Ngày 18/7/2025, hãng tin AP (Mỹ) dẫn nguồn truyền thông nhà nước Myanmar cho biết, quân đội nước này đã tái chiếm một thị trấn cửa ngõ chiến lược từ tay lực lượng phiến quân vào ngày 17/7, sau gần một năm giao tranh. Diễn biến này được xem là bước ngoặt hiếm hoi tại khu vực đông bắc Myanmar, nơi liên minh các nhóm dân quân sắc tộc đã kiểm soát một vùng lãnh thổ rộng lớn kể từ khi phát động cuộc tấn công vào cuối năm 2023.
Thị trấn Nawnghkio, nằm trên tuyến giao thương trọng yếu nối miền trung Myanmar với Trung Quốc, đã bị quân đội giành lại sau gần 11 tháng rơi vào tay lực lượng phiến quân Ta’ang (TNLA), một nhóm thuộc Liên minh Tam Huynh Đệ. Theo truyền thông nhà nước Myanmar ngày 18/7, đợt tái chiếm diễn ra trong bối cảnh quân đội nước này đang cố gắng xoay chuyển thế trận sau thời gian dài ở thế phòng thủ trước các cuộc tấn công dồn dập của các lực lượng nổi dậy trên khắp cả nước.
Theo báo cáo từ truyền thông nhà nước Myanmar, sau hơn 500 cuộc đụng độ, trong đó có 20 trận giao tranh lớn, quân đội đã tiêu diệt 171 thành viên của Quân đội Giải phóng Quốc gia Ta’ang (TNLA) và các lực lượng đồng minh, đồng thời thu giữ nhiều vũ khí, đạn dược. Hiện lực lượng này đang tiến hành khôi phục bộ máy hành chính tại thị trấn Nawnghkio, tháo gỡ mìn và đảm bảo điều kiện an toàn để người dân từng sơ tán có thể trở về sinh sống.
Tờ báo cũng công bố hình ảnh binh sĩ đứng trước các công sở, bệnh viện và khu chợ trong thị trấn sau khi giành lại quyền kiểm soát. Phía TNLA chưa đưa ra bình luận về thông tin này. Trong bối cảnh kiểm soát truyền thông nghiêm ngặt, việc xác minh độc lập về tình hình Nawnghkio hiện gần như không thể, dù đến nay tuyên bố của quân đội vẫn chưa bị bác bỏ công khai.
Tuy nhiên, trong một tuyên bố đăng tải trên ứng dụng nhắn tin Telegram hôm thứ Tư, lực lượng TNLA cho biết họ đã chuyển các văn phòng hành chính dân sự và một số dịch vụ của nhóm tại Nawnghkio đến các địa điểm an toàn. Theo TNLA, các cuộc tấn công dữ dội từ phía quân đội trong nhiều tháng qua đã khiến việc duy trì hoạt động tại thị trấn trở nên khó khăn.
Các nhóm trong Liên minh Ba Anh em – bao gồm Quân đội Liên minh Dân chủ Quốc gia Myanmar (MNDAA) và Quân đội Arakan (AA) – từ lâu đã chiến đấu đòi quyền tự trị lớn hơn từ chính quyền trung ương Myanmar. Sau cuộc đảo chính quân sự lật đổ chính phủ dân cử của bà Aung San Suu Kyi vào tháng 2/2021, các nhóm này đã hình thành liên minh lỏng lẻo với Lực lượng Phòng vệ Nhân dân (PDF), lực lượng kháng chiến ủng hộ dân chủ.
Kể từ tháng 10/2023, liên minh đã mở rộng kiểm soát trên các vùng lãnh thổ rộng lớn ở đông bắc và tây Myanmar, trong đó có khu vực giáp biên giới Trung Quốc. Các chiến thắng quân sự liên tiếp của họ được cho là đã đẩy quân đội vào thế phòng thủ trên phần lớn lãnh thổ, đồng thời nâng cao tinh thần cũng như vị thế chiến lược của lực lượng kháng chiến.
Việc quân đội Myanmar tái chiếm Nawnghkio diễn ra hơn hai tháng sau khi TNLA từ chối yêu cầu rút khỏi năm thị trấn, bao gồm Nawnghkio, trong khuôn khổ các cuộc đàm phán hòa bình do Trung Quốc làm trung gian tại thành phố Côn Minh vào cuối tháng 4.
Trung Quốc hiện đang nỗ lực duy trì quan hệ cân bằng giữa chính quyền quân sự Myanmar và các nhóm vũ trang thuộc Liên minh Tam Huynh Đệ, trong bối cảnh lo ngại rằng các hành động quân sự leo thang từ phía lực lượng phiến quân có thể làm gia tăng bất ổn tại Myanmar, một đồng minh chiến lược quan trọng của Bắc Kinh ở Đông Nam Á, nơi Trung Quốc đã đầu tư lớn vào lĩnh vực khoáng sản, năng lượng và cơ sở hạ tầng.
Chiến dịch tái chiếm Nawnghkio diễn ra chỉ hơn một tuần sau khi quân đội Myanmar tuyên bố giành lại thị trấn chiến lược Mobye ở bang Shan, miền Nam nước này. Trước đó, khu vực này bị một liên minh các tổ chức vũ trang sắc tộc kiểm soát từ cuối năm 2023 tại bang Kayah (còn gọi là Karenni), miền Đông Myanmar.
Myanmar đã rơi vào vòng xoáy hỗn loạn kể từ cuộc đảo chính quân sự năm 2021, với các cuộc biểu tình ôn hòa ban đầu nhanh chóng leo thang thành xung đột vũ trang quy mô lớn và hiện được coi là một cuộc nội chiến toàn diện.
Phát biểu với hãng tin AP hôm thứ Sáu tuần trước, ông Nay Phone Latt, người phát ngôn của Chính phủ Đoàn kết Dân tộc (NUG), cơ quan đại diện cho lực lượng kháng chiến cho rằng, quân đội đang nỗ lực giành lại các vùng lãnh thổ trước cuộc tổng tuyển cử dự kiến diễn ra vào cuối năm nay. Theo ông, cuộc bầu cử này bị xem là một bước đi nhằm hợp thức hóa sự cầm quyền của quân đội thông qua lá phiếu, đồng thời đảm bảo các tướng lĩnh tiếp tục duy trì quyền lực.
Việc quân đội Myanmar tái chiếm Nawnghkio và một số thị trấn chiến lược khác cho thấy nỗ lực giành lại thế chủ động sau nhiều tháng lâm vào thế phòng thủ trước các lực lượng phiến quân. Tuy nhiên, trong bối cảnh nội chiến vẫn tiếp diễn, tình hình trên thực địa vẫn rất mong manh và dễ bùng phát xung đột trở lại. Các động thái quân sự gần đây cũng làm dấy lên lo ngại về một cuộc tổng tuyển cử thiếu minh bạch, có thể kéo dài thêm chu kỳ bất ổn chính trị tại quốc gia Đông Nam Á này.
Minh Anh