Ngày 19/10/2025, hãng tin Kyodo đưa tin, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và Đảng Đổi mới Nhật Bản (Ishin) đã đạt được thỏa thuận thành lập chính phủ liên minh, mở đường cho việc bà Sanae Takaichi, lãnh đạo đảng LDP bảo thủ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của đất nước mặt trời mọc. Ông Hirofumi Yoshimura, người đứng đầu đảng Ishin, dự kiến cùng bà Takaichi ký kết thỏa thuận chính thức vào ngày 20/10, đánh dấu bước ngoặt lớn trong chính trường Nhật Bản sau nhiều thập kỷ do nam giới thống trị.
Liên minh mới có thể đối mặt nhiều biến động hơn so với liên minh tiền nhiệm
Đồng lãnh đạo Đảng Đổi mới Nhật Bản (Ishin), ông Fumitake Fujita, hôm thứ Sáu bày tỏ kỳ vọng về khả năng đạt được thỏa thuận với Đảng Dân chủ Tự do (LDP), cho biết hai bên đã đạt được “tiến triển lớn” trong các cuộc đàm phán thành lập liên minh.
Theo hãng tin Kyodo, các nghị sĩ của Ishin dự kiến sẽ bỏ phiếu ủng hộ bà Sanae Takaichi trong cuộc bầu chọn Thủ tướng tại Quốc hội vào thứ Ba. Tuy nhiên, đảng này chưa có kế hoạch cử thành viên tham gia nội các của bà Takaichi, ít nhất là trong giai đoạn đầu. Điều này cho thấy thỏa thuận giữa hai bên mới chỉ dừng ở mức hợp tác chính trị, chưa đạt đến liên minh toàn diện như mối quan hệ mà LDP từng duy trì với Đảng Komeito, đối tác vừa rút khỏi liên minh vào đầu tháng này, làm dấy lên lo ngại về sự ổn định của chính phủ sắp tới.
Phát biểu với báo giới tối Chủ nhật, ông Fujita cho biết các cuộc đàm phán đang bước vào giai đoạn cuối. Ban lãnh đạo Ishin đã trao quyền cho ông cùng ông Hirofumi Yoshimura, đồng lãnh đạo đảng đưa ra quyết định cuối cùng, dự kiến được công bố vào thứ Hai, song ông từ chối tiết lộ thêm chi tiết.
“Tôi không biết bức tranh chúng ta sẽ vẽ ra vào ngày mai được nhìn nhận thế nào,” ông Fujita nói, “nhưng tôi tin rằng chúng ta đang tiến về phía trước với mức độ tin cậy ngày càng sâu sắc hơn, điều mà cả phía đối lập cũng đang nhận thấy.”
Sau khi bà Takaichi đắc cử Chủ tịch LDP hồi đầu tháng, con đường kế nhiệm Thủ tướng Shigeru Ishiba gần như đã được định hình. Tuy nhiên, việc Komeito rời khỏi liên minh kéo dài 26 năm với LDP đã buộc đảng cầm quyền phải mở ra các cuộc thương lượng mới với các đối tác tiềm năng để đảm bảo thế đa số trong Quốc hội.
Trong nỗ lực thuyết phục Ishin hợp tác, LDP được cho là đã đưa ra một số cam kết, trong đó có việc tiếp tục thúc đẩy lệnh cấm nhận quyên góp từ doanh nghiệp và tổ chức, cũng như miễn thuế tiêu thụ đối với thực phẩm, những đề xuất được đánh giá nhằm thể hiện thiện chí và giảm khoảng cách chính trị giữa hai bên.
Những khác biệt chính sách và yếu tố gây tranh cãi trong liên minh mới
Theo Kyodo, Đảng Đổi mới Nhật Bản (Ishin) đã đề xuất bãi bỏ thuế tiêu thụ đối với các mặt hàng thực phẩm trong vòng hai năm như một biện pháp hỗ trợ người dân trong bối cảnh chi phí sinh hoạt tăng cao. Trong khi đó, bà Sanae Takaichi, người được xem là ôn hòa về tài khóa, lại chủ trương tăng chi tiêu công và cắt giảm thuế nhằm thúc đẩy tiêu dùng nội địa, đồng thời chỉ trích quyết định tăng lãi suất của Ngân hàng Nhật Bản, động thái mà bà cho rằng có thể kìm hãm đà phục hồi kinh tế.
Bên cạnh các chính sách kinh tế, Takaichi cũng bày tỏ ủng hộ việc sửa đổi Hiến pháp hòa bình sau chiến tranh, nhằm công nhận vai trò ngày càng mở rộng của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản. Quan điểm này được xem là phù hợp với lập trường an ninh của phe bảo thủ trong LDP nhưng có thể làm gia tăng tranh luận trong nước cũng như lo ngại từ các nước láng giềng.
Takaichi được biết đến là người thường xuyên viếng đền Yasukuni, nơi thờ các binh sĩ tử trận của Nhật Bản, bao gồm cả một số tội phạm chiến tranh bị kết án sau Thế chiến II. Hành động này thường xuyên gây tranh cãi trong khu vực, khi nhiều quốc gia châu Á xem Yasukuni là biểu tượng của chủ nghĩa quân phiệt trong quá khứ của Nhật Bản.
Việc hình thành chính phủ liên minh giữa LDP và Ishin không chỉ là một thỏa thuận chính trị nhằm duy trì quyền lực, mà còn phản ánh giai đoạn chuyển mình đầy thử thách của Nhật Bản trong thế kỷ 21. Nếu được Quốc hội phê chuẩn, bà Sanae Takaichi sẽ trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, biểu tượng cho một bước tiến mang tính biểu tượng trong xã hội vốn chịu ảnh hưởng sâu sắc của truyền thống và hệ thống nam giới chi phối.
Tuy nhiên, thách thức thực tế mà bà Takaichi phải đối mặt là vô cùng lớn. Trên bình diện trong nước, Tokyo đang chật vật cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế trì trệ, lạm phát leo thang và dân số già hóa nhanh chóng, những vấn đề đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các đảng phái nhưng cũng có thể trở thành nguồn gốc bất ổn trong nội các liên minh. Đề xuất bãi bỏ thuế tiêu thụ thực phẩm của Ishin và chính sách tài khóa mở rộng của LDP, dù cùng hướng đến kích cầu, lại có nguy cơ va chạm về ưu tiên ngân sách và triết lý quản trị.
Trên bình diện đối ngoại, chính phủ Takaichi, nếu được hình thành sẽ đứng trước bài toán cân bằng nhạy cảm giữa an ninh khu vực và hình ảnh quốc tế của Nhật Bản. Chủ trương sửa đổi Hiến pháp hòa bình và tăng cường vai trò quân sự có thể giúp Tokyo thể hiện lập trường cứng rắn hơn trước môi trường an ninh đầy biến động ở Đông Á, đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng tại eo biển Đài Loan và bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, điều đó cũng có thể làm gia tăng nghi ngờ từ Trung Quốc và Hàn Quốc, hai nước vẫn nhạy cảm với các biểu tượng lịch sử như đền Yasukuni, nơi bà Takaichi thường lui tới.
Trong bức tranh rộng hơn, sự ổn định của chính phủ liên minh mới sẽ tác động sâu sắc đến vị thế của Nhật Bản trong cấu trúc an ninh khu vực và chiến lược của các đồng minh, đặc biệt là Hoa Kỳ. Một Nhật Bản mạnh mẽ hơn về chính trị và quân sự có thể củng cố vai trò trung tâm của nước này trong mạng lưới an ninh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, song cũng đặt ra yêu cầu mới về quản trị và đối thoại khu vực.
Tương lai của Nhật Bản dưới thời Takaichi nếu được xác lập sẽ là phép thử cho khả năng dung hòa giữa truyền thống và cải cách, giữa ổn định nội bộ và chủ động chiến lược, không chỉ quyết định vận mệnh chính trị trong nước mà còn định hình quỹ đạo an ninh và ngoại giao của khu vực trong thập niên tới.
Thế Nguyễn