Chính quyền quân sự tại Niger vừa lý giải nguyên nhân dẫn đến quyết định chấm dứt hoàn toàn hợp tác quân sự với Mỹ, buộc Washington phải chấp nhận rút toàn bộ lực lượng đồn trú ra khỏi quốc gia Tây Phi.
Thủ tướng Chính phủ lâm thời tại Niger do phe đảo chính lập ra, ông Ali Mahaman Lamine Zeine khẳng định nước này quyết định chấm dứt hợp tác quốc phòng với Mỹ do bị Washington đe dọa. Cụ thể, trong cuộc trả lời phỏng vấn tờ Bưu điện Washington công bố hôm qua, ông Lamine Zeine cho biết, trong chuyến thăm Niamey hồi đầu năm nay của Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề châu Phi Molly Phee, các quan chức Mỹ đã đe dọa áp đặt lệnh trừng phạt chống Niger, nếu quốc gia châu Phi ký thỏa thuận bán Uranium cho Iran.
Theo Thủ tướng lâm thời Niger, việc đe dọa này cho thấy sự thiếu tôn trọng của Washington dành cho Niamey và dẫn đến quyết định ngày 16/3 vừa qua của chính quyền Niger về việc chấm dứt hợp tác quốc phòng ký năm 2012 với Mỹ, buộc Mỹ phải rút lực lượng đồn trú ra khỏi Niger.
Mỹ có khoảng 1.100 binh sĩ đồn trú tại Niger, đóng quân tại hai địa điểm, trong đó có Căn cứ Không quân số 201 chuyên vận hành thiết bị không người lái (drone), gần thành phố Agadez ở miền Trung Niger. Khoảng một tháng sau quyết định của chính quyền quân sự Niger, Mỹ đã tuyên bố sẽ rút quân khỏi Niger, song chưa công bố lộ trình cụ thể.
Sau cuộc đảo chính lật đổ Tổng thống Mohamed Bazoum cuối tháng 7 năm 2023, chính quyền quân sự tại Niger cũng đã hủy hợp tác quốc phòng và buộc Pháp phải rút toàn bộ lực lượng đồn trú ra khỏi Niger, mở đầu cho việc chấm dứt chính sách đối ngoại thân phương Tây kéo dài nhiều thập niên qua của Niamey.
Theo Đại tá Amadou Abdramane, phái đoàn Mỹ đã không tuân theo nghi thức ngoại giao. Niger không được thông báo về thành phần phái đoàn, ngày đến hoặc chương trình nghị sự.
Đại tá Amadou Abdramane cho biết, các cuộc thảo luận xoay quanh quá trình chuyển đổi quân sự hiện tại ở Niger, hợp tác quân sự giữa hai nước và việc Niger lựa chọn đối tác trong cuộc chiến chống lại các tay súng có liên hệ với tổ chức al Qaeda và Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Đại tá Amadou Abdramane khẳng định: “Về hợp tác giữa hai nước, đặc biệt là hợp tác quân sự và cuộc chiến chống khủng bố. Sự hiện diện của lực lượng Mỹ trên lãnh thổ Niger là bất hợp pháp và vi phạm tất cả các quy tắc hiến pháp và dân chủ của Niger. Khi nói đến việc lựa chọn đối tác ngoại giao, chiến lược và quân sự, chính phủ Niger lấy làm tiếc về việc phái đoàn Mỹ sẵn sàng từ chối quyền của người dân Niger trong việc lựa chọn đối tác và các loại hình quan hệ đối tác có khả năng giúp nước này thực sự chống khủng bố. Mặc dù Mỹ đã đơn phương quyết định đình chỉ mọi hợp tác giữa hai nước.”
Kể từ khi nắm quyền vào tháng 7 năm ngoái, chính phủ Niger đã trục xuất các lực lượng quân sự của Pháp và các quốc gia châu Âu khác. Trong năm 2023, khoảng 1.100 binh sĩ Mỹ đồn trú tại Niger, nơi quân đội Mỹ đang điều hành hai căn cứ, trong đó có một căn cứ máy bay không người lái ở miền Trung Niger với chi phí xây dựng lên tới hơn 100 triệu USD.
Huy Lê