Sau một tháng vận hành mô hình chính quyền hai cấp, ngành văn hoá và Thể thao thành phố Huế đã nỗ lực rà soát và đánh giá tổng thể về hệ thống thiết chế văn hoá cơ sở trên toàn bộ địa bàn thành phố để có cơ sở đề xuất lãnh đạo có kế hoạch đầu tư và điều chỉnh kịp thời. Đây là bước đi quan trọng nhằm phát huy hiệu quả hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở sau sáp nhập để không chỉ nâng cao đời sống tinh thần cho người dân, mà còn vì mục tiêu chiến lược là xây dựng một đô thị di sản năng động, bền vững
Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp trên địa bàn thành phố Huế mở ra những yêu cầu mới trong quản lý, tổ chức hoạt động văn hóa – thể thao ở cơ sở. Đây không chỉ là thách thức trong việc duy trì, phát huy hiệu quả các thiết chế hiện hữu, mà còn là cơ hội để thành phố định hình một chiến lược phát triển văn hóa bền vững, đồng bộ với quy hoạch đô thị di sản.
Hệ thống thiết chế cơ sở: Duy trì nhưng còn bất cập
Trong những năm qua, Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế đã tích cực triển khai công tác tham mưu, tuyên truyền, hướng dẫn các địa phương thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã và chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Cùng với đó, Sở đã phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành rà soát, đánh giá và sắp xếp hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở để bảo đảm vừa phù hợp với quy mô địa bàn mới, vừa đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cộng đồng của người dân.
Theo Quyết định số 1736/QĐ-UBND ngày 26/6/2024 về việc phê duyệt Đề án phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở đến năm 2035, thành phố xác định rõ các nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp đồng bộ cho giai đoạn tới. Nhờ đó, phần lớn các thiết chế hiện có như nhà văn hóa, trung tâm học tập cộng đồng, sân bãi thể thao, thư viện… đã được duy trì hoạt động sau sáp nhập, một số địa phương còn tranh thủ được điều kiện để chỉnh trang và nâng cấp.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hệ thống thiết chế cơ sở vẫn còn tồn tại không ít hạn chế. Nhiều công trình xuống cấp, diện tích chật hẹp, vị trí chưa thuận lợi, thậm chí không còn phù hợp với mặt bằng dân cư sau khi sáp nhập. Việc đầu tư mới hoặc cải tạo vẫn gặp khó khăn do hạn chế về quỹ đất, nguồn vốn và thiếu đồng bộ trong quy hoạch phát triển đô thị. Chính vì vậy, thành phố cần sớm quy hoạch không gian văn hóa cấp cơ sở theo hướng tích hợp, liên thông và gắn với mục tiêu phát triển bền vững, vừa phục vụ dân cư hiện hữu, vừa đáp ứng nhu cầu của các khu dân cư mới.
Trong thời gian tới, Sở Văn hóa và Thể thao sẽ tiến hành khảo sát, thống kê, đánh giá cụ thể hiệu quả hoạt động, đồng thời đề xuất các giải pháp triển khai Đề án thiết chế cơ sở theo hướng hiện đại, đồng bộ và phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp.
Nguồn nhân lực văn hóa cơ sở: Vừa thiếu vừa yếu
Song song với vấn đề thiết chế, công tác kiện toàn đội ngũ cán bộ phụ trách văn hóa – thể thao ở phường, xã cũng đang gặp nhiều khó khăn. Hiện nay, phần lớn địa phương vẫn bố trí cán bộ kiêm nhiệm, chưa có đội ngũ chuyên trách, năng lực chuyên môn và kỹ năng tổ chức các hoạt động cộng đồng còn hạn chế. Đây là “nút thắt” khiến nhiều thiết chế cơ sở chưa phát huy hết công năng, hoạt động còn mang tính hình thức.
Để khắc phục, Sở Văn hóa và Thể thao xác định ưu tiên hàng đầu là đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhân lực. Sở sẽ tổ chức các hội nghị tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức cấp xã, đồng thời chỉ đạo các phòng chuyên môn xây dựng hệ thống tài liệu, văn bản hướng dẫn cụ thể theo từng lĩnh vực để các địa phương dễ dàng triển khai. Sở cũng sẽ phối hợp với các trung tâm đào tạo, các hội chuyên ngành để mở các lớp tập huấn thực hành, gắn với nhu cầu thực tiễn tại cơ sở.
Định hướng lâu dài là hình thành mạng lưới cán bộ văn hóa cơ sở có trình độ chuyên môn vững, đủ khả năng tổ chức các hoạt động phong phú, hấp dẫn, phù hợp với đặc điểm dân cư từng địa bàn, góp phần xây dựng đời sống văn hóa cộng đồng lành mạnh.
Thiết chế cấp thành phố: Đòi hỏi đầu tư đồng bộ và hiện đại
Ở cấp thành phố, hệ thống thiết chế văn hóa – thể thao hiện nay vừa thiếu vừa xuống cấp, từ Trung tâm Văn hóa Điện ảnh, Thư viện, các nhà thi đấu đến sân bãi thể thao. Thực trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tổ chức các sự kiện văn hóa – thể thao quy mô lớn, chất lượng cao, đồng thời hạn chế sức hút đối với cộng đồng và du khách.
Trước tình hình đó, thành phố đã và đang triển khai nhiều dự án đầu tư trọng điểm. Nổi bật là Đề án xây dựng tổ hợp Thiết chế Bảo tàng – Thư viện tại khu đất 24 Tố Hữu, quy hoạch nâng cấp sân vận động Tự Do và Trung tâm Thể thao Huế gắn với định hướng phát triển đô thị mới. Trong dài hạn, Sở Văn hóa và Thể thao xác định tiếp tục tham mưu UBND thành phố huy động đa dạng nguồn lực, nhất là xã hội hóa và các chương trình mục tiêu quốc gia, để từng bước hình thành hệ thống thiết chế văn hóa – thể thao đồng bộ, hiện đại, phục vụ mục tiêu xây dựng Huế trở thành đô thị di sản, trung tâm văn hóa – du lịch đặc sắc của Việt Nam.
Hướng tới đô thị di sản năng động và bền vững
Nhìn tổng thể, phát huy hiệu quả hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở sau sáp nhập không chỉ là giải pháp nâng cao đời sống tinh thần cho người dân, mà còn là bước đi chiến lược để xây dựng một đô thị di sản năng động, bền vững. Sự đồng bộ giữa hạ tầng thiết chế, nguồn nhân lực và quy hoạch phát triển đô thị sẽ tạo nền tảng để Huế vươn lên trở thành trung tâm văn hóa – du lịch tầm cỡ quốc gia và khu vực trong giai đoạn mới.
Hương Bình