Chiều 28/7/2025, tại cuộc họp báo ở thủ đô hành chính Putrajaya (Malaysia), Thủ tướng Anwar Ibrahim tuyên bố, Campuchia và Thái Lan đã nhất trí “ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện” từ nửa đêm (17h00 GMT) nay, nhằm nỗ lực chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu nhất trong hơn một thập kỷ qua sau 5 ngày giao tranh khiến hơn 300.000 người phải di dời.
Sau những nỗ lực của Malaysia, nước chủ tịch khối ASEAN, Hoa Kỳ và Trung Quốc nhằm đưa cả hai bên vào bàn đàm phán, lãnh đạo hai nước đã nhất trí chấm dứt thù địch, nối lại liên lạc trực tiếp và thiết lập một cơ chế thực hiện lệnh ngừng bắn.
Các cuộc đàm phán ngừng bắn diễn ra sau nỗ lực bền bỉ của Anwar và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trong các cuộc điện đàm với cả hai nhà lãnh đạo vào cuối tuần, trong đó ông Trump tuyên bố sẽ không ký kết các thỏa thuận thương mại với họ nếu giao tranh tiếp diễn. Cả hai bên đều phải đối mặt với mức thuế 36% đối với hàng hóa của họ tại Hoa Kỳ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của họ.
Trong một bài đăng trên Truth Social hôm thứ Hai, Trump đã chúc mừng tất cả các bên và cho biết ông đã nói chuyện với các nhà lãnh đạo Thái Lan và Campuchia, đồng thời chỉ đạo nhóm thương mại của mình khởi động lại các cuộc đàm phán ngừng bắn.
“Đây là bước quan trọng đầu tiên nhằm hướng tới giảm căng thẳng và khôi phục hòa bình. Hai bên cũng đồng ý nối lại đối thoại trực tiếp ở cấp Thủ tướng, Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng”, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim phát biểu tại một cuộc họp báo, bên cạnh các nhà lãnh đạo Thái Lan và Campuchia, sau hơn hai giờ đàm phán tại dinh thự của ông ở Putrajaya.
Hai bên cũng thống nhất tổ chức cuộc họp không chính thức giữa lãnh đạo Quân khu 1, Quân khu 2 của Thái Lan và lãnh đạo Quân khu 4, Quân khu 5 của Campuchia vào sáng 29/7. Thủ tướng Anwar cho biết, nếu đạt được đồng thuận, bước tiếp theo sẽ là cuộc họp giữa các tùy viên quốc phòng của hai nước, dưới sự điều phối của nước Chủ tịch ASEAN.
Ngoài ra, lãnh đạo Campuchia và Thái Lan cũng đồng ý tổ chức phiên họp của Ủy ban Biên giới chung, dự kiến diễn ra vào ngày 4/8 và do Campuchia chủ trì. Malaysia, với cương vị Chủ tịch luân phiên ASEAN, sẵn sàng hỗ trợ công tác tổ chức, giám sát nhằm bảo đảm việc thực thi đầy đủ các thỏa thuận liên quan đến vấn đề biên giới.
Thủ tướng Anwar cho biết thêm, Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng hai nước đã được giao nhiệm vụ xây dựng cơ chế cụ thể để thực thi, xác minh và báo cáo tiến độ thực hiện thỏa thuận ngừng bắn. “Cơ chế này sẽ là nền tảng quan trọng giúp duy trì hòa bình và củng cố trách nhiệm trong khu vực”, ông nhấn mạnh.
Theo Thủ tướng Malaysia, cuộc đàm phán tại Putrajaya một lần nữa khẳng định “quyết tâm chung” của Malaysia, Campuchia và Thái Lan trong việc tuân thủ luật pháp quốc tế, duy trì hòa bình, thúc đẩy hợp tác quốc tế và tìm kiếm giải pháp công bằng, bền vững cho cuộc xung đột.
Đánh giá về kết quả đàm phán, Thủ tướng Campuchia Hun Manet cho rằng đây là bước tiến “rất tích cực”, mở ra hy vọng sớm chấm dứt cuộc xung đột đã gây nhiều thương vong và buộc hơn 300.000 dân thường tại hai quốc gia phải sơ tán.
“Chúng tôi hy vọng loạt giải pháp vừa được công bố sẽ tạo điều kiện cải thiện tình hình, để các trao đổi song phương trở lại bình thường và tạo nền tảng hạ nhiệt căng thẳng giữa quân đội hai nước trong tương lai”, ông nói.
Kết thúc cuộc họp, lãnh đạo Campuchia gửi lời cảm ơn Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim vì đã chủ trì và thúc đẩy tiến trình đàm phán một cách kịp thời, khẩn trương. Ông cũng bày tỏ sự trân trọng đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump, người được đánh giá đã đóng vai trò trung gian hòa giải quan trọng thông qua các cuộc điện đàm với lãnh đạo hai bên vào ngày 26/7.
Quyền Thủ tướng Thái Lan nhấn mạnh: “Kết quả hôm nay cho thấy Thái Lan luôn ưu tiên giải pháp hòa bình, song vẫn kiên định bảo vệ chủ quyền và sinh mạng của người dân. Chúng tôi kỳ vọng thỏa thuận này sẽ được thực thi thành công, dựa trên thiện chí và sự hợp tác thực chất từ cả hai phía”.
Nhiều thập kỷ tranh chấp
Hai nước láng giềng Đông Nam Á đã tranh cãi trong nhiều thập kỷ về lãnh thổ biên giới và đã ở trong tình trạng xung đột kể từ vụ giết hại một binh sĩ Campuchia trong một cuộc giao tranh vào cuối tháng 5, dẫn đến việc tăng cường quân đội ở cả hai bên. Một cuộc khủng hoảng ngoại giao toàn diện đã xảy ra sau đó, đẩy chính phủ liên minh mong manh của Thái Lan đến bờ vực sụp đổ.
Họ cáo buộc lẫn nhau đã khơi mào cuộc giao tranh vào tuần trước, leo thang nhanh chóng từ việc sử dụng vũ khí hạng nhẹ đến việc sử dụng pháo hạng nặng và tên lửa tại nhiều điểm dọc theo biên giới đất liền dài 800 km (500 dặm) của họ. Thái Lan bất ngờ điều một máy bay chiến đấu F-16 đến để thực hiện các cuộc không kích vài giờ sau khi xung đột nổ ra.
Giới quan sát nhận định rằng sự tham gia kịp thời của Mỹ với vai trò trung gian đã tạo áp lực ngoại giao mạnh mẽ, giúp thu hẹp khác biệt giữa Campuchia và Thái Lan, thúc đẩy hai bên sẵn sàng nhượng bộ và hướng tới giải pháp hòa bình.
Bên cạnh đó, ASEAN, với Malaysia là Chủ tịch luân phiên tiếp tục thể hiện năng lực điều phối khu vực thông qua việc chủ động tổ chức, giám sát tiến trình đàm phán và thiết lập cơ chế thực thi thỏa thuận ngừng bắn. Vai trò này không chỉ củng cố vị thế của ASEAN như một trung tâm hòa giải khu vực mà còn góp phần duy trì ổn định và trật tự dựa trên luật pháp quốc tế tại Đông Nam Á.
Theo giới phân tích, việc duy trì hiệu quả cơ chế ngừng bắn cùng với những kết quả tích cực từ các phiên họp song phương sắp tới sẽ không chỉ góp phần chấm dứt căng thẳng hiện nay mà còn tạo tiền lệ quan trọng cho hợp tác an ninh nội khối ASEAN. Tiến trình này được kỳ vọng sẽ củng cố khả năng tự giải quyết xung đột của khu vực, giảm nguy cơ leo thang bạo lực và bảo đảm an toàn cho hàng trăm nghìn dân thường đang chịu ảnh hưởng trực tiếp từ chiến sự.
Thế Nguyễn