Phát triển kinh tế – xã hội gắn với củng cố quốc phòng, an ninh không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn là định hướng chiến lược xuyên suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng và tình hình chính trị – an ninh thế giới diễn biến phức tạp, việc kết hợp chặt chẽ hai lĩnh vực này trở nên cấp thiết, nhằm thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.
Để thực hiện hiệu quả mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội gắn với củng cố quốc phòng, an ninh, việc chấn chỉnh, kiện toàn tổ chức và nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, cơ quan tham mưu là hết sức cần thiết. Đây chính là nền tảng quan trọng bảo đảm cho sự phát triển bền vững và giữ vững an ninh quốc gia. Các giải pháp cụ thể, khả thi cần được triển khai đồng bộ nhằm tối ưu hóa sự phối hợp giữa hai lĩnh vực, qua đó xây dựng một xã hội thịnh vượng, an toàn, nơi mọi người dân đều được thụ hưởng thành quả của hòa bình, phát triển, và khẳng định vững chắc bản sắc dân tộc trong thời đại mới.
Trong suốt chiều dài lịch sử, nguyên tắc “dựng nước đi đôi với giữ nước” đã trở thành kim chỉ nam trong mọi chiến lược phát triển của dân tộc Việt Nam. Nguyên tắc này không chỉ thể hiện sự kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc, mà còn khẳng định rằng phát triển kinh tế luôn phải gắn liền với củng cố quốc phòng và an ninh.
Nhận thức sâu sắc vai trò lãnh đạo của mình, Đảng Cộng sản Việt Nam đã vận dụng linh hoạt và phát triển các bài học thực tiễn để xác lập hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng Tổ quốc xã hội chủ nghĩa và bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, trước sự gia tăng của các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, việc kết hợp phát triển kinh tế – xã hội với củng cố quốc phòng, an ninh trở thành yêu cầu cấp thiết và toàn diện.
Mối quan hệ biện chứng giữa hai lĩnh vực này chính là yếu tố then chốt bảo đảm sự ổn định, an toàn cho đất nước, đồng thời nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Chiến lược kết hợp này không chỉ phản ánh tầm nhìn dài hạn của Đảng và Nhà nước, mà còn là nền tảng phát triển bền vững, bảo vệ bản sắc văn hóa – lịch sử dân tộc và nâng cao chất lượng đời sống nhân dân.
Trong hành trình đi tới tương lai, Việt Nam cần chủ động vượt qua mọi thách thức để vừa bảo vệ vững chắc thành quả phát triển, vừa định hình một di sản bền vững cho các thế hệ mai sau. Sự chủ động trong chiến lược phát triển gắn với bảo vệ Tổ quốc sẽ là động lực quyết định để đưa đất nước đến một tương lai thịnh vượng, tự tin và vững mạnh trong cộng đồng quốc tế.
“Tạo dựng nền kinh tế độc lập”, chìa khóa cho an ninh và phát triển
Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, các quốc gia trên thế giới đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức mới, từ khủng hoảng kinh tế đến những biến động địa chính trị ngày càng phức tạp. Đối với Việt Nam, xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ không chỉ là mục tiêu phát triển mà còn là nhân tố quyết định để bảo đảm an ninh quốc gia, giữ vững chủ quyền và lợi ích dân tộc.
Một nền kinh tế độc lập giúp tăng cường khả năng tự chủ trong quản lý và điều hành đất nước, đặc biệt khi Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới. Điều này cho phép chúng ta chủ động ứng phó với các cú sốc từ bên ngoài như biến động thị trường, cạnh tranh quốc tế, hay những rủi ro chính trị. Để đạt được mục tiêu này, cần một chiến lược phát triển bền vững, trong đó an ninh quốc gia được đặt ở vị trí trọng tâm, gắn chặt với công cuộc phát triển kinh tế.
Việt Nam cần tái cấu trúc mô hình tăng trưởng theo hướng giảm phụ thuộc vào nguồn lực bên ngoài, đồng thời khai thác hiệu quả tiềm năng nội tại. Phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, nâng cao năng lực sản xuất và sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam là điều kiện tiên quyết. Bên cạnh đó, đầu tư vào khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng cao chất lượng giáo dục – đào tạo sẽ tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn, đồng thời củng cố năng lực bảo vệ an ninh kinh tế quốc gia.
Tuy nhiên, phát triển kinh tế nếu không đi đôi với củng cố quốc phòng và an ninh thì khó có thể đạt được sự bền vững. Mối quan hệ giữa ba trụ cột này cần được thể chế hóa bằng các chính sách đồng bộ. Trong đó, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực quốc phòng, ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất quốc phòng – an ninh sẽ vừa tăng cường năng lực bảo vệ Tổ quốc, vừa mở rộng thị trường công nghiệp trong nước.
Nhân tố con người đóng vai trò trung tâm trong chiến lược này. Việc bố trí dân cư hợp lý, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao có hiểu biết toàn diện về kinh tế – quốc phòng là một trong những giải pháp thiết thực để đảm bảo phát triển kinh tế và giữ gìn an ninh lâu dài. Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương trong xây dựng và thực hiện chiến lược phát triển sẽ tăng cường hiệu quả quản lý, tránh tình trạng chồng chéo, lãng phí nguồn lực.
Xây dựng nền kinh tế độc lập không chỉ là nhiệm vụ kinh tế, mà còn là biểu hiện sâu sắc của bản lĩnh chính trị, của tinh thần tự cường dân tộc. Đó là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Khi mỗi cá nhân, mỗi doanh nghiệp cùng ý thức rõ vai trò của mình trong công cuộc kiến tạo nền tảng kinh tế vững chắc, Việt Nam sẽ không chỉ bảo đảm an ninh quốc gia mà còn mở rộng cơ hội phát triển bền vững, khẳng định vị thế vững chắc trên trường quốc tế. Độc lập về kinh tế sẽ là chìa khóa dẫn đến một tương lai thịnh vượng, góp phần đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới với niềm tự hào về sức mạnh nội lực và bản sắc dân tộc.
Xây dựng chiến lược tổng thể phát triển kinh tế – xã hội gắn với củng cố quốc phòng, an ninh: Thể hiện rõ tính Đảng trong quá trình phát triển đất nước
Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, nền kinh tế thế giới diễn biến phức tạp, cùng với sự gia tăng các mối đe dọa về an ninh truyền thống và phi truyền thống, Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức mới. Trước thực tiễn đó, việc xây dựng một chiến lược tổng thể phát triển kinh tế – xã hội đi đôi với tăng cường củng cố quốc phòng, an ninh trở thành yêu cầu mang tính chiến lược, cấp thiết và lâu dài. Đây không chỉ là nhiệm vụ phát triển đất nước, mà còn là biểu hiện sinh động của tính Đảng – thể hiện vai trò lãnh đạo toàn diện và xuyên suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tầm nhìn đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, đòi hỏi Việt Nam không chỉ xây dựng một nền kinh tế phát triển bền vững, tự chủ, mà còn phải đặt trọng tâm vào đảm bảo an ninh quốc gia, giữ vững chủ quyền và ổn định chính trị – xã hội. Trong đó, phát triển kinh tế phải gắn liền với yêu cầu củng cố quốc phòng, an ninh ngay từ khâu hoạch định chính sách đến quá trình tổ chức thực hiện. Các kế hoạch phát triển cần đảm bảo sự đồng bộ, nhất quán và phối hợp liên ngành, với mục tiêu xuyên suốt là bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc.
Chiến lược phát triển phải đặt trọng tâm vào khai thác hiệu quả các nguồn lực nội tại, bao gồm con người, tài nguyên thiên nhiên, và hệ thống tri thức – công nghệ. Đầu tư vào giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học – công nghệ và các ngành công nghiệp mũi nhọn sẽ là động lực quan trọng để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Cùng với đó, việc ưu tiên các ngành gắn liền với quốc phòng – an ninh, như công nghiệp quốc phòng, công nghệ cao, hạ tầng chiến lược… cần được thể hiện rõ trong định hướng phát triển.
Mối quan hệ biện chứng giữa phát triển kinh tế và củng cố quốc phòng, an ninh cần được quán triệt rõ nét trong từng lĩnh vực. Các chính sách ưu đãi doanh nghiệp tham gia sản xuất phục vụ quốc phòng, ứng dụng công nghệ hiện đại vào an ninh mạng, phòng thủ không gian mạng, hay quản lý các hạ tầng trọng yếu như sân bay, cảng biển, năng lượng… cần được ưu tiên hàng đầu. Đồng thời, tập trung phát triển toàn diện các vùng trọng điểm – như Trung du và miền núi Bắc Bộ, Tây Nguyên, đồng bằng sông Cửu Long – nhằm đảm bảo phân bố dân cư hợp lý, gắn phát triển với phòng thủ và giữ gìn an ninh khu vực.
Tính Đảng thể hiện sâu sắc qua vai trò lãnh đạo, định hướng và tổ chức thực hiện chiến lược tổng thể này. Đảng Cộng sản Việt Nam giữ vai trò trung tâm trong việc phác thảo đường lối, đưa ra các chủ trương lớn, giám sát và điều chỉnh kịp thời chính sách phát triển phù hợp với thực tiễn. Tính Đảng không chỉ nằm ở phương diện chính trị – tổ chức, mà còn thể hiện ở năng lực lắng nghe, tiếp nhận phản hồi của nhân dân, từ đó hoàn thiện chính sách sát thực tế, gần dân, vì lợi ích cộng đồng.
Đồng thời, hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương, cần phát huy cao độ vai trò điều phối, chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, nhằm tăng cường hiệu quả phối hợp, tạo ra sức mạnh tổng hợp trong tổ chức và thực hiện. Việc Đảng đề cao các giá trị đạo đức, văn hóa trong lãnh đạo cũng là một biểu hiện của tính Đảng, giúp khơi dậy tinh thần trách nhiệm, ý thức tự lực – tự cường trong toàn xã hội.
Chiến lược tổng thể kết hợp phát triển kinh tế – xã hội với củng cố quốc phòng, an ninh không chỉ là sự phản ứng trước các biến động thời cuộc, mà còn là một lựa chọn chiến lược của một Đảng cầm quyền vì nhân dân. Tính Đảng chính là bản sắc, là giá trị cốt lõi bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, bền bỉ và kiên định trên con đường phát triển đất nước.
Đảng cần kiên quyết trong đổi mới tư duy, mạnh mẽ trong điều chỉnh chính sách, linh hoạt trong chỉ đạo thực hiện, và chủ động trong đối thoại với nhân dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Có như vậy, chiến lược phát triển sẽ không chỉ hiệu quả về kinh tế mà còn vững chắc về chính trị và an ninh quốc phòng.
Một số giải pháp phát triển kinh tế – xã hội gắn với tăng cường củng cố quốc phòng và an ninh hiện nay
Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng và những biến động địa – chính trị phức tạp, việc kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế – xã hội và tăng cường củng cố quốc phòng, an ninh đã trở thành một yêu cầu mang tính chiến lược, cấp thiết và lâu dài. Sự kết hợp này không chỉ là đòi hỏi từ thực tiễn phát triển đất nước mà còn phản ánh đường lối, quan điểm xuyên suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam trong việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp, đảm bảo tính toàn diện, hiệu quả và bền vững. Dưới đây là một số giải pháp trọng tâm:
Vai trò lãnh đạo của Đảng là yếu tố then chốt trong việc kết hợp phát triển kinh tế – xã hội với quốc phòng – an ninh. Các cấp ủy cần nắm vững chủ trương, đường lối của Trung ương, chủ động cụ thể hóa thành các nghị quyết, chương trình hành động sát với đặc điểm địa phương, ngành, lĩnh vực. Đồng thời, phát huy hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết để rút kinh nghiệm, kịp thời điều chỉnh chủ trương, chính sách phù hợp với thực tiễn.
Chính quyền các cấp cần đổi mới phương pháp quản lý nhà nước, tăng cường hiệu lực, hiệu quả từ khâu lập quy hoạch, kế hoạch, đến hướng dẫn, tổ chức thực hiện. Việc lồng ghép các mục tiêu quốc phòng – an ninh vào chiến lược phát triển kinh tế – xã hội cần được thể hiện rõ trong các chương trình hành động cụ thể.
Việc nâng cao nhận thức về mối quan hệ biện chứng giữa phát triển kinh tế và củng cố quốc phòng – an ninh cần được thực hiện rộng khắp trong toàn xã hội, đặc biệt là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, lực lượng vũ trang, doanh nhân và trí thức.
Cần tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng theo hướng linh hoạt, gắn lý luận với thực tiễn, đảm bảo phù hợp với từng nhóm đối tượng. Đặc biệt, đối với cán bộ trẻ và các lực lượng nòng cốt ở địa phương, việc cập nhật kiến thức về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới là hết sức cần thiết.
Hội nhập quốc tế sâu rộng và toàn diện là xu thế tất yếu, đồng thời là cơ hội để Việt Nam tranh thủ nguồn lực phát triển, củng cố vị thế quốc tế. Trong bối cảnh đó, cần kiên định thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển.
Đặc biệt, tăng cường đối ngoại quốc phòng, an ninh để góp phần xây dựng biên giới hòa bình, ổn định; bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biển đảo bằng biện pháp hòa bình. Đồng thời, làm tốt công tác bảo hộ công dân và phát huy nguồn lực từ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong phát triển kinh tế, khoa học, công nghệ và an ninh quốc gia.
Một nền pháp lý vững chắc là điều kiện tiên quyết để kết hợp hiệu quả giữa phát triển kinh tế – xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh. Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng thành các chính sách cụ thể, rõ ràng, khả thi.
Chính sách thu hút đầu tư trong và ngoài nước cần ưu tiên cho các khu vực chiến lược như miền núi, biên giới, hải đảo và các ngành có tính lưỡng dụng (vừa phục vụ phát triển kinh tế, vừa đảm bảo an ninh, quốc phòng). Ngoài ra, cần phân bổ ngân sách hợp lý, bảo đảm nguồn lực cho các công trình trọng điểm, tăng cường khả năng phòng thủ, đồng thời tạo động lực phát triển.
Đặc biệt, cần đẩy mạnh chính sách ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ quốc phòng, công nghệ cao, phát triển hạ tầng giao thông, năng lượng, thông tin, những lĩnh vực vừa mang ý nghĩa kinh tế, vừa đảm bảo an ninh chiến lược.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng và tình hình chính trị – an ninh thế giới ngày càng phức tạp, việc kết hợp chặt chẽ giữa chấn chỉnh, kiện toàn tổ chức và chăm lo bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ chuyên trách giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Đây chính là nền tảng để thực hiện hiệu quả sự gắn kết giữa phát triển kinh tế – xã hội và củng cố quốc phòng, an ninh – hai trụ cột thiết yếu bảo đảm cho sự ổn định và phát triển đất nước.
Chiến lược kết hợp này không chỉ mang tính tất yếu khách quan, mà còn thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược của Đảng ta trong quá trình hiện thực hóa mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Thực tiễn cho thấy, chỉ khi nào sức mạnh tổng hợp của đất nước được phát huy một cách đồng bộ, từ nội lực kinh tế đến tiềm lực quốc phòng – an ninh, thì khi đó mới tạo được nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế.
Sự kết hợp chặt chẽ và khoa học giữa phát triển và bảo vệ đất nước sẽ là động lực mạnh mẽ thúc đẩy tiến trình hội nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống Nhân dân, đồng thời khẳng định bản lĩnh, bản sắc văn hóa và sức mạnh nội sinh của dân tộc Việt Nam trong thời kỳ mới.
ThS. NCS. Phạm Anh Vĩnh/Trường Đại học Sài Gòn
Tài liệu tham khảo:
Lê Hữu Nghĩa. (2021). Tư duy chiến lược trong phát triển kinh tế – xã hội và an ninh quốc phòng. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
Nguyễn Thế Hùng. (2020). Quốc phòng và an ninh trong bối cảnh phát triển kinh tế hiện nay. Nhà xuất bản QĐND, Hà Nội.
Nguyễn Thị Lan. (2022). Kết hợp phát triển kinh tế – xã hội với củng cố quốc phòng và an ninh (Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội).
Phạm Văn Bảy. (01 /5/2022). Kết hợp giữa phát triển kinh tế và an ninh. An ninh thế giới, trang 10.
Trần Đình Hoành. (2023). Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh toàn cầu hóa. Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
Trần Quốc Tuấn. (2021). Phát triển kinh tế – xã hội gắn với quốc phòng, an ninh. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.