Ngày 04/9/2025, tờ Thế Giới Trẻ (Đức) đăng tải bài viết với tiêu đề “Tổ chức Hợp tác Thượng Hải – Cái tát tai đau điếng dành cho Trump”. Bài viết nhấn mạnh tại Hội nghị Thượng đỉnh SCO, Nga, Trung Quốc và Ấn Độ đã thể hiện sự đồng thuận trong việc thách thức vai trò bá quyền của Mỹ trên trường quốc tế.
Bức ảnh mang tính biểu tượng hiếm có: ở giữa là Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, tay trái nắm chặt tay phải Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, tay phải nối với tay trái Tổng thống Nga Vladimir Putin. Trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), dư luận còn hoài nghi liệu Modi có dám xuất hiện chung khung hình với Putin và Tập, để tránh khơi dậy sự bất bình từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nhưng thực tế lại khác: cử chỉ đoàn kết công khai của Modi với cả Moscow và Bắc Kinh – hai đối thủ trực diện của Washington – chẳng khác nào một cú tát ngoại giao vào tham vọng bá quyền toàn cầu của ông chủ Nhà Trắng.
Hợp tác Thịnh vượng
Hội nghị thượng đỉnh SCO tại Thiên Tân (Chủ nhật – Thứ hai) để lại hai điểm then chốt có liên hệ mật thiết với nhau. Thứ nhất, tổ chức này cần trở nên mạnh mẽ hơn, với mức độ hội nhập kinh tế sâu rộng hơn. Trung Quốc đặc biệt thể hiện vai trò dẫn dắt: Chủ tịch Tập Cận Bình đề xuất thành lập Ngân hàng Phát triển SCO, mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực năng lượng, khí hậu và công nghiệp, đồng thời cam kết cung cấp cho mọi thành viên quyền truy cập vào hệ thống định vị Bắc Đẩu. Bắc Kinh cũng hứa cấp các khoản vay trị giá 1,4 tỷ USD trong ba năm tới. Đáng chú ý, ông Tập khuyến nghị các nước SCO tập trung nhiều hơn vào thị trường nội khối – một tín hiệu rõ ràng nhằm đối trọng chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Những động thái này không chỉ thúc đẩy hội nhập kinh tế trong SCO, mà còn tạo ra sự gắn kết chính trị lớn hơn và giảm sự phụ thuộc của các thành viên vào Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ chiến lược như GPS.
Liệu SCO có thực sự củng cố sức mạnh? Những mâu thuẫn nội bộ vẫn là thách thức lớn, điển hình là quan hệ căng thẳng giữa Ấn Độ và Pakistan – hai thành viên từng lao vào một cuộc chiến ngắn hồi tháng Năm. New Delhi hiện muốn SCO chú trọng hơn tới cuộc chiến chống khủng bố, một trong những mục tiêu sáng lập, sau khi Ấn Độ mở các đợt tấn công nhằm vào các phần tử bị nghi ngờ gây ra vụ tấn công ở Kashmir mà, theo phía Ấn, đã được dung túng từ Pakistan. Để trở thành một cơ chế hiệu quả, SCO buộc phải xử lý tận gốc những bất đồng như thế này.
Theo giáo sư Alfred Wu (Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Singapore), Bắc Kinh coi đây là thời điểm quyết định để thúc đẩy một “trật tự thế giới thay thế”, khi trật tự do Mỹ dẫn dắt đang suy yếu nghiêm trọng. Nga tỏ ra đồng thuận: Tổng thống Vladimir Putin nhấn mạnh SCO có thể trở thành “vai trò hàng đầu” trong việc kiến tạo một hệ thống quản trị toàn cầu công bằng và bình đẳng hơn.
Dù còn nhiều thách thức, SCO vẫn đang mở rộng ảnh hưởng. Ngày thứ Hai, tổ chức này chính thức trao quy chế “đối tác đối thoại” cho Lào, nâng tổng số quốc gia quan sát viên và đối tác lên 17. Tương lai của SCO phụ thuộc vào mức độ hợp tác hiệu quả giữa các thành viên, và đây chính là yếu tố thứ hai quan trọng được củng cố tại Thiên Tân.
Nỗ lực của chính quyền Trump nhằm chia rẽ Nga và Ấn Độ đã thất bại rõ rệt. Bất chấp việc Washington áp thuế trừng phạt 25% lên hàng hóa Ấn Độ vì New Delhi không chịu cắt giảm nhập khẩu năng lượng và vũ khí từ Moscow, Thủ tướng Narendra Modi vẫn công khai khẳng định tình hữu nghị bền chặt với Nga. Hình ảnh ông sánh bước cùng Tổng thống Vladimir Putin tại Thiên Tân, kèm lời nhấn mạnh: “Trong những thời điểm khó khăn nhất, Ấn Độ và Nga luôn sát cánh bên nhau”, càng làm nổi bật thông điệp thách thức Washington. Modi còn tuyên bố mong chờ đón tiếp Putin tại New Delhi vào cuối năm nay “với sự háo hức”.
Một bước ngoặt trong kế hoạch
Đối với Washington, kết quả tại Thiên Tân còn u ám hơn. Modi không chỉ công khai thắt chặt quan hệ với Putin, mà còn chủ động tiến gần hơn tới Trung Quốc – đối thủ chiến lược số một của Mỹ, trong khi Washington lâu nay xem New Delhi là đối tác then chốt để kiềm chế Bắc Kinh. Điều mà nhiều đời tổng thống Mỹ theo đuổi suốt hơn hai thập kỷ, Modi nay lại thực hiện theo một hướng hoàn toàn trái ngược.
Tại cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình, Modi khẳng định quan hệ Ấn – Trung đang tiến triển “theo hướng đáng kể”, đồng thời ca ngợi bầu không khí hòa bình dần hình thành tại khu vực biên giới tranh chấp. Tập đáp lại, nhấn mạnh rằng “vấn đề biên giới không nên định nghĩa toàn bộ mối quan hệ giữa Trung Quốc và Ấn Độ”, mà cần tập trung vào phát triển kinh tế. Dù những bất đồng lợi ích chiến lược vẫn còn, cả Bắc Kinh lẫn New Delhi hiện đều có lợi ích chung trong việc giảm thiểu căng thẳng – một yếu tố giúp SCO thêm gắn kết.
Bức ảnh ghi lại khoảnh khắc Thủ tướng Modi nắm tay Chủ tịch Tập Cẩm Bình và tổng thống Putin đã cho thấy rõ ràng: mọi nỗ lực của Trump nhằm tách Nga khỏi Trung Quốc, chia rẽ Moscow với New Delhi, hay khuyến khích Ấn Độ đối đầu Bắc Kinh đều thất bại. Ngược lại, ba cường quốc đang cùng nhau hợp lực xây dựng một trật tự thế giới thay thế, đối trọng với hệ thống do Mỹ thống trị.
Hồ Ngọc Thắng/Nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/507584.shanghaier-organisation-f%C3%BCr-zusammenarbeit-sc…mp.html