Ngày 29/7/2025, hãng tin Reuters đưa tin tình hình tại biên giới Thái Lan – Campuchia, nơi từng bùng phát giao tranh dữ dội suốt tuần qua, đã lắng dịu trở lại sau khi hai bên đạt thỏa thuận ngừng bắn. Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai cho biết, các chỉ huy quân sự của hai nước dự kiến sẽ gặp mặt trong ngày để đàm phán nhằm duy trì hòa bình lâu dài.
Căng thẳng quân sự kéo dài nhiều ngày giữa Thái Lan và Campuchia bước vào giai đoạn hạ nhiệt khi tình hình tại biên giới trở nên yên bình hơn sau thỏa thuận ngừng bắn. Tuy nhiên, dấu hiệu mong manh của hòa bình vẫn còn bị thử thách bởi những vụ đụng độ lẻ tẻ và sự chậm trễ trong các cuộc đàm phán quân sự cấp cao.
Trước đó một ngày, quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai và Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã có cuộc gặp song phương tại Malaysia, đạt được đồng thuận chấm dứt cuộc xung đột đẫm máu nhất trong hơn một thập kỷ. Chỉ trong vòng năm ngày giao tranh dữ dội, ít nhất 38 người – phần lớn là dân thường – thiệt mạng, và hơn 300.000 người buộc phải sơ tán khỏi vùng chiến sự.
Dù thỏa thuận ngừng bắn bắt đầu có hiệu lực từ nửa đêm, quân đội Thái Lan báo cáo rằng sáng sớm 29/7 vẫn xảy ra các cuộc tấn công từ phía Campuchia tại ít nhất năm điểm nóng. Phía Thái Lan đã đáp trả “một cách tương xứng”, cho thấy lệnh ngừng bắn chưa hoàn toàn chấm dứt nguy cơ bùng phát chiến sự trở lại.
Phát biểu trước báo giới, quyền Thủ tướng Phumtham tìm cách hạ nhiệt tình hình, khẳng định đã liên lạc trực tiếp với Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia và nhấn mạnh rằng “không có leo thang nào cả, hiện tại mọi thứ đang yên bình”. Trong khi đó, người phát ngôn quân đội Thái Lan, Thiếu tướng Winthai Suvaree, cho biết các chỉ huy quân sự dự kiến gặp nhau để thảo luận vào 10 giờ sáng cùng ngày (03:00 GMT), song cuộc họp đã bị hoãn và chưa ấn định thời gian mới.
Phía Campuchia cũng lên tiếng xoa dịu căng thẳng khi người phát ngôn Bộ Quốc phòng, Maly Socheata, khẳng định không xảy ra thêm cuộc giao tranh nào tại khu vực biên giới vào thứ Ba. Ở thực địa, cuộc sống thường nhật bắt đầu trở lại tại huyện Kantharalak, tỉnh Sisaket (Thái Lan), cách tiền tuyến khoảng 30 km. Xe dân sự đã nối lại lưu thông xen lẫn với xe quân sự, các cửa hàng lần lượt mở cửa sau nhiều ngày đóng cửa vì giao tranh.
“Tôi rất vui vì lệnh ngừng bắn đã được thực hiện. Nếu họ tiếp tục giao tranh, chúng tôi sẽ không thể kiếm sống,” Chaiya Phumjaroen, một tiểu thương địa phương 51 tuổi, chia sẻ khi trở lại thị trấn.
Dù lệnh ngừng bắn tạm thời mang đến sự yên bình tương đối, giới quan sát nhận định hòa bình bền vững giữa hai quốc gia láng giềng sẽ phụ thuộc nhiều vào kết quả các cuộc đàm phán cấp chỉ huy quân sự trong những ngày tới. Cuộc xung đột mới nhất gợi nhắc đến chu kỳ căng thẳng kéo dài hàng thập kỷ, bắt nguồn từ tranh chấp lãnh thổ và di sản lịch sử chưa từng được giải quyết triệt để.
Đàm phán và thương mại: Yếu tố kinh tế chi phối tiến trình hòa bình
Căng thẳng quân sự giữa Thái Lan và Campuchia không chỉ là hệ quả của tranh chấp biên giới kéo dài hàng thập kỷ mà còn đe dọa trực tiếp đến lợi ích kinh tế của cả hai quốc gia. Cuộc xung đột bùng phát mạnh từ cuối tháng 5, khi một binh sĩ Campuchia thiệt mạng trong vụ đấu súng tại khu vực tranh chấp. Từ đó, hai bên liên tục điều động quân đội, khiến tình hình leo thang và dẫn đến khủng hoảng ngoại giao toàn diện.
Trong bối cảnh đó, các cuộc đàm phán hòa bình hôm thứ Hai được xem là bước ngoặt quan trọng, không chỉ nhờ nỗ lực ngoại giao khu vực mà còn dưới sức ép kinh tế từ Hoa Kỳ. Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đóng vai trò trung gian, trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gửi cảnh báo thẳng thắn rằng tiến trình đàm phán thương mại sẽ bị đình trệ nếu giao tranh tiếp tục.
Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của cả Thái Lan và Campuchia. Hai nước này đang đối mặt với nguy cơ mức thuế 36% áp lên hàng hóa xuất khẩu – một cú đánh trực diện vào tăng trưởng kinh tế và việc làm. Sau khi đạt thỏa thuận ngừng bắn, Tổng thống Trump xác nhận đã liên lạc trực tiếp với lãnh đạo cả hai nước và chỉ thị cho nhóm thương mại Mỹ tái khởi động đàm phán thuế quan.
Bộ trưởng Tài chính Thái Lan, Pichai Chunhavajira, tuyên bố hôm 29/7 rằng vòng đàm phán thương mại với Washington dự kiến kết thúc trước ngày 1/8, và mức thuế quan nhiều khả năng sẽ thấp hơn mức 36% như cảnh báo trước đó. Đây được coi là động lực kinh tế quan trọng thúc đẩy Bangkok và Phnom Penh hướng tới hòa giải và tránh tái diễn xung đột quy mô lớn.
Các nhà phân tích nhận định, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, cả Thái Lan và Campuchia đều không thể để tranh chấp biên giới phá vỡ các cơ hội thương mại chiến lược. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu những lợi ích kinh tế trước mắt có đủ để buộc hai bên giải quyết tận gốc vấn đề tranh chấp lãnh thổ, hay hòa bình lần này chỉ là “khoảng lặng tạm thời” trước một chu kỳ căng thẳng mới.
Cuộc xung đột biên giới giữa Thái Lan và Campuchia lần này một lần nữa cho thấy sự mong manh của hòa bình khu vực Đông Nam Á khi các vấn đề lãnh thổ lịch sử chưa được giải quyết triệt để. Dù lệnh ngừng bắn và các cuộc đàm phán thương mại mở ra hy vọng về việc hạ nhiệt căng thẳng, song hòa bình bền vững sẽ chỉ đạt được nếu hai quốc gia láng giềng chấp nhận đối thoại thực chất, tôn trọng luật pháp quốc tế và tìm kiếm giải pháp lâu dài cho tranh chấp. Vai trò trung gian của các nước trong khu vực và áp lực từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là yếu tố kinh tế và thương mại, sẽ tiếp tục là lực đẩy quan trọng định hình tiến trình hòa giải trong thời gian tới.