Trong báo cáo tại Hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp hành Trung ương (mở rộng), tháng 12/1957, Đảng ta chỉ rõ: “Chủ nghĩa xét lại là một biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội hữu khuynh, làm lu mờ lập trường, quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tước bỏ hoặc làm nhụt vũ khí tư tưởng của người cộng sản”. Hôm nay, lời cảnh báo ấy vẫn nguyên giá trị khi các biểu hiện “xét lại lịch sử” đang có xu hướng gia tăng, len lỏi trong đời sống xã hội với nhiều hình thức tinh vi, khó nhận diện. Đây không chỉ là vấn đề nhận thức, mà là thách thức đối với bản lĩnh chính trị, niềm tin tư tưởng và sự trung thực của lịch sử cách mạng, đòi hỏi phải được nhận diện rõ ràng và đấu tranh kiên quyết, kịp thời.
Những “con rắn nước” là ai?
Theo Chủ nghĩa cộng sản khoa học – Từ điển: “Chủ nghĩa xét lại là trào lưu tư tưởng – chính trị thù địch với chủ nghĩa Marx-Lenin, xuất hiện trong nội bộ phong trào công nhân và cộng sản dưới chiêu bài “xét lại” hoặc thậm chí “phát triển” học thuyết mácxítlêninnít. Chủ nghĩa xét lại là một biến dạng của chủ nghĩa cơ hội”. Chủ nghĩa xét lại là một biến dạng của chủ nghĩa cơ hội, do đó, V.I.Lenin khẳng định: “Khi nói đến đấu tranh chống chủ nghĩa cơ hội thì không được bao giờ quên đặc điểm của tất cả chủ nghĩa cơ hội hiện đại trong mọi lĩnh vực là: nó mang tính chất không rõ ràng, lờ mờ và không thể hiểu nổi. Do bản chất của mình, phái chủ nghĩa cơ hội bao giờ cũng tránh đặt vấn đề một cách rõ ràng và dứt khoát, bao giờ nó cũng trên con đường trung dung, nó quanh co uốn khúc như con rắn nước giữa hai quan điểm đối chọi nhau. Nó tìm cách “thoả thuận” với cả quan điểm này với quan điểm kia, nó quy những sự bất đồng ý kiến của mình lại thành những điều sửa đổi nhỏ nhặt, những sự hoài nghi, những nguyện vọng thành tâm và vô hại.v.v…”. Đối chiếu với lĩnh vực đặc thù, lĩnh vực lịch sử, có thể khẳng định rằng ở Việt Nam không có cơ sở khách quan hay chủ quan cho một “chủ nghĩa xét lại” đúng nghĩa. Tuy nhiên, vẫn có những biểu hiện “xét lại” trong tư duy và hành động của những kẻ lợi dụng chiêu bài “nhìn lại lịch sử”, “đọc lại quá khứ” để xuyên tạc, cắt xén sự thật, làm suy yếu niềm tin của công chúng vào giá trị cách mạng và vai trò lãnh đạo của Đảng. Đó chính là những “con rắn nước” thời nay, những kẻ mang dáng vẻ học thuật, nhưng ẩn chứa mục tiêu chính trị và chúng ta có thể nhận diện như sau:
Chủ thể xét lại lịch sử. Nếu như trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế trước đây, lực lượng mang tư tưởng xét lại thường xuất thân từ tầng lớp trí thức tiểu tư sản, “công nhân cổ cồn”, hay theo cách gọi của các nhà kinh điển Mác – Lênin là tầng lớp “công nhân quý tộc” thì ở Việt Nam, cả trong quá khứ lẫn hiện tại, chủ thể của xu hướng xét lại lịch sử lại chủ yếu là một bộ phận nhân sĩ, trí thức tiểu tư sản. Trong đó, có cả những trí thức cũ, tức “trí thức tư sản” được phương Tây đào tạo, sử dụng và cả những người được đào tạo trong môi trường xã hội chủ nghĩa nhưng chưa thật sự “cải tạo tư tưởng”, vẫn giữ thái độ “lập lờ như con rắn nước”, thậm chí “trở cờ”, rơi vào tình trạng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Dù ở bất kỳ thời kỳ nào, xét lại và cơ hội chủ nghĩa vẫn là những trào lưu tư tưởng đối lập với chủ nghĩa Mác – Lênin, là tàn dư của tư tưởng tư sản, tiểu tư sản len lỏi trong phong trào công nhân. Thực chất của chúng là sự đánh đổi lợi ích lâu dài, căn bản của giai cấp công nhân và nhân dân lao động để mưu cầu những lợi ích cục bộ, trước mắt là sự thỏa hiệp, đầu hàng trước hệ tư tưởng tư sản và phản bội lại nền tảng tư tưởng cách mạng, phản bội chủ nghĩa Mác-Lênin.
Đối tượng của xét lại lịch sử. Hoạt động “xét lại lịch sử” không chỉ dừng ở việc phủ định một phần, mà có thể bao trùm toàn bộ tiến trình phát triển lịch sử dân tộc, từ sự kiện, biểu tượng cho đến nhân vật lịch sử. Ở Việt Nam, đối tượng mà các phần tử xét lại thường nhắm tới chính là giai đoạn lịch sử cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, thời kỳ đã khẳng định bản lĩnh, ý chí độc lập và giá trị tư tưởng của con đường xã hội chủ nghĩa. Việc bóp méo, cắt xén hay “đọc lại” các sự kiện lịch sử trong giai đoạn này thực chất là âm mưu phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, làm suy yếu niềm tin chính trị và phá hoại nền tảng tư tưởng của dân tộc.
Phương thức xét lại lịch sử. Hoạt động “xét lại lịch sử” diễn ra cả bí mật lẫn công khai, dưới nhiều hình thức tinh vi. Nhân danh những cụm từ tưởng chừng vô hại như “đổi mới tư duy”, “nhận thức lại”, “tiếp cận khách quan” hay “cách tiếp cận mới”, các phần tử cơ hội tìm cách “diễn giải lại” một số sự kiện, nhân vật lịch sử vốn đã được khẳng định, thậm chí cố tình tạo ra các tranh cãi giả tạo để gây nhiễu thông tin, phân tán dư luận và hình thành hai luồng tư tưởng đối nghịch trong xã hội. Phương tiện tán phát chủ yếu của các luận điệu này là báo chí, truyền thông và đặc biệt là mạng xã hội, từ các nền tảng phổ biến như Facebook, Zalo, TikTok, Instagram…, cả ở trong nước và ở nước ngoài, nhất là các hội nhóm kín, diễn đàn ẩn danh. Đáng lo ngại hơn, không ít cuộc trò chuyện “trà dư tửu hậu”, “thông tấn vỉa hè”, thậm chí trong một bộ phận cán bộ, đảng viên cũng bị lợi dụng làm nơi gieo rắc, bàn tán, xuyên tạc lịch sử, tiếp tay cho những quan điểm lệch lạc.
Cơ sở xét lại lịch sử. Trong lịch sử phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, chủ nghĩa xét lại không phải là hiện tượng ngẫu nhiên, mà là sản phẩm của những điều kiện kinh tế, chính trị xã hội đặc thù trong thời kỳ chủ nghĩa đế quốc phát triển. Cơ sở xã hội của nó bắt nguồn từ bộ phận được hưởng đặc quyền trong giai cấp công nhân, tầng lớp “công nhân quý tộc” và “công nhân quan liêu”, những người có xu hướng xa rời lợi ích căn bản của giai cấp mình. Sự dung túng của các đảng tư sản cầm quyền thông qua các chính sách “chủ nghĩa tự do” và cải cách xã hội đã góp phần nuôi dưỡng tư tưởng xét lại. Đồng thời, cuộc đấu tranh gay gắt giữa hệ tư tưởng tư sản và hệ tư tưởng cộng sản cũng khiến chủ nghĩa xét lại nảy sinh ra chủ nghĩa xét lại. Mỗi khi chủ nghĩa Mác – Lênin giành được thắng lợi mới, các thế lực thù địch lại tìm cách khoác lên mình “chiếc áo mác-xít” hay “xã hội chủ nghĩa giả hiệu” để che giấu bản chất cơ hội. Về phương diện lý luận, chủ nghĩa xét lại dựa trên nền tảng của chủ nghĩa thực chứng, chủ nghĩa chiết trung và thuật ngụy biện, biểu hiện ở việc xa rời phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác – Lênin, đánh tráo khái niệm, làm mờ ranh giới giữa đúng và sai, cách mạng và phản cách mạng.
Mặt khác, trong nội bộ phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, không ít phần tử thiếu bản lĩnh hoặc yếu kém về lý luận đã không chịu nổi sức ép của hệ tư tưởng tư sản, từ đó trượt dần sang lập trường xét lại. Chủ nghĩa xét lại thường nảy sinh ở những bước ngoặt của phong trào công nhân và cộng sản, khi xuất hiện những hiện tượng mới trong đời sống xã hội, hoặc khi có những thay đổi trong sách lược của các đảng cộng sản mà một bộ phận đảng viên chưa đủ năng lực nhận thức đúng đắn, dẫn đến hoang mang, dao động về tư tưởng. Ngoài ra, chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, khi bị tách rời khỏi quan điểm quốc tế vô sản cũng có thể trở thành nguồn nuôi dưỡng chủ nghĩa xét lại, bởi nó dễ dẫn đến sự đề cao chủ quan, tuyệt đối hóa lợi ích dân tộc trước mắt mà xem nhẹ lợi ích giai cấp và tinh thần quốc tế cách mạng. Ở Việt Nam, những phần tử xét lại lịch sử cũng thường lợi dụng chính những đặc điểm đó; khi đất nước bước vào những giai đoạn có tính chất bước ngoặt của cách mạng, thời kỳ đổi mới tư duy, điều chỉnh đường lối, hay chuyển mình phát triển, chúng lợi dụng không gian cởi mở của tư duy khoa học để cài cắm những luận điệu xuyên tạc, nhằm phục vụ mưu đồ chính trị đen tối của mình.
Thủ đoạn xét lại lịch sử. Thủ đoạn quen thuộc của các phần tử xét lại lịch sử là xuyên tạc, bóp méo và bôi đen lịch sử dân tộc, tiến tới phủ nhận những giá trị và thành tựu của cách mạng. Chúng tìm cách biến những năm tháng hào hùng trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, dựng nước và giữ nước của nhân dân ta thành “thời kỳ đen tối”, “sai lầm”, chúng còn tung ra các luận điệu xảo trá khác nhằm gieo rắc hoài nghi, làm phai mờ niềm tin vào con đường xã hội chủ nghĩa. Ở trong nước, một bộ phận nhỏ trí thức và nhà nghiên cứu lịch sử đã thoái hóa, biến chất đã từ bỏ tính đảng, tính giai cấp, tính đảng cộng sản và cả tính khách quan khoa học khi nghiên cứu lịch sử. Nhân danh “đổi mới nhận thức lịch sử”, họ cố tình “lật sử”, tìm cách xuyên tạc, “giải thiêng” những giá trị thiêng liêng của dân tộc, hạ thấp hình tượng anh hùng, bôi nhọ lãnh tụ, nói xấu Đảng Cộng sản Việt Nam. Nguy hiểm hơn, họ lại cổ súy, tô hồng cho những kẻ từng là tay sai của thực dân, đế quốc, những kẻ đã phản bội dân tộc, “nợ máu với đồng bào ta”. Hình ảnh mà nhà thơ Tố Hữu từng khắc họa vẫn còn nguyên tính thời sự: “Cả đàn sói chồm lên, cắn vào lịch sử. Cào chiến công, xé cả xác anh hùng.” (Chân lý vẫn xanh tươi). Câu thơ ấy không chỉ là một lời cảnh tỉnh, mà còn là sự phơi bày bản chất phản động, vô ơn và tàn nhẫn của những kẻ đang từng ngày tìm cách cắn xé quá khứ dân tộc.
Âm mưu và tính nguy hại của xét lại lịch sử. Những hành động bôi đen, phủ nhận lịch sử vẻ vang của dân tộc không chỉ làm sai lệch nhận thức, mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến nền tảng tinh thần của xã hội. Khi lịch sử bị xuyên tạc, người dân – đặc biệt là thế hệ trẻ – dễ rơi vào trạng thái mơ hồ, thờ ơ, thậm chí hiểu sai về quá khứ, từ đó đánh mất lòng tự hào và tự tôn dân tộc. Nguy hiểm hơn, sự tha hóa nhận thức ấy có thể khiến một bộ phận sẵn sàng “rút gạch chân tường”, phá vỡ những giá trị cốt lõi đã làm nên cơ đồ đất nước và thành quả cách mạng. Đó chính là con đường dẫn tới suy thoái niềm tin, làm lung lay nền tảng tư tưởng, thậm chí đe dọa sự tồn vong của dân tộc và chế độ.
Những luận điệu xét lịch sử phổ biến và luận chứng khoa học bác bỏ
Một là, “giải thiêng” anh hùng, lãnh tụ. “Giải thiêng” vốn là một khuynh hướng trong văn học nghệ thuật hiện đại và hậu hiện đại, với mục đích hóa giải yếu tố huyền bí, đưa nhân vật, sự kiện trở về với đời sống bình thường. Tuy nhiên, trong tay các phần tử cơ hội và phản động, chiêu bài “giải thiêng” đã bị lợi dụng thành công cụ xuyên tạc, phủ nhận lịch sử. Nhân danh “đổi mới cách nghiên cứu lịch sử”, “tiếp cận khách quan”, chúng tìm cách bôi nhọ những biểu tượng thiêng liêng của dân tộc: phủ nhận câu chuyện “ngọn đuốc sống” Lê Văn Tám, xúc phạm Anh hùng Võ Thị Sáu, thậm chí rắp tâm “giải thiêng” cả Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam.
Những kẻ này không từ bất kỳ thủ đoạn nào, kể cả những hành vi vu khống, bịa đặt, xuyên tạc thô thiển và vô liêm sỉ, nhằm đánh đổ “huyền thoại Hồ Chí Minh”, phủ nhận Người là anh hùng giải phóng dân tộc, nhà tư tưởng, nhà văn hóa lớn. Phần lớn luận điệu ấy xuất phát từ một số phần tử phản động người Việt ở nước ngoài, hoặc những kẻ từng là tay sai cho thực dân, đế quốc trước năm 1975, nay tiếp tục nuôi dưỡng hận thù và gieo rắc hoài nghi trong xã hội.
Nhưng mọi âm mưu “giải thiêng” đều bất lực trước sự thật lịch sử: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã, đang và sẽ mãi là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa yêu nước, của trí tuệ và đạo đức cách mạng Việt Nam, được nhân dân ta và bạn bè tiến bộ trên thế giới tôn kính. Như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định tại Hội nghị toàn quốc sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW (ngày 12/6/2021):
“Chúng ta đều đã biết, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của chúng ta là Vị lãnh tụ thiên tài của Đảng và dân tộc, Người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam, Anh hùng giải phóng dân tộc, Người chiến sĩ cộng sản quốc tế mẫu mực, Danh nhân văn hóa thế giới… Người là biểu tượng cao đẹp nhất của chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam.”
Lời khẳng định ấy không chỉ là chân lý của dân tộc Việt Nam, mà còn là sự thật lịch sử được nhân loại tiến bộ thừa nhận, điều mà mọi âm mưu xuyên tạc, “giải thiêng” đều không thể xóa bỏ.
Hai là, nhân danh nghiên cứu lịch sử, biên soạn sách giáo khoa, hồi ký để “lật sử”. Đáng lẽ với trách nhiệm nghề nghiệp và đạo đức khoa học, những người nghiên cứu, biên soạn lịch sử phải thường xuyên xem xét, bổ sung, phát hiện chứng cứ khách quan nhằm làm sáng tỏ hơn các sự kiện và nhân vật lịch sử. Thế nhưng, một số cá nhân lại làm điều ngược lại: cố tình đẩy sự thật vào chỗ lập lờ, “trung tính hóa” lịch sử để che giấu bản chất phản động của kẻ thù dân tộc.
Đơn cử, khi tham gia biên soạn Bộ Lịch sử Việt Nam (15 tập), một số nhà sử học đã cố ý lược bỏ cụm từ “ngụy quân, ngụy quyền Sài Gòn”, những khái niệm phản ánh bản chất tay sai, phản bội Tổ quốc và thay thế bằng những cụm từ được cho là “trung tính”, “có văn hóa” như “Quân đội Việt Nam Cộng hòa”, “Chính quyền Sài Gòn”. Việc làm đó, dưới chiêu bài “tránh miệt thị”, thực chất là xuyên tạc bản chất bán nước, hại dân, cầu vinh của lũ tay sai đế quốc Mỹ.
Không dừng lại ở đó, có người còn trích dẫn sai lệch Hồ Chí Minh Toàn tập, suy diễn rằng Chủ tịch Hồ Chí Minh từng “thừa nhận” khái niệm “chính quyền Sài Gòn”. Trong khi sự thật hoàn toàn ngược lại. Trong cuộc phỏng vấn của báo Thế giới (Pháp), đăng trên Nhân Dân ngày 16/8/1965, khi được hỏi về vấn đề này, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định dứt khoát: “Tuyệt đối không có vấn đề ‘chính quyền Sài Gòn’, một sản phẩm do đế quốc Mỹ nặn ra mà nhân dân chúng tôi phỉ nhổ và không một ai trên thế giới đếm xỉa đến.” Lời đáp của Người vừa là chứng cứ lịch sử xác thực, vừa là lời cảnh tỉnh sắc bén trước mọi mưu toan đánh tráo khái niệm, xuyên tạc bản chất cách mạng.
Đáng lo ngại hơn, có người còn lợi dụng việc biên soạn sách giáo khoa để “lái” nhận thức lịch sử của thế hệ trẻ. Một số ấn phẩm như “Gạc Ma, Vòng tròn bất tử” (NXB Văn học, Lê Mã Lương chủ biên) hay “Cõi nhớ” (NXB Đà Nẵng, Hồ Đăng Định tác giả, Trần Đức Anh Sơn biên tập) đã bị cơ quan chức năng thu hồi do làm sai lệch sự thật lịch sử. Đặc biệt, trong bộ sách Cánh Diều, việc đưa Trương Vĩnh Ký, một kẻ từng cộng tác với thực dân Pháp vào chương trình Tiếng Việt lớp 3 như một nhân vật được “tôn vinh” là hành vi nguy hiểm, làm méo mó nhận thức, gây nhiễu giá trị lịch sử, văn hóa dân tộc. Những biểu hiện đó cho thấy, “lật sử” không chỉ là hành vi sai phạm học thuật, mà là biểu hiện của sự tha hóa chính trị, là thủ đoạn tinh vi nhằm làm phai nhạt lòng yêu nước, xóa nhòa ranh giới giữa chính nghĩa và phản bội. Trương Vĩnh Ký là ai? Dưới đây chúng tôi sẽ chỉ rõ.
Ba là, lợi dụng tọa đàm, hội thảo để “rửa tội” cho giặc, “tôn vinh” những kẻ “bán nước cầu vinh”. Một trong những thủ đoạn nguy hiểm của các phần tử xét lại lịch sử hiện nay là mượn danh nghĩa nghiên cứu khoa học, hội thảo học thuật để hợp thức hóa quan điểm sai trái, tìm cách “rửa tội” cho kẻ phản quốc, tô hồng cho những nhân vật từng cộng tác với thực dân, đế quốc.
Từng là đại biểu Quốc hội, nhà sử học, nhưng trong Hội thảo khoa học “Đà Nẵng chống liên quân Pháp – Tây Ban Nha: Quá khứ và hiện tại” (Đà Nẵng, 31/8/2018), ông Dương Trung Quốc đã đưa ra nhận định vô căn cứ: “Liên quân Pháp – Tây Ban Nha mượn cớ triều đình nhà Nguyễn cấm đạo để nổ súng xâm lược Việt Nam với mục tiêu tìm đường vào Trung Quốc…”. Đây là sự xuyên tạc nghiêm trọng lịch sử xâm lược Việt Nam, phủ nhận bản chất cướp nước của chủ nghĩa thực dân Pháp, điều mà tám thập kỷ đô hộ tàn bạo đã phơi bày không thể chối cãi.
Không dừng lại ở đó, trong tọa đàm về Trương Vĩnh Ký do Bảo tàng Báo chí Việt Nam tổ chức (11/9/2020, Hà Nội), ông Dương Trung Quốc lại tiếp tục lập luận rằng: “Yêu nước thì ai cũng yêu nước, chỉ là mỗi người thể hiện khác nhau…”, đồng thời tặng chân dung Trương Vĩnh Ký cho bảo tàng. Phát biểu ấy, cùng những lời “ca ngợi” của nhà báo Trần Hữu Phúc về “cụ Trương”, kẻ từng cộng tác với thực dân Pháp – cho thấy xu hướng nguy hiểm của việc đồng hóa phản bội với yêu nước, làm mờ ranh giới giữa chính nghĩa và phi nghĩa. Những luận điệu ấy hoàn toàn trái ngược với nhận định chính xác, khách quan của cố Giáo sư – Viện sĩ Vũ Khiêu, người được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt I (1996):
“Cuộc chiến đấu bền bỉ, quyết liệt và sâu rộng của nhân dân ta là sự tương phản nổi bật trước sự đớn hèn và nhu nhược của triều đình Huế… Trong cuộc chiến tranh Vệ quốc này, những người trí thức cam tâm theo giặc kiểu Tôn Thọ Tường, Phan Hiển Đạo, Trương Vĩnh Ký khó lòng tránh khỏi sự khinh bỉ và căm ghét của nhân dân.” Lời khẳng định của Giáo sư Vũ Khiêu không chỉ là sự phân định rạch ròi giữa chính – tà, công – tội, mà còn là tiêu chuẩn đạo đức và lẽ công bằng của lịch sử. Việc lợi dụng danh nghĩa “khoa học” để đảo lộn giá trị, “tô son” cho kẻ bán nước, “xóa tội” cho giặc, thực chất là hành vi tiếp tay cho xét lại lịch sử, là sự xúc phạm với máu xương của hàng triệu người Việt Nam đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
Bốn là, trì hoãn việc coi môn lịch sử là môn học bắt buộc và thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Không biết do vô tình hay hữu ý, trong nhiều năm qua, việc xác định vị thế của môn Lịch sử trong chương trình giáo dục phổ thông liên tục bị “nâng lên, đặt xuống”. Có thời điểm, ngành giáo dục còn đề xuất “tích hợp” môn Lịch sử với các môn học khác, thậm chí xem đây là môn tự chọn – một đề xuất đã gây bức xúc sâu sắc trong dư luận và làm dấy lên lo ngại về nguy cơ xem nhẹ lịch sử dân tộc trong giáo dục thế hệ trẻ.
Trước phản ứng mạnh mẽ của xã hội, Quốc hội đã phải ban hành Nghị quyết số 63/2022/QH15 (kỳ họp thứ 3, khóa XV), yêu cầu Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo phải đổi mới căn bản việc dạy và học môn Lịch sử, coi đây là nội dung giáo dục cốt lõi nhằm bồi dưỡng lòng yêu nước, tự tôn dân tộc và phát triển nhân cách cho học sinh. Tuy nhiên, gần đây, việc Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục tổ chức lấy ý kiến về việc Lịch sử có thể là môn bắt buộc hoặc lựa chọn trong kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 lại một lần nữa khiến dư luận dậy sóng.
Nhiều giáo viên, học sinh và nhà nghiên cứu cho rằng đây là biểu hiện của tư duy xem nhẹ lịch sử, thậm chí có dụng ý “triệt hạ” vai trò của môn học này, đi ngược lại tinh thần Nghị quyết của Quốc hội và mong muốn của toàn xã hội. Bởi lẽ, Lịch sử không chỉ là môn học tri thức – mà là môn học về căn cước, về cội nguồn và bản lĩnh dân tộc. Khi lịch sử bị xem nhẹ, con người dễ đánh mất ký ức tập thể, lung lay niềm tin vào quá khứ, và đó chính là mảnh đất màu mỡ cho tư tưởng xét lại nảy nở.
Lựa chọn 1 gồm 6 môn, trong đó có Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, Lịch sử và 2 môn tự chọn trong số các môn đã lựa chọn học.
Lựa chọn 2 gồm 5 môn, trong đó có Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 2 môn tự chọn trong số các môn đã được học, bao gồm cả môn Lịch sử.
Năm là, lợi dụng báo chí, truyền thông để xuyên tạc lịch sử. Đây là thủ đoạn không mới nhưng vô cùng nguy hiểm của các phần tử xét lại. Ngay từ sớm, Đảng ta đã nhận diện rõ chiêu bài này. Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 8/12/1958 của Bộ Chính trị về công tác báo chí đã cảnh báo: “Một số báo chí có biểu hiện hữu khuynh, mất lập trường, tê liệt trước sự tiến công của kẻ địch; cá biệt còn có tờ báo phụ họa với những luận điệu của tư sản và những quan điểm của chủ nghĩa xét lại.”
Hiện nay, thủ đoạn này vẫn được sử dụng ngày càng tinh vi và có hiệu quả hơn, khi một số cơ quan báo chí, truyền thông và nhà xuất bản bị lợi dụng, thậm chí tiếp tay cho luận điệu sai trái, vô tình trở thành “kẻ nối giáo cho giặc”. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng cũng đã chỉ rõ thực trạng đáng lo ngại này: “Hệ thống thông tin đại chúng còn nhiều hạn chế; một số cơ quan báo chí xa rời tôn chỉ, có biểu hiện thương mại hóa; quản lý mạng xã hội còn bất cập.”
Thực tế cho thấy, trong không ít sự kiện có yếu tố nhạy cảm về lịch sử, một số cơ quan báo chí, truyền thông lại tích cực tham gia đưa tin, quảng bá, tạo hiệu ứng lan tỏa cho những cách hiểu sai trái, vừa để “khuếch trương hình ảnh”, vừa ngấm ngầm thăm dò phản ứng xã hội và không ít lần, họ đã đạt được mục đích.
Hệ quả là, những kẻ từng “bán nước cầu vinh” bị lịch sử lên án nay được tô vẽ, “rửa tội” và thậm chí được tôn vinh: đặt tên đường, dựng tượng, lập đền thờ, như các trường hợp Trương Vĩnh Ký, Lê Văn Duyệt, Nguyễn Ánh, kẻ “cõng rắn cắn gà nhà”. Đó là sự trêu ngươi của lịch sử, sự xúc phạm đối với máu xương của biết bao thế hệ cha ông.
Từ hàng loạt biểu hiện trên, có thể thấy nguy cơ hình thành chủ nghĩa xét lại lịch sử ở Việt Nam không còn là giả định mà đã hiện hữu. Nếu không được nhận diện và đấu tranh kịp thời, hậu quả của nó sẽ hết sức khó lường: làm phai nhạt niềm tin, đảo lộn giá trị, thậm chí bẻ gãy nền tảng tư tưởng chính trị mà Đảng và nhân dân ta đã dày công xây dựng.
Tất cả những vấn đề nêu trên, chúng ta có thể nói rằng, ở nước ta đang có nguy cơ hình thành chủ nghĩa xét lại lịch sử từ những phần tử xét lại lịch sử, một nguy cơ hiện hữu nếu chúng ta không nhận diện rõ và phòng, chống hiệu quả thì hậu quả của nó là rất khó lường khi: “Cả đàn sói chồm lên, cắn vào lịch sử. Cào chiến công, xé cả xác anh hùng. Ôi! nỗi đau này là nỗi đau chung. Lương tâm hỡi, lẽ nào ta tự sát?” (Tố Hữu)
Lịch sử là dòng chảy chân lý không thể đảo ngược. Mọi âm mưu xuyên tạc, “xét lại”, dù được ngụy trang bằng lớp vỏ học thuật hay tự do học thuật giả hiệu, đều không thể thay đổi sự thật đã được hun đúc bằng máu, nước mắt và trí tuệ của các thế hệ người Việt Nam.
Những ai cố tình bóp méo, phủ nhận lịch sử dân tộc, dù là cá nhân hay tổ chức sớm muộn cũng sẽ bị chính lịch sử phán xét nghiêm khắc. Bởi lịch sử không bao giờ đứng về phía kẻ phản bội chân lý, mà chỉ đứng về phía nhân dân, phía lẽ phải và phía những giá trị trường tồn của dân tộc.
Bánh xe lịch sử của dân tộc Việt Nam vẫn không ngừng lăn bánh, tiến về phía trước, mang theo niềm tin, khát vọng và sức mạnh của toàn dân tộc. Và trên hành trình ấy, mọi tư tưởng xét lại, cơ hội, mọi hành vi phản bội quá khứ và bôi đen lịch sử tất yếu sẽ bị bánh xe lịch sử nghiền nát, để chân lý, niềm tin và ánh sáng cách mạng mãi tỏa rạng cùng non sông đất nước.
Lửa Việt
Chú thích:
(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 18, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, tr.763
(2) A.M. Ru-mi-an-xtép, “Chủ nghĩa cộng sản khoa học – Từ điển”, Nxb Tiến Bộ, Mátxcơva, 1980, tr.418
(3) V.I. Lênin, Toàn tập, tập 8, tiếng Việt, Nxb Tiến bộ Mátxcơva, 1981, tr.476
(4) https://vnexpress.net/nhieu-quan-diem-moi-ve-cuoc-khang-phap-160-nam-truoc-3801605.html
(5) https://tuoitre.vn/truong-vinh-ky-yeu-nuoc-theo-cach-cua-minh-20200912110837562.htm
(6) Vũ Khiêu “Người trí thức Việt Nam qua các chặng đường lịch sử”, Nxb TP. Hồ Chí Minh, năm 1987, tr.239.
(7) https://vietnamnet.vn/lay-y-kien-thi-tot-nghiep-2025-giao-vien-tiep-tuc-lo-mon-lich-su-bi-buc-tu-2183526.html
(8) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 19, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, tr.601
(9) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2021, tr.85.
(10) “Cõi Nhớ”- Một ấn phẩm có âm mưu diễn biến hòa bình. Tap chí Đông Nam Á.