Ngày 25/10/1945, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam Hoàng Văn Thái đã chính thức công bố Quyết định thành lập Phòng Tình báo trực thuộc Bộ Tổng Tham mưu, đánh dấu cho sự ra đời của lực lượng Tình báo Quốc phòng Việt Nam. Lực lượng Tình báo Quốc phòng bắt nguồn từ phòng Tình báo Quân ủy hội do Hoàng Minh Đạo (tên thật là Đào Phúc Lộc) phụ trách. Sau này, ngày 25/10 được lấy làm ngày truyền thống của Tình báo Quốc phòng Việt Nam.
Sau chiến thắng Biên giới năm 1950, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra Chỉ thị 07/CT nhằm tăng cường công tác tình báo phục vụ trực tiếp cho sự chỉ đạo chiến lược của Đảng và Nhà nước ta trong tình hình mới. Tiếp đó, ngày 17/5/1951, Chính phủ ra Sắc lệnh số 42/SL thành lập Ban Tình báo chiến lược với bí danh là Nha Liên lạc trực thuộc Phủ thủ tướng. Việc thành lập Nha Liên lạc là bước ngoặt quan trọng của Tình báo Quốc phòng Việt Nam. Ngay sau khi được thành lập, Nha Liên lạc đã chọn địa bàn xã Thượng Ấm – huyện Sơn Dương – tỉnh Tuyên Quang làm trụ sở hoạt động và tiến hành công tác tin tức phục vụ sự nghiệp cách mạng nước ta lúc bấy giờ. Đây được coi là dấu ấn, sự khởi đầu vinh quang của lực lượng Tình báo Quốc phòng Việt Nam.
Thực tế trong thời gian trước và sau Cách mạng tháng Tám các xứ ủy, tỉnh ủy và lực lượng vũ trang các phân khu ở từng địa phương đã hình thành tổ chức tình báo của riêng mình. Tuy nhiên, lực lượng lúc bấy giờ còn mỏng, tổ chức chưa chặt chẽ, thiếu thống nhất và hiệu quả hoạt động chưa cao. Để nắm chắc tình hình địch và chủ động chuẩn bị lâu dài cho kháng chiến trên phạm vi toàn quốc, ta chủ trương xây dựng một cơ quan Tình báo Quân sự thống nhất từ Bộ Quốc phòng xuống đến các đơn vị, địa phương trên cơ sở hợp nhất các lực lượng Tình báo của Đảng và Quân đội. Đây là tổ chức Tình báo đầu tiên của Việt Nam và là tiền thân của Tổng cục Tình báo Quốc phòng Việt Nam (Tổng cục 2) ngày nay. Từ đó, ngày 25/10 hằng năm đã trở thành ngày truyền thống ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam.
Từ ngày thành lập đến nay, 77 năm một chặng đường gian lao mà anh dũng, vinh quang và trách nhiệm với những chiến công xuất sắc trên mặt trận thầm lặng; lớp lớp các thế hệ cán bộ, chiến sỹ ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm của lịch sử cách mạng, mỗi bước đi mỗi thăng trầm, mỗi bi thương và hùng tráng để viết nên những trang sử riêng của thời đại mình, giàu sự tích và đẫm màu huyền thoại, không thẹn với tiền nhân và hậu thế. Trong quá trình đó, thực tế cách mạng dân tộc đã sản sinh ra lớp thế hệ cán bộ tình báo giỏi với những điệp viên đã trở thành huyền thoại như: Vũ Văn Địch, Mười Hương, Đặng Trần Đức, Vũ Ngọc Nhạ, Phạm Xuân Ẩn… Đây thực sự là những điệp viên xuất sắc, cán bộ tình báo giỏi và người chỉ huy có tầm nhìn chiến lược của ngành Tình báo Quốc phòng Việt Nam. Với những thành tích xuất sắc đó, Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã được nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân thời kỳ đổi mới, cùng nhiều danh hiệu và phần thưởng cao quý khác.
Sau ngày giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước, Tình báo Quốc phòng tiếp tục phục vụ hiệu quả cho Đảng, Nhà nước và Quân đội đối phó có hiệu quả với kế hoạch hậu chiến, chiến tranh phá hoại nhiều mặt và nguy hiểm hơn đó là chiến lược “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Bước vào thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Tình báo Quốc phòng thực hiện đầy đủ chức năng là cơ quan tình báo chiến lược toàn diện của Đảng và Nhà nước. Đồng thời, là cơ quan tình báo chuyên ngành quân sự của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, tiếp tục thực hiện thắng lợi và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
Ghi nhận công sức và thành tích của Tình báo, ngày 23/10/2020, nhân kỷ niệm 75 năm ngày thành lập, Đảng và Nhà nước đã trao tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất cho Tổng cục Tình báo Quốc phòng Việt Nam vì những thành tích đặc biệt xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đánh giá vai trò và niềm tin đối với ngành tình báo, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Nguyễn Phú Trọng đã từng phát biểu: “Đảng, Nhà nước, Quân đội, Nhân dân và cá nhân tôi luôn đặt trọn niềm tin vào Tình báo Quốc phòng; sẽ luôn quan tâm lãnh đạo và tạo mọi điều kiện thuận lợi để các đồng chí hoàn thành nhiệm vụ. Đồng thời, các đồng chí cũng phải không ngừng nỗ lực, phấn đấu để bất luận trong hoàn cảnh nào, Tình báo Quốc phòng của chúng ta cũng chỉ được phép ngày càng mạnh lên”.
77 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Tình báo Quốc phòng Việt Nam đã trưởng thành nhanh chóng cả về tổ chức, lực lượng và chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng kịp thời yêu cầu nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng, xứng đáng là công cụ nắm địch sắc bén, tai mắt tinh tường của Đảng và Quân đội.
Ban Biên tập