Ngày 8/7/2025, báo Asia Times đăng tải bài viết “’Quái vật’ lướt biển của Trung Quốc nổi lên với khả năng tàng hình và những nghi ngờ” của tác giả Gabriel Honrada. Bài viết nhận định, trong khi các tàu ngầm được xem là biểu tượng cho tham vọng hàng hải đầy táo bạo, thì các thách thức kỹ thuật, chiến thuật và chiến lược vẫn là rào cản lớn. Tuy nhiên, một phương tiện thử nghiệm mới, được mệnh danh là “Quái vật biển Bột Hải” vừa xuất hiện, kết hợp giữa đặc điểm của tàu thủy và máy bay, có khả năng lướt sát mặt nước với tốc độ cao và tàng hình.
Dù được kỳ vọng sẽ mở ra bước ngoặt trong công nghệ quân sự, phương tiện này cũng làm dấy lên nhiều câu hỏi về hiệu quả chiến lược và khả năng triển khai thực tế. The War Zone (TWZ) đưa tin rằng, hình ảnh đầy đủ đầu tiên về tàu hiệu ứng cánh chìm (WIG) thử nghiệm của Trung Quốc, được gọi không chính thức là “Quái vật biển Bột Hải”, đã nổi lên vào tuần này, cung cấp cái nhìn sâu sắc chưa từng có về thiết kế và các ứng dụng tiềm năng của nó.
Ban đầu được quan sát trong hình ảnh bị che khuất trên một cầu tàu Biển Bột Hải, máy bay này thể hiện những đặc điểm gợi nhớ đến tàu bay đổ bộ AG600 và Liberty Lifter của Hoa Kỳ, cả hai đều được thiết kế để vận chuyển tốc độ cao, độ cao thấp qua các vùng ven biển.
Được trang bị đuôi chữ V nối liền, cánh phụ, phao giữa tàu, cấu trúc composite và thân tàu dạng bậc thang, cấu hình của WIG ưu tiên vận chuyển hàng hóa và cứu hộ nhân sự trong khi giảm thiểu khả năng bị radar phát hiện và dễ bị tổn thương trước các mối đe dọa của hải quân. Hệ thống đẩy vẫn chưa chắc chắn; trong khi ống xả động cơ phản lực được đề xuất, sự không nhất quán về mặt hình ảnh làm tăng khả năng sử dụng hệ thống tua bin cánh quạt hoặc hệ thống điện lai.
Các vai trò tiềm năng của máy bay bao gồm hậu cần, tìm kiếm và cứu nạn, tác chiến chống tàu ngầm và các nhiệm vụ cứu hộ vùng chiến sự, đặc biệt là trong vùng biển lân cận của Trung Quốc.
Với lợi thế địa lý của Trung Quốc và sự tập trung ngày càng tăng vào việc triển khai sức mạnh trên biển, nền tảng này có thể đóng vai trò là trình diễn công nghệ hoặc tiền thân của sản xuất quy mô lớn. Các nhà phân tích dự kiến sẽ có thêm hình ảnh và dữ liệu kỹ thuật, giúp làm rõ hơn tham vọng của Trung Quốc trong việc tận dụng các công nghệ hiệu ứng mặt đất để có khả năng cơ động và sống sót chiến lược trong các hoạt động gần biển.
Ưu điểm chiến thuật chính của tàu WIG là chúng được thiết kế để bay ngay trên mặt nước, cho phép chúng nhanh hơn và hiệu quả hơn nhiều so với tàu trong khi vẫn nằm dưới đường chân trời của radar.
Tuy nhiên, Anil Chopra lưu ý trong một bài báo tháng 7/2022 cho Trung tâm Nghiên cứu Sức mạnh Không quân (CAPS) rằng máy bay WIG phải đối mặt với những hạn chế đáng kể, bao gồm hạn chế về khả năng cơ động trong môi trường đông đúc, dễ bị cản trở bởi chướng ngại vật và dễ bị tổn thương trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt.
Chopra nói thêm rằng mặc dù có lợi thế trong chuyến bay ở độ cao thấp để tránh radar, nhưng việc chúng phụ thuộc vào trạng thái biển ổn định, đặc biệt là trong các hoạt động đổ bộ có thể làm giảm tính liên tục của nhiệm vụ. Ông giải thích thêm rằng mặc dù khả năng chịu đựng và tải trọng được cải thiện so với các hệ thống cất cánh và hạ cánh thẳng đứng (VTOL), các nền tảng WIG vẫn cần cơ sở hạ tầng rộng lớn, chẳng hạn như nhà chứa máy bay lớn và có tính linh hoạt hạn chế về độ cao để định vị lại chiến thuật.
Chopra lưu ý rằng các điều kiện bất lợi có thể đòi hỏi phải chuyển hướng đến độ cao lớn hơn, làm giảm lợi ích tàng hình. Ông cũng nhấn mạnh rằng khả năng phát hiện radar vẫn khả thi ở độ cao cực thấp, có khả năng gây ảnh hưởng đến khả năng sống sót trước các hệ thống phòng không tích hợp.
Khả năng sản xuất cũng có thể bị nghi ngờ. Như Justin Katz đã quan sát trong một bài báo tháng 11 năm 2022 cho Breaking Defense, Liên Xô đã chế tạo một số tàu WIG, chẳng hạn như lớp Lun, nhưng không tạo ra được thiết kế khả thi để sản xuất hàng loạt. Đối với Trung Quốc, hàm ý là mặc dù có những tiến bộ về công nghệ, việc chuyển từ nguyên mẫu sang triển khai quy mô hạm đội vẫn là một thách thức to lớn.
Ở cấp độ hoạt động, tàu WIG của Trung Quốc có thể đóng vai trò quan trọng ở Biển Đông, Eo biển Đài Loan và có thể vượt ra ngoài Chuỗi đảo thứ nhất.
Tờ South China Morning Post (SCMP) đưa tin vào tháng 4/2023, một tàu WIG có trụ sở tại Hải Nam có thể đến bất kỳ điểm nào ở Biển Đông đang có tranh chấp trong vòng bốn giờ và vận chuyển hành khách hoặc hàng hóa giữa các đảo do Trung Quốc kiểm soát trong khu vực. SCMP lưu ý rằng WIG có thể là tài sản quan trọng cho mạng lưới vận tải nhanh giữa Trung Quốc và các đảo do nước này chiếm đóng ở Biển Đông.
Trong một cuộc xung đột ở Eo biển Đài Loan, H.I. Sutton lưu ý trong một bài báo trên Naval News vào tháng 6 năm 2025, tàu WIG mới của Trung Quốc sẽ đặc biệt phù hợp cho các hoạt động đổ bộ đường biển. Tác giả chỉ ra rằng một số thiết kế của Liên Xô có mục đích đưa quân lính và xe bọc thép trực tiếp vào các bãi biển của đối phương. Ủng hộ quan điểm này, Walker Mills và các tác giả khác trong bài báo Proceedings tháng 9 năm 2020 mô tả cách một hạm đội gồm 10 tàu đổ bộ lớp Lun của Liên Xô có thể băng qua Biển Baltic với tín hiệu radar tối thiểu chỉ trong 12 phút và đổ bộ 5.000 quân mà không cần báo trước.
Tuy nhiên, Eo biển Đài Loan đặt ra những thách thức về môi trường có thể hạn chế việc sử dụng tàu đổ bộ trong một cuộc xâm lược. Trong báo cáo tháng 11/2024 cho Học viện Chiến tranh Hải quân Hoa Kỳ, Andrew Erickson và các tác giả khác lưu ý rằng Trung Quốc phải đối mặt với nhiều trở ngại khi thực hiện một cuộc tấn công đổ bộ qua Eo biển Đài Loan.
Minh Anh