Khoảng 3h53 ngày 22/1/2023 (giờ Hà Nội), trăng non sẽ cách Trái Đất 356.568 km. Do ở gần Trái Đất, trăng non hôm 22/1 sẽ là trăng non lớn nhất xuất hiện trên bầu trời kể từ ngày 3/12/1030, theo dữ liệu mà website Timeanddate tổng hợp từ Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực (JPL) thuộc NASA. Sau đó, con người sẽ phải đợi đến ngày 20/1/2368 để trải nghiệm sự kiện tương tự.
Quỹ đạo của Mặt Trăng xung quanh Trái Đất không phải là hình tròn hoàn hảo. Quỹ đạo này thực chất hình elip, nghĩa là khoảng cách giữa Mặt Trăng và Trái Đất không đồng đều, điểm xa nhất gọi là “apogee” và điểm gần nhất gọi là “perigee”.
“Nếu perigee hoặc apogee trùng với trăng non hoặc trăng tròn – các thời điểm Trái Đất, Mặt Trăng và Mặt Trời thẳng hàng – khoảng cách gần nhất và xa nhất của Mặt Trăng cũng giảm xuống hoặc tăng lên”, Timeanddate giải thích.
Vào lúc trăng non, Mặt Trăng nằm giữa Mặt Trời và Trái Đất. Khi đó, con người không thể nhìn thấy Mặt Trăng do phần Mặt Trăng quay về phía Trái Đất chìm trong bóng tối (Từ Trái Đất, con người chỉ thấy được phần Mặt Trăng vừa quay về phía Trái Đất, vừa phản chiếu ánh sáng Mặt Trời). Một lý do khác là trăng non xuất hiện trên trời vào ban ngày. Mặt Trăng mọc và lặn vào thời gian gần giống Mặt Trời, khiến mắt thường không thể quan sát được.
Trong thiên văn học, trăng non là giai đoạn mặt trăng đầu tiên, khi Mặt Trăng và Mặt Trời có cùng kinh độ hoàng đạo. Ở giai đoạn này, đĩa mặt trăng không nhìn thấy được bằng mắt, ngoại trừ khi bị che bóng mờ trong nhật thực. Ánh sáng ban ngày sáng hơn các ánh sáng từ Trái Đất, làm cho trăng non được chiếu sáng, tuy hơi mờ. Pha thực tế thường là một lưỡi liềm rất mỏng.
Ý nghĩa ban đầu của thuật ngữ trăng non, đôi khi vẫn được sử dụng trong các bối cảnh phi thiên văn, là hình trăng lưỡi liềm có thể nhìn thấy đầu tiên của Mặt trăng, sau khi giao hội với Mặt Trời. Mặt trăng lưỡi liềm này có thể nhìn thấy ngắn gọn khi ở vị trí thấp trên đường chân trời phía tây ngay sau khi mặt trời lặn và trước khi mặt trăng mọc.
Một tuần trăng là thời gian trung bình từ một trăng non đến kỳ trăng mới tiếp theo. Trong kỷ nguyên J2000.0, độ dài trung bình của một tuần trăng là 29.530588 ngày (hoặc 29 ngày, 12 giờ, 44 phút và 2,8 giây). Tuy nhiên, độ dài của bất kỳ một tháng đồng bộ nào có thể thay đổi từ 29,26 đến 29,80 ngày do ảnh hưởng nhiễu của lực hấp dẫn của Mặt trời trên quỹ đạo lệch tâm của Mặt Trăng. Trong âm lịch, mỗi tháng tương ứng với một chu kỳ Mặt Trăng. Mỗi chu kỳ mặt trăng có thể được chỉ định một số mặt trăng duy nhất để xác định nó.
Hoàng Hạnh/Theo IFL Science
