Ngày 25/8/2023, Trong thông cáo Bộ Ngoại giao Niger, chính quyền Niger rút quyết định công nhận đối với đại sứ Pháp Sylvain Itte và yêu cầu đại sứ Itte rời khỏi nước này trong 48 tiếng. Quyết định được đưa ra sau khi đại sứ Itte “từ chối phản hồi” thư mời họp của Ngoại trưởng Niger, cũng như “các hành động khác từ chính phủ Pháp đi ngược lợi ích của Niger”.
Quyết định trục xuất được đưa ra sau khi giới chức Niger nhiều lần chỉ trích Pháp, trong đó cáo buộc Paris muốn can thiệp quân sự vào quốc gia này để khôi phục quyền lực cho tổng thống bị lật đổ Mohamed Bazoum. Chính quyền quân sự Niger cũng cho rằng Pháp chi phối Cộng đồng Kinh tế Các quốc gia Tây Phi (ECOWAS).
Bộ Ngoại giao Pháp sau đó tuyên bố không chấp nhận lệnh trục xuất, khẳng định chính quyền quân sự Niger “không có thẩm quyền yêu cầu điều này” và “chỉ có chính quyền dân cử hợp pháp mới có quyền công nhận đại sứ”. Chính phủ Pháp không công nhận quyết định đơn phương của chính quyền quân sự Niger vào đầu tháng 8, trong đó hủy các thỏa thuận hợp tác với quân đội Pháp, cũng với lập luận chỉ có chính quyền dân cử ở Niger mới đủ thẩm quyền điều chỉnh quan hệ song phương. Khoảng 1.500 lính Pháp đồn trú tại Niger để hỗ trợ nước này đối phó với phiến quân Hồi giáo cực đoan.
Quân đội Niger ngày 26/7 lật đổ ông Bazoum và thành lập chính quyền quân sự lâm thời. Ông Bazoum bị quản thúc tại nhà riêng và không xuất hiện trước công chúng hơn nửa tháng qua. Một số đồng minh cho biết ông Bazoum đã được gặp bác sĩ và tiếp tế thực phẩm.
ECOWAS phản đối vụ đảo chính, áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt kinh tế và phong tỏa giao thông với Niger, đồng thời kích hoạt lực lượng thường trực để chuẩn bị cho kịch bản can thiệp quân sự.
Trong một diễn biến đáng chú ý khác, Chủ tịch Ủy ban ECOWAS, ông Omar Alieu Touray hôm qua bác bỏ thông tin nói rằng khối này đã lập xong kế hoạch tấn công vào Niger, song khẳng định can thiệp quân sự là một trong những lựa chọn mà ECOWAS đang thảo luận. Trước đó, nhiều nguồn tin khu vực và quốc tế trích dẫn tuyên bố của Cao ủy phụ trách Đối ngoại, Hòa bình và An ninh của ECOWAS, ông Abdel-Fatau Musah, sau cuộc họp Tham mưu trưởng quân đội các nước ECOWAS tại Ghana đêm 18/8, cho biết: Kế hoạch can thiệp quân sự của ECOWAS vào Niger đã được chuẩn bị sẵn sàng và thời gian tiến hành can thiệp cũng đã được ấn định, nhưng chưa công bố.
Pháp tuyên bố ủng hộ “mạnh mẽ và kiên quyết” nỗ lực của ECOWAS nhằm khôi phục chức vụ cho ông Bazoum. Pháp cũng liên tục kêu gọi chính quyền quân sự Niger trả tự do cho ông Bazoum, bày tỏ quan ngại về tình trạng của chính trị gia này.
Pháp và ECOWAS là những bên có quan điểm phản đối mạnh mẽ nhất cuộc đảo chính lật đổ Tổng thống Niger Mohamed Bazoum xảy ra đêm 26/7. Trong đó, ECOWAS nhiều lần tuyên bố sẽ thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết, bao gồm cả can thiệp quân sự, để khôi phục trật tự Hiến pháp tại Niger.
Chy Lê/ nguồn Reuters. AFP