Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt giữa các cường quốc, ASEAN đang nỗ lực khẳng định vai trò là “người hòa giải thực tâm” trên bàn cờ khu vực. Cuộc đối thoại ba bên giữa Trung Quốc – ASEAN – Mỹ diễn ra ngày 19/5/2025 tại Học viện Ngoại giao được xem là bước đi cụ thể thể hiện mong muốn này, đồng thời mở ra cơ hội tăng cường hiểu biết và thu hẹp khác biệt giữa các bên liên quan.
Tham dự đối thoại có Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cường, lãnh đạo Học viện Ngoại giao, các cơ quan nghiên cứu chiến lược của Việt Nam cùng các học giả uy tín quốc tế đến từ các viện nghiên cứu hàng đầu của ASEAN, Mỹ và Trung Quốc, là minh chứng rõ nét cho mong muốn tăng cường hiểu biết và xây dựng lòng tin giữa các bên.
Tại cuộc Đối thoại, Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Cường khẳng định tầm quan trọng của cộng đồng ASEAN, quan hệ Mỹ-Trung và việc duy trì đối thoại giữa các nước lớn nhằm xây dựng lòng tin và thúc đẩy hợp tác vì hòa bình, ổn định và phát triển giữa các nước.
“Việt Nam sẽ chung tay cùng các nước Đông Nam Á trong xây dựng lòng tin, tăng cường đối thoại, hợp tác, qua đó củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong khu vực”, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cường nhấn mạnh.
Thứ trưởng Nguyễn Mạnh Cường chia sẻ, các nước ASEAN từng chịu tác động trực tiếp từ cạnh tranh giữa các nước lớn, cả trong lịch sử lẫn hiện tại. Vì vậy, ASEAN luôn mong muốn đóng vai trò là “người hòa giải thực tâm”, góp phần thúc đẩy đối thoại và hợp tác giữa các quốc gia, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn ngày càng gay gắt hiện nay.
Là một thành viên tích cực của ASEAN và cộng đồng quốc tế, từng trải qua nhiều mất mát to lớn do chiến tranh, Việt Nam đặc biệt coi trọng hòa bình và luôn sẵn sàng đóng góp vào các nỗ lực chung của ASEAN. Với mạng lưới quan hệ đối tác ngày càng sâu rộng, Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng các quốc gia Đông Nam Á trong việc xây dựng lòng tin, tăng cường đối thoại và thúc đẩy hợp tác, qua đó góp phần củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong khu vực.
Phát biểu khai mạc Đối thoại, Quyền Giám đốc Học viện Ngoại giao Nguyễn Hùng Sơn nhấn mạnh, Đối thoại Hà Nội là một trong những nỗ lực của Việt Nam nhằm thúc đẩy trao đổi thẳng thắn, thực chất và toàn diện giữa ASEAN và các nước đối tác, trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến động phức tạp, cạnh tranh chiến lược ngày càng gia tăng và nhiều điểm nóng diễn biến khó lường. Ông cho rằng, các cơ quan nghiên cứu có thể đóng vai trò quan trọng trong việc đóng góp ý tưởng và kiến nghị thiết thực cho các nhà hoạch định chính sách, nhằm thu hẹp bất đồng, tăng cường lòng tin và đề xuất những giải pháp khả thi đối với các vấn đề khu vực cũng như quốc tế.
Trong các phiên thảo luận, các học giả đã đưa ra những đánh giá sâu sắc về cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc, cũng như những tác động của cạnh tranh này đối với cục diện thế giới. Các ý kiến tập trung phân tích sự khác biệt trong cách tiếp cận chính sách đối ngoại của các nước lớn và vai trò của ASEAN trong việc thúc đẩy đối thoại và hợp tác khu vực. Đa số học giả cho rằng, cạnh tranh Mỹ-Trung đang đặt ra nhiều thách thức đối với hệ thống quản trị toàn cầu, làm suy giảm vai trò của luật pháp quốc tế, đồng thời gia tăng sức ép đối với các quốc gia vừa và nhỏ.
Bên cạnh sự khác biệt về lợi ích, một nguyên nhân quan trọng làm gia tăng căng thẳng giữa các nước lớn là sự khác biệt trong cách nhìn nhận và đánh giá ý đồ của nhau, đặc biệt giữa Mỹ và Trung Quốc. Những khác biệt này có thể dẫn tới hiểu lầm, tính toán sai lệch và khiến quan hệ giữa các cường quốc trở nên ngày càng đối đầu, phức tạp hơn.
Trước bối cảnh đó, để giảm thiểu các tác động tiêu cực từ cạnh tranh nước lớn, ASEAN cần tiếp tục phát huy vai trò là cầu nối, tạo dựng các không gian và diễn đàn để các bên liên quan có thể đối thoại thẳng thắn, cởi mở và xây dựng. Việc thúc đẩy hiểu biết lẫn nhau và mở rộng hợp tác thiết thực sẽ góp phần xây dựng lòng tin, thu hẹp khác biệt, qua đó đưa các bên đến gần nhau hơn và đóng góp tích cực vào việc giải quyết các vấn đề của khu vực và thế giới.
Với sáng kiến tổ chức Đối thoại lần này, Học viện Ngoại giao tiếp tục khẳng định vai trò là một trong những cơ quan nghiên cứu chiến lược hàng đầu của ASEAN, đồng thời là điểm kết nối quan trọng giữa các học giả trong khu vực và trên thế giới. Sự tham gia tích cực, đa dạng và chất lượng của các chuyên gia, nhà nghiên cứu quốc tế tại Đối thoại không chỉ góp phần thúc đẩy trao đổi học thuật, tăng cường hiểu biết lẫn nhau, mà còn giúp làm sâu sắc thêm các kênh đối thoại chiến lược trong bối cảnh khu vực và toàn cầu nhiều biến động.
Thông qua việc tổ chức các sáng kiến đối thoại mang tính xây dựng và thực chất, Học viện Ngoại giao tiếp tục đóng góp vào việc củng cố vai trò trung tâm của ASEAN, đồng thời khẳng định vị thế và uy tín ngày càng gia tăng của Việt Nam trong mạng lưới các cơ quan nghiên cứu chiến lược toàn cầu. Đây cũng là minh chứng rõ nét cho cam kết của Việt Nam trong việc tham gia một cách chủ động, tích cực và có trách nhiệm vào các nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững.
Tiến Chí