Ngày 8/7/2025, tờ Asia Financial đưa tin “Nhật Bản và Hàn Quốc đang nỗ lực trong tuyệt vọng nhằm thuyết phục Hoa Kỳ xem xét lại mức thuế quan 25% dự kiến áp dụng từ tháng 8 tới”. Động thái này phản ánh mối lo ngại sâu sắc của hai cường quốc kinh tế Đông Bắc Á trước nguy cơ tổn thất nghiêm trọng trong thương mại song phương, trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị và xu hướng bảo hộ thương mại của Washington tiếp tục gia tăng.
Tokyo và Seoul cho biết vào thứ Ba rằng họ sẽ cố gắng đàm phán với Hoa Kỳ để làm giảm tác động của mức thuế quan cao hơn, nhưng nhiều quốc gia châu Á khác phải đối mặt với những thách thức lớn hơn
Cuộc tấn công thương mại do Chính quyền Trump phát động đã khiến hai quốc gia, cả hai đều là đồng minh lâu năm của Hoa Kỳ, vào thời điểm các nhà lãnh đạo quốc gia đang – và vẫn đang – bận tâm với những thách thức bầu cử trong nước. Hàn Quốc đã tổ chức một cuộc bầu cử toàn quốc vào ngày 3 tháng 6 và Nhật Bản phải đối mặt với cuộc bỏ phiếu của Thượng viện vào ngày 20 tháng 7.
Nhưng cả Tokyo và Seoul đều cho biết vào thứ Ba rằng họ sẽ cố gắng đàm phán với Hoa Kỳ để làm giảm tác động của mức thuế quan tăng mạnh mà Tổng thống Donald Trump có kế hoạch áp dụng từ đầu tháng 8.
Trump lại đẩy mạnh cuộc chiến thương mại của mình vào thứ Hai, nói với 14 quốc gia rằng họ sẽ phải đối mặt với mức thuế từ 25% đối với các quốc gia bao gồm Nhật Bản và Hàn Quốc, đến 40% đối với Lào và Myanmar.
Tuy nhiên, với ngày bắt đầu được lùi lại đến ngày 1/8, các quốc gia đó đang tập trung vào khung thời gian ba tuần mới để gây sức ép cho một chặng đường dễ dàng hơn.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã phát biểu tại một cuộc họp nội các vào thứ Hai rằng thông báo áp thuế 25% là “thực sự đáng tiếc”, theo các phương tiện truyền thông địa phương.
Nhật Bản muốn nhượng bộ cho ngành công nghiệp ô tô lớn của mình, nhà đàm phán thương mại hàng đầu Ryosei Akazawa cho biết vào thứ Ba.
Akazawa cho biết ông đã có cuộc điện đàm kéo dài 40 phút với Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Howard Lutnick, trong đó hai bên đã nhất trí tiếp tục đàm phán một cách tích cực. Tuy nhiên, ông cho biết ông sẽ không hy sinh ngành nông nghiệp của Nhật Bản – một nhóm vận động chính trị hùng mạnh trong nước – vì một thỏa thuận sớm.
Hàn Quốc cho biết họ có kế hoạch tăng cường đàm phán thương mại trong những tuần tới “để đạt được kết quả có lợi cho cả hai bên”.
Khi được hỏi liệu thời hạn mới nhất có chắc chắn không, Trump trả lời vào thứ Hai: “Tôi sẽ nói chắc chắn nhưng không chắc chắn 100%. Nếu họ gọi điện và nói rằng chúng tôi muốn làm điều gì đó theo cách khác, chúng tôi sẽ cởi mở với điều đó”.
Phản ứng của thị trường khá im ắng khi các nhà đầu tư đánh giá diễn biến mới nhất trong câu chuyện thương mại kéo dài.
Bất ổn thương mại kéo dài
Giữa lúc đồng minh châu Á đang gấp rút tìm kiếm nhượng bộ từ Washington, Liên minh châu Âu, đối tác thương mại song phương lớn nhất của Hoa Kỳ cũng đang đẩy mạnh các cuộc đàm phán với mục tiêu đạt thỏa thuận trước ngày 1/8. Các cuộc trao đổi tập trung vào việc “tái cân bằng” thương mại và tìm kiếm nhượng bộ trong một số lĩnh vực xuất khẩu then chốt. Một số nguồn tin EU cho biết, thỏa thuận với chính quyền Trump đang tiến gần đến hồi kết, trong đó có thể bao gồm việc giảm mức thuế 10% đối với máy bay, thiết bị y tế và rượu. Tuy nhiên, chiến thuật thương mại không thể đoán định của Tổng thống Trump đang khiến các nền kinh tế lớn lo ngại. Theo Trung tâm Thương mại Quốc tế, môi trường bất ổn hiện tại đang làm suy yếu các hợp đồng dài hạn và tạo thêm rủi ro cho đầu tư toàn cầu.
“Động thái này thực sự kéo dài thời kỳ bất ổn, làm suy yếu các hợp đồng đầu tư và kinh doanh dài hạn, đồng thời tạo ra thêm bất ổn và bất ổn”, Pamela Coke-Hamilton, giám đốc điều hành của Trung tâm Thương mại Quốc tế, nói với các phóng viên tại Geneva.
Nỗi đau lan rộng khắp Châu Á
Chính quyền Tổng thống Donald Trump tiếp tục làm rung chuyển trật tự thương mại toàn cầu khi công bố loạt mức thuế quan mới, áp dụng từ 25% đến 40% đối với hàng hóa từ loạt nền kinh tế đang phát triển. Từ Tunisia, Malaysia, Kazakhstan đến Nam Phi, Indonesia, Bangladesh và Thái Lan – các mức thuế tăng vọt được dự báo sẽ gây tác động sâu rộng lên chuỗi cung ứng toàn cầu. Đặc biệt, Bangladesh – quốc gia có ngành may mặc phụ thuộc tới hơn 80% vào xuất khẩu sang Hoa Kỳ – đang đối mặt với rủi ro lớn về việc làm và thu nhập cho hơn 4 triệu lao động. Một nhóm đàm phán từ Bangladesh đã được lên lịch gặp các quan chức Mỹ vào thứ Tư, trong nỗ lực cuối cùng nhằm giảm thiểu thiệt hại cho ngành công nghiệp chủ lực này.
Phản ứng trước thông báo áp thuế mới từ Washington, giới công nghiệp Bangladesh bày tỏ sự lo ngại sâu sắc. “Đây thực sự là tin gây sốc đối với chúng tôi,” ông Mahmud Hasan Khan, Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất và xuất khẩu hàng may mặc Bangladesh phát biểu với Reuters hôm thứ Ba. Ông cho biết ngành may mặc nước này từng kỳ vọng mức thuế chỉ dao động trong khoảng 10–20%, thay vì mức 35% theo kế hoạch. “Điều này sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến ngành của chúng tôi,” ông nói thêm, trong bối cảnh hàng triệu lao động đang phụ thuộc vào xuất khẩu sang thị trường Mỹ để duy trì việc làm và sinh kế.
Những động thái leo thang thuế quan từ phía Washington đang đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với trật tự thương mại toàn cầu, đặc biệt là với các nền kinh tế châu Á và các quốc gia đang phát triển vốn phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Trong khi các cường quốc như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Liên minh châu Âu còn đủ nguồn lực và đòn bẩy để đàm phán, thì các nước như Bangladesh, Campuchia hay Myanmar lại đối mặt với nguy cơ tổn thất kinh tế và xã hội sâu sắc. Với thời hạn 1/8 đang đến gần, các cuộc thương lượng còn lại sẽ không chỉ định hình cục diện thương mại song phương, mà còn là phép thử đối với khả năng ứng phó của các quốc gia trước một môi trường kinh tế quốc tế ngày càng bất định và phân cực.
Trung Quốc cảnh báo trả đũa các thỏa thuận chuỗi cung ứng với Mỹ
Thế Nguyễn