Sáng 19/9/2025, tại xã Trường Ninh, UBND tỉnh Quảng Trị tổ chức Lễ khánh thành công trình tu bổ, tôn tạo và đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia Bến phà II Long Đại. Sự kiện không chỉ là dịp tri ân các anh hùng liệt sĩ, tôn vinh công lao các gia đình có công với cách mạng, mà còn khẳng định quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Quảng Trị trong gìn giữ “ký ức máu lửa” của dân tộc, biến di tích thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống và bồi đắp tinh thần yêu nước cho các thế hệ hôm nay và mai sau.
Ngày 9/9/2025, Bộ VHTT&DL chính thức công nhận Bến phà II Long Đại là Di tích lịch sử quốc gia, khẳng định giá trị lịch sử của địa danh, đồng thời tạo nền tảng để di tích trở thành “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống, tri ân liệt sĩ, phát triển du lịch văn hóa, lịch sử và tâm linh.
Đài tưởng niệm với hình tượng 16 cây lúa, biểu trưng cho máu thịt, sự hy sinh và sức sống bất diệt của 16 thanh niên xung phong anh dũng ngã xuống tháng 9/1972 cùng hệ thống nhà khánh tiết, trưng bày, bến thuyền, sân hành lễ, bãi đỗ xe… đã tạo nên một không gian văn hóa – lịch sử khang trang, tôn nghiêm và gần gũi.
Bến phà II Long Đại (xã Trường Ninh) trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước là một trong những tọa độ ác liệt nhất trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại, được ví như nơi “mảnh bom thù dày hơn đá sỏi”. Nằm trên đường 15, bến phà giữ vai trò “yết hầu” chiến lược, nối liền hậu phương miền Bắc với tiền tuyến miền Nam, Lào và Campuchia. Chính nơi đây, kẻ thù đã trút xuống hàng trăm tấn bom đạn, biến Long Đại thành “chảo lửa” nhằm cắt đứt mạch máu giao thông huyết mạch.
Trong khói lửa khốc liệt ấy, đã có biết bao máu xương đổ xuống, đặc biệt là sự hy sinh bi tráng của 16 thanh niên xung phong Đại đội C130 (quê Thái Bình, nay thuộc Hưng Yên) tháng 9/1972. Khi làm nhiệm vụ mở đường, vận chuyển qua sông, giữ vững mạch máu chi viện, 16 chiến sĩ (7 nữ, 9 nam) đã ngã xuống trong hai trận bom ác liệt ngày 19 và 23/9/1972, trở thành biểu tượng bất tử của tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.
Ngày nay, Bến phà II Long Đại không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là chứng tích sống động về sự tàn khốc của chiến tranh, đồng thời khắc ghi ý chí quật cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị cho biết, cùng với Thành cổ Quảng Trị, đôi bờ Hiền Lương – Bến Hải, Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, Đường 9…, Bến phà Long Đại đã trở thành một biểu tượng bất diệt. Nếu Thành cổ khắc ghi 81 ngày đêm đỏ lửa, Hiền Lương – Bến Hải là chứng tích chia cắt đau thương, thì Long Đại chính là bản anh hùng ca về ý chí kiên cường của tuổi trẻ Việt Nam, sẵn sàng “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” để giữ vững huyết mạch chi viện cho miền Nam.
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam nhấn mạnh, đây là sự kiện văn hóa – lịch sử quan trọng, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, đồng thời khẳng định quyết tâm gìn giữ, tôn vinh và phát huy giá trị các di tích cách mạng. Ông cho biết, từ khi Nhà bia tưởng niệm 16 thanh niên xung phong được xây dựng năm 2012 đến nay, với sự đồng hành của cả hệ thống chính trị và sự chung tay hỗ trợ của nhiều tổ chức, cá nhân, công trình tu bổ, tôn tạo toàn diện khu di tích đã được hoàn thành.
Trao Bằng xếp hạng Di tích quốc gia Bến phà II Long Đại cho tỉnh Quảng Trị
Tối 18/9, tại Di tích lịch sử Bến phà II bên dòng sông Long Đại (xã Trường Ninh), tỉnh Quảng Trị đã diễn ra chương trình chính luận – nghệ thuật “Lời tri ân – Dòng sông hoa lửa” và Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia “Bến phà II Long Đại – nơi hy sinh của 16 thanh niên xung phong tháng 9/1972”.
Tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã trao Bằng xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia cho lãnh đạo tỉnh Quảng Trị. Đây là sự khẳng định giá trị to lớn của địa danh Long Đại trong lịch sử, đồng thời mở ra cơ hội để nơi đây trở thành “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống, tri ân liệt sĩ và phát triển du lịch văn hóa – lịch sử – tâm linh trong tương lai.
Chương trình nghệ thuật “Lời tri ân – Dòng sông hoa lửa” đã tái hiện quá khứ bi tráng bên bến phà Long Đại II, một trong những tọa độ ác liệt bậc nhất trên tuyến giao thông huyết mạch Trường Sơn. Hình tượng “Hoa lửa” gợi nhớ những chiến sĩ thanh niên xung phong, bộ đội, dân quân kiên cường, biến bom đạn kẻ thù thành ngọn lửa tinh thần bất diệt. Trong thời bình, “Hoa lửa” được ví như loài hoa bất tử, nhắc nhớ công lao của những người đã ngã xuống vì độc lập, thống nhất Tổ quốc.
Trong không gian linh thiêng, những ca khúc cách mạng như “Bước chân trên dãy Trường Sơn”, “Bình Trị Thiên khói lửa”, “Trường Sơn Đông – Trường Sơn Tây” vang lên như khúc tráng ca bất diệt, khắc ghi hào khí một thời.
Lễ khánh thành và đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia Bến phà II Long Đại không chỉ là sự kiện mang tính tri ân sâu sắc, mà còn mở ra hành trình mới trong việc bảo tồn, phát huy giá trị “địa chỉ đỏ” của cách mạng. Từ máu xương và tinh thần bất khuất của 16 thanh niên xung phong năm xưa, Long Đại hôm nay trở thành minh chứng sống động, nhắc nhở các thế hệ tiếp bước truyền thống yêu nước, hun đúc khát vọng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Thùy Linh