, số huy chương đạt được hay số cuộc triển lãm tổ chức thành công; mà còn được đo bằng niềm tin xã hội, bằng năng lực quy tụ nguồn lực, bằng sức thuyết phục của một lựa chọn chiến lược: phát triển Huế dựa trên nền tảng văn hóa, di sản – với tinh thần đổi mới, sáng tạo và hội nhập. Năm 2025 đã tạo một nền móng. Năm 2026 đòi hỏi bước tiến mạnh mẽ hơn – để Huế xứng đáng là trung tâm lớn, đặc sắc của cả nước và khu vực, một đô thị di sản sống động trong kỷ nguyên phát triển mới./.
TS. Phan Thanh Hải