Trường Y Duke-NUS (Singapore) cùng các chuyên gia quốc tế đã đề xuất một kế hoạch đột phá dựa trên bằng chứng nhằm ứng phó tình trạng thiếu máu, căn bệnh đang ảnh hưởng đến gần hai tỷ người trên thế giới. Nghiên cứu kêu gọi dữ liệu chính xác hơn, chiến lược điều trị thông minh hơn và mục tiêu khả thi hơn để giải quyết một thách thức y tế toàn cầu vốn làm suy yếu sức khỏe bà mẹ, đe dọa sự sống còn của trẻ em và kìm hãm tăng trưởng kinh tế.
Thiếu máu xảy ra khi cơ thể không có đủ hồng cầu khỏe mạnh để vận chuyển oxy. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu sắt, song tình trạng này còn chịu tác động từ dinh dưỡng kém, bệnh mãn tính và các bệnh nhiễm trùng như sốt rét hay giun móc, với mức độ khác nhau tùy từng khu vực. Dù ảnh hưởng đến sức khỏe bà mẹ, trẻ em và sự phát triển kinh tế, thiếu máu vẫn chưa được quan tâm đúng mức so với nhiều mối đe dọa y tế khác.
Năm 2015, Liên Hợp Quốc đặt mục tiêu giảm một nửa tình trạng thiếu máu ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ vào năm 2030. Nhưng gần một thập kỷ sau, hầu hết các quốc gia vẫn chưa đạt được tiến bộ đáng kể. Tại nhiều nước thu nhập thấp và trung bình, các biện pháp can thiệp hiện có như tăng cường thực phẩm, bổ sung sắt hay phòng ngừa sốt rét trong thai kỳ bị cản trở bởi tính khả thi, chi phí cao hoặc thiếu triển khai.
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu cụ thể từng quốc gia, bao gồm tỷ lệ thiếu máu, năng lực hệ thống y tế và hiệu quả chi tiêu công, để ước tính mức tiến bộ thực tế có thể đạt được vào năm 2030. Phân tích chỉ ra rằng mục tiêu toàn cầu giảm 50% là khó khả thi với công cụ và nguồn lực hiện tại.
Khoảng cách giữa các quốc gia cũng rất rõ rệt: Singapore, nhờ hệ thống y tế vững mạnh và độ bao phủ chăm sóc tiền sản cao, có thể giảm 25%, mức trên trung bình toàn cầu nhưng vẫn chỉ bằng một nửa mục tiêu SDG. Trong khi đó, Indonesia chỉ đạt khoảng 9% do hạn chế chi tiêu y tế, còn Malaysia có thể đạt 28%. Những khác biệt này cho thấy sự cần thiết của các mục tiêu điều chỉnh theo từng quốc gia thay vì áp đặt một chuẩn chung toàn cầu.
Các nhà nghiên cứu hiện đang chia sẻ kết quả với Tổ chức Y tế Thế giới, kỳ vọng rằng các mục tiêu y tế và dinh dưỡng trong tương lai sẽ dựa trên bằng chứng và phù hợp với bối cảnh từng nước. Với dữ liệu tốt hơn, nguồn tài chính hợp lý và chính sách thiết kế thông minh, các quốc gia hoàn toàn có thể đạt tiến bộ rõ rệt trong giảm thiểu thiếu máu và nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Nghiên cứu nhấn mạnh rằng thiếu máu không chỉ là một vấn đề y tế mà còn là rào cản phát triển kinh tế – xã hội. Thay vì đặt ra các mục tiêu toàn cầu khó khả thi, một cách tiếp cận linh hoạt, dựa trên bằng chứng và phù hợp với từng quốc gia sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực và mang lại kết quả thiết thực hơn. Bằng dữ liệu mạnh mẽ hơn, chiến lược tài trợ thông minh hơn và chính sách y tế được thiết kế sát thực tế, cộng đồng quốc tế có thể tiến gần hơn tới việc giảm thiểu gánh nặng thiếu máu, cải thiện sức khỏe cho hàng trăm triệu phụ nữ và trẻ em trên toàn cầu.
Đinh Hoàng Anh