Tinh gọn bộ máy là một trong những chủ trương lớn, xuyên suốt của Đảng ta, thể hiện tư duy chiến lược, tầm nhìn xa và quyết tâm đổi mới. Đây không chỉ là bước đi mang tính cách mạng trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, mà còn là trách nhiệm lịch sử nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Bài viết tập trung làm rõ tính tất yếu, ý nghĩa và những vấn đề đặt ra xung quanh “cuộc cách mạng” tinh gọn bộ máy, qua đó khẳng định sự hòa quyện giữa “Ý Đảng, lòng Dân”.
Trong dòng chảy của lịch sử dân tộc và tiến trình xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, việc đổi mới tư duy và kiện toàn tổ chức bộ máy luôn là yêu cầu khách quan, nhiệm vụ chiến lược trọng yếu. Trước bối cảnh mới của đất nước với cả vận hội và thách thức đan xen đòi hỏi một nền hành chính quốc gia không chỉ vững mạnh về bản chất mà còn phải thực sự tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.
Đáp ứng đòi hỏi cấp thiết đó, Đảng ta đã đề ra chủ trương tinh gọn bộ máy, sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp, chấm dứt hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện với quyết tâm chính trị cao và tầm nhìn chiến lược. Đây không chỉ đơn thuần là sự điều chỉnh kỹ thuật, mà thực sự là một “cuộc cách mạng”, bước đột phá chiến lược trong tổ chức quyền lực nhà nước nhằm tối ưu hóa cấu trúc, nâng cao năng lực quản trị quốc gia.
Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy là sự kết tinh giữa “Ý Đảng, lòng Dân”; là minh chứng sinh động cho bản lĩnh, ý chí và tư duy lý luận tiên phong của Đảng Cộng sản Việt Nam trong xây dựng một nền hành chính kiến tạo, phát triển, phục vụ. Đồng thời, đó cũng là sự phản ánh sâu sắc khát vọng chính đáng, sự đồng thuận và kỳ vọng lớn lao của nhân dân về một bộ máy liêm chính, tinh thông, hoạt động vì lợi ích tối cao của quốc gia, dân tộc.
Tinh gọn bộ máy là tất yếu và cấp thiết
Trước hết, cần khẳng định rằng, chủ trương tinh gọn bộ máy, với trọng tâm là sắp xếp lại hệ thống đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình “chính quyền địa phương 2 cấp: cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố), đồng thời chấm dứt hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện từ ngày 01/7/2025”, không phải là quyết định mang tính chủ quan hay đột xuất. Chủ trương này xuất phát từ cơ sở lý luận khoa học vững chắc và từ những đòi hỏi bức thiết của thực tiễn vận hành nền hành chính quốc gia. Đây là bước đi mang tính tất yếu, khách quan trong tiến trình đổi mới và hoàn thiện thể chế Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Về mặt lý luận, chủ trương tinh gọn bộ máy, sắp xếp lại đơn vị hành chính được soi sáng bởi những nguyên lý cốt lõi của Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước kiểu mới. Các nhà kinh điển Mác – Lênin đã chỉ rõ, bộ máy nhà nước xã hội chủ nghĩa phải bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, gần dân, chống quan liêu, xa rời thực tế, “thà ít mà tốt”. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ thực sự là “công bộc” của dân, kiến tạo một chính quyền “ít người mà làm được nhiều việc”, bộ máy phải thật sự “của dân, do dân và vì dân”.
Tư tưởng đó chính là kim chỉ nam xuyên suốt cho mọi nỗ lực cải cách tổ chức bộ máy hệ thống chính trị của Đảng và Nhà nước ta. Chủ trương tinh gọn bộ máy vừa là sự kế thừa, vừa là sự phát triển nhất quán trong đường lối, quan điểm của Đảng về cải cách hành chính, xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Điều này được thể hiện rõ nét trong các Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc và các nghị quyết chuyên đề của Trung ương, đặc biệt là Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.
Về mặt thực tiễn, thời gian qua tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị nước ta đã có những đổi mới ở một số bộ phận, nhưng về cơ bản vẫn theo mô hình cũ, bộc lộ nhiều điểm không còn phù hợp với điều kiện mới, thậm chí trái với quy luật phát triển, cụ thể:
“Mô hình chính quyền địa phương 03 cấp đã phát sinh nhiều bất cập, làm phân tán các nguồn lực, … tổ chức bộ máy chính quyền địa phương nói riêng, hệ thống chính trị các cấp nói chung cồng kềnh, tầng nấc, lãng phí ngân sách nhà nước và nguồn lực cho đầu tư phát triển” , điều đó đã làm suy yếu năng lực quản trị và hiệu quả quản lý.
Bên cạnh tổ chức bộ máy cồng kềnh, thủ tục hành chính rườm rà, phức tạp cũng đang là rào cản lớn đối với người dân và doanh nghiệp. Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, có tới 15,2% doanh nghiệp gặp khó khăn do thủ tục hành chính rườm rà . Trong khi đó, khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) năm 2023 chỉ ra rằng 38% doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận thông tin liên quan đến thủ tục hành chính. Những con số này phản ánh yêu cầu bức thiết phải tiếp tục cải cách, tinh gọn để xây dựng một nền hành chính thật sự hiệu lực, hiệu quả, phục vụ phát triển.
Hơn nữa, tinh gọn bộ máy không chỉ là yêu cầu cấp thiết của Việt Nam hiện nay mà còn “phù hợp với xu thế chung của thế giới”, “được nhiều quốc gia thực hiện và mang lại thành công.
Như vậy, việc duy trì mô hình tổ chức chính quyền địa phương 03 cấp đã trở thành một điểm nghẽn, một rào cản, một trở lực lớn đối với sự phát triển năng động, hiệu quả của nền hành chính quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và yêu cầu quản trị hiện đại.
Việc triển khai tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị sẽ góp phần tối ưu hóa tổ chức hành chính các cấp. Theo phương án sắp xếp, cả nước sẽ còn 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sau khi sáp nhập; số lượng đơn vị hành chính cấp xã giảm mạnh, từ 10.035 xuống còn hơn 3.320 đơn vị, tức giảm khoảng 66,91%. Như vậy, quy mô đơn vị hành chính cấp xã sẽ giảm từ 60–70% so với hiện nay, tạo điều kiện tinh gọn bộ máy, tập trung nguồn lực, nâng cao hiệu quả quản lý.
Tính chất “cách mạng” của chủ trương tinh gọn bộ máy.
Vượt lên trên ý nghĩa của một cuộc cải cách hành chính thông thường, chủ trương tinh gọn bộ máy, sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp, chấm dứt hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện thực sự mang tính cách mạng sâu sắc, mở ra một “kỷ nguyên phát triển và thịnh vượng” cho đất nước. Tính chất cách mạng ấy thể hiện rõ qua những nội dung cơ bản sau đây:
Một là, thay đổi nền tảng cấu trúc quyền lực nhà nước ở địa phương. Việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, chấm dứt hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện, hợp nhất các cơ quan chuyên môn có chức năng tương đồng và cắt giảm mạnh tầng nấc trung gian không chỉ là sự tinh chỉnh kỹ thuật, mà là bước thay đổi mang tính căn bản. Về bản chất, quá trình này tác động trực tiếp đến cấu trúc quyền lực nhà nước, làm thay đổi cách thức tổ chức, phân bổ và vận hành quyền lực trong hệ thống chính trị. Nó phá vỡ mô hình quyền lực truyền thống, đặt nền móng cho một cơ chế quản trị linh hoạt, hiệu quả hơn. Trên nền tảng đó, chính quyền địa phương buộc phải chuyển từ lối quản lý hành chính thuần túy sang mô hình quản trị công hiện đại; thúc đẩy “chính quyền số, công dân số”, hướng tới một chính quyền tinh gọn, thông minh, kiến tạo phát triển, thay thế cho kiểu quản trị cồng kềnh trước đây.
Hai là, mang tính toàn diện, tác động sâu rộng và đa chiều. Chủ trương tinh gọn bộ máy, sắp xếp lại đơn vị hành chính được triển khai đồng bộ trong toàn hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương. Đây không chỉ là sự thay đổi về tổ chức bộ máy, mà còn lan tỏa, tác động mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực: công tác cán bộ (sắp xếp, bố trí, đào tạo lại); việc phân định chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền giữa các cơ quan Trung ương, cấp tỉnh và cấp xã; cơ chế phối hợp công tác; thậm chí cả tâm lý, nhận thức và thói quen làm việc đã hình thành qua nhiều thập kỷ.
Ba là, đòi hỏi quyết tâm chính trị phi thường và bản lĩnh vượt qua thách thức. Để thực hiện thành công một chủ trương mang tầm vóc “cách mạng”, cần có quyết tâm chính trị đặc biệt lớn, ý chí sắt đá của toàn Đảng, toàn dân và cả hệ thống chính trị. Phải vượt qua những lực cản từ tư duy cũ, thói quen lối mòn, khó khăn trong sắp xếp lại bộ máy, nhân sự, cũng như những lợi ích cục bộ, lợi ích nhóm.
Chủ trương tinh gọn bộ máy lần này được triển khai và thực hiện với tinh thần quyết liệt: “Trung ương làm trước, địa phương làm theo”, “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, khẩn trương “vừa chạy, vừa xếp hàng” trong quỹ thời gian “không thể ngắn hơn” cùng khối lượng công việc “chưa từng có”. Điều đó khẳng định bản lĩnh tiên phong của Đảng ta, “dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm” trước những vấn đề hệ trọng liên quan đến vận mệnh quốc gia, dân tộc, như Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Nếu để lỡ thời cơ là có lỗi với đất nước và Nhân dân”
Bốn là, mở ra kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc. Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, với trọng tâm là tái cấu trúc hệ thống chính quyền địa phương, là hành động chiến lược nhằm tháo gỡ những “điểm nghẽn”, “xiềng xích” của mô hình cũ cồng kềnh, vốn gây lãng phí, phân tán nguồn lực, kìm hãm sự phát triển. Trên nền tảng đó, một thể chế hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả sẽ được kiến tạo, trở thành bệ phóng cho sự phát triển bứt phá, đưa đất nước vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.
Thực hiện thành công cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy sẽ tạo nên bước chuyển biến căn bản về chất lượng và hiệu quả hoạt động của nền hành chính quốc gia, nâng tầm quản trị quốc gia theo hướng nhanh nhạy, hiệu lực, hiệu quả. Đây là chìa khóa khơi dậy tiềm năng nội tại, giải phóng nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời củng cố vững chắc niềm tin của Nhân dân. Trên nền tảng đó, đất nước ta có đầy đủ điều kiện để bước vào kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc, hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược mà Đảng ta đã xác định: đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
Sự thống nhất biện chứng giữa “Ý Đảng” và “Lòng dân”
“Ý Đảng” trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy không phải là mệnh lệnh hành chính, mà là sự kết tinh của tư duy chiến lược, tầm nhìn xa trông rộng và trách nhiệm lịch sử của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là biểu hiện sinh động của bản lĩnh kiên cường, quyết tâm đổi mới để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, hiệu lực và hiệu quả quản lý của Nhà nước, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Chủ trương ấy bắt nguồn từ sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, đồng thời là sự cụ thể hóa các Nghị quyết của Đảng, đặc biệt là quyết tâm xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
“Lòng dân” thể hiện rõ ở sự đồng tình, ủng hộ và kỳ vọng lớn lao mà cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy nhận được từ đông đảo nhân dân trong và ngoài nước. Người dân nhận thức rõ những bất cập, phiền hà của bộ máy cồng kềnh, nhiều tầng nấc, và mong muốn một chính quyền thực sự tinh gọn, hiệu quả, giải quyết công việc nhanh chóng, giảm thủ tục hành chính, ngăn chặn quan liêu, tham nhũng, lãng phí. Khát vọng về một nền hành chính phục vụ, gần dân, sát dân, hiệu quả đã chạm đến trái tim hàng triệu người, giải tỏa “cơn khát” chính đáng của toàn xã hội. Niềm tin ấy được khẳng định qua các cuộc lấy ý kiến: tỷ lệ đồng thuận trung bình của nhân dân đạt khoảng 96%, và 100% Hội đồng nhân dân các cấp trong cả nước đã ban hành nghị quyết thông qua các đề án sắp xếp, sáp nhập. Đây chính là minh chứng sinh động cho sự hòa quyện giữa “Ý Đảng, lòng Dân”.
Chính sự gặp gỡ, cộng hưởng và đồng lòng giữa quyết tâm chính trị của Đảng với nguyện vọng chính đáng của Nhân dân đã tạo nên bước ngoặt lịch sử, hình thành sức mạnh tổng hợp, tính chính danh và động lực to lớn đưa cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đến thành công. Sự hòa quyện giữa “Ý Đảng, lòng Dân” trở thành nguồn sức mạnh nội sinh then chốt, củng cố vững chắc mối gắn kết giữa Đảng và Nhân dân, bảo đảm để chủ trương của Đảng đi vào cuộc sống, mang lại ấm no, tự do, hạnh phúc cho toàn dân.
Những khó khăn, thách thức
Bất kỳ cuộc cải cách nào mang tính cách mạng, tác động sâu rộng đến cấu trúc thượng tầng và lợi ích đa chiều, như cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, đều khó tránh khỏi những khó khăn, thách thức phức tạp trong quá trình triển khai. Những khó khăn, thách thức chủ yếu hiện nay có thể khái quát như sau:
Một là, sức ì của tư duy và tâm lý ngại thay đổi. Việc cắt giảm cơ quan chức năng, xóa bỏ một cấp hành chính đã tồn tại lâu đời khó tránh khỏi sự phản ứng từ thói quen công tác và nhận thức bảo thủ của một bộ phận cán bộ, công chức. Tâm lý lo ngại về vị trí việc làm, sự xáo trộn trong tổ chức và hoạt động có thể tạo ra thái độ trì hoãn, thiếu quyết liệt trong quá trình triển khai ở một số nơi.
Hai là, bài toán sắp xếp, bố trí và giải quyết chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ dôi dư. Đây là một trong những thách thức lớn, phức tạp và nhạy cảm nhất. Việc sắp xếp lại số lượng lớn cán bộ, công chức ở các cơ quan tinh giản, đặc biệt là cấp huyện, đòi hỏi phải được tiến hành hợp lý, bảo đảm quyền lợi chính đáng, công bằng, nhân văn. Đồng thời, cần hạn chế tối đa những xáo trộn tiêu cực về mặt xã hội, điều này đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng và nguồn lực tương đối lớn để thực hiện.
Ba là, khó khăn trong việc phân định chức năng, nhiệm vụ và cơ chế phối hợp. Việc chuyển giao chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan ở Trung ương và địa phương, giữa cấp tỉnh và cấp xã cần được thiết kế khoa học, hợp lý, tránh tình trạng quá tải cho cấp xã hoặc sự xa cách, thiếu sâu sát của cấp tỉnh. Đồng thời, việc xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan chức năng, giữa tỉnh và xã trong bối cảnh không còn cấp trung gian trở thành yêu cầu cấp bách nhưng cũng đầy thách thức.
Bốn là, áp lực bảo đảm sự ổn định và thông suốt trong hoạt động quản lý nhà nước. Quá trình chuyển đổi, sắp xếp lại bộ máy phải được tiến hành chặt chẽ, khoa học, nhằm bảo đảm các hoạt động quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công cho người dân, doanh nghiệp không bị gián đoạn hay đình trệ. Nếu không, những tác động tiêu cực đến đời sống kinh tế – xã hội sẽ trở thành thách thức lớn đối với tiến trình cải cách.
Năm là, yêu cầu hoàn thiện thể chế, pháp luật đồng bộ. Quá trình tinh gọn bộ máy đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung và ban hành mới một khối lượng lớn văn bản quy phạm pháp luật – từ Hiến pháp, Luật, Nghị định đến Thông tư, liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương, chức năng nhiệm vụ của các cơ quan, chế độ công vụ, công chức… Đây là điều kiện tiên quyết để tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thống nhất, bảo đảm cho mô hình tổ chức bộ máy mới vận hành hiệu quả.
Giải pháp chủ yếu thực hiện thắng lợi cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy
Để hiện thực hóa thắng lợi chủ trương tinh gọn bộ máy, một cuộc cách mạng mang tính bước ngoặt, đòi hỏi phải triển khai đồng bộ, quyết liệt và khoa học các giải pháp nền tảng. Đây không chỉ là những biện pháp kỹ thuật mà còn là sự thể hiện sâu sắc quyết tâm chính trị, năng lực tổ chức thực tiễn và sự quán triệt sâu sắc tinh thần “Ý Đảng, lòng dân”. Các giải pháp trọng tâm đó là:
Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị. Đây là vấn đề có tính nguyên tắc, là nhân tố hàng đầu bảo đảm thành công cho cuộc cách mạng đầy cam go này. Trong phát biểu bế mạc Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng 11 khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Thực hiện nghiêm nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo xây dựng tổ chức bộ máy … và biên chế của hệ thống chính trị”.
Sự lãnh đạo của Đảng không chỉ thể hiện ở việc đề ra đường lối, chủ trương đúng đắn, mà còn ở năng lực thể chế hóa thành pháp luật, chính sách; chỉ đạo, điều hành thống nhất, quyết liệt; kiểm tra, giám sát nghiêm minh; và đặc biệt là vai trò tiên phong, gương mẫu của mỗi cán bộ, đảng viên. Đồng thời, cần huy động sức mạnh tổng hợp của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội, tạo thành khối thống nhất dưới sự lãnh đạo chặt chẽ của Đảng, để triển khai đồng bộ, hiệu quả chủ trương ở mọi cấp, mọi ngành. Đây chính là sự thể hiện rõ “Ý Đảng” trong định hướng, dẫn dắt, đồng thời đáp ứng “Lòng dân” về một hệ thống chính trị vận hành hiệu lực, hiệu quả và đáng tin cậy.
Hai là, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác chính trị tư tưởng, tạo sự thống nhất cao trong nhận thức và hành động của toàn Đảng, toàn dân. Đây là giải pháp mang tính nền tảng, phải luôn “đi trước một bước” và là một trong “những công việc cần làm ngay”. Cần chủ động, tích cực làm tốt công tác quán triệt, tuyên truyền, vận động, định hướng tư tưởng, bảo đảm sự đoàn kết, đồng thuận, thống nhất cao trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động và các tầng lớp nhân dân đối với các chủ trương lớn của Đảng.
Phải làm cho mọi người thấy rõ đây là cuộc cách mạng vì lợi ích quốc gia – dân tộc, vì sự phát triển bền vững, đáp ứng đúng nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Công tác tuyên truyền, vận động cần tiến hành thường xuyên, sâu rộng, đa dạng về hình thức, thuyết phục về nội dung; kịp thời định hướng dư luận, đồng thời kiên quyết đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Qua đó, củng cố niềm tin, tạo sự đồng thuận xã hội sâu sắc, biến quyết tâm chính trị của Đảng thành sức mạnh vật chất và tinh thần to lớn, thành hành động tự giác, sáng tạo của quần chúng nhân dân trong quá trình thực hiện.
Ba là, tập trung hoàn thiện đồng bộ thể chế, pháp luật, tạo hành lang pháp lý vững chắc, thống nhất và khả thi. Cần thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương của Đảng thành các quy định của pháp luật, tháo gỡ triệt để những rào cản, vướng mắc về thể chế. Đây là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia và kiện toàn tổ chức bộ máy nhà nước.
Trọng tâm là rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện hoặc ban hành mới hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có sửa đổi, bổ sung Hiến pháp, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, các luật chuyên ngành và các văn bản dưới luật như nghị định, thông tư. Các quy định này phải xác định rõ ràng, khoa học chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các cơ quan trong hệ thống chính trị sau tái cơ cấu. Đồng thời, cần chú trọng hoàn thiện quy định về chế độ công vụ, xây dựng vị trí việc làm gắn với tiêu chuẩn chức danh và khung năng lực. Mục tiêu cuối cùng là kiến tạo một hệ thống pháp luật đồng bộ, minh bạch, dễ thực hiện, qua đó loại bỏ triệt để các yếu tố chồng chéo, mâu thuẫn, tạo nền tảng cho bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.
Bốn là, tiếp tục thực hiện quyết liệt, khoa học và hiệu quả các phương án sắp xếp tổ chức bộ máy gắn với bố trí cán bộ. Đây là khâu then chốt, phức tạp và nhạy cảm nhất. Việc sắp xếp lại bộ máy phải đi liền với việc xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác, bảo đảm không chồng chéo, không bỏ sót nhiệm vụ, mọi hoạt động được tiến hành liên tục, thông suốt, hiệu quả.
Đặc biệt, cần xây dựng và thực hiện tốt phương án bố trí, sắp xếp đội ngũ cán bộ dôi dư theo hướng công tâm, khách quan, khoa học và nhân văn. Chính sách phải thỏa đáng, quan tâm đến quyền lợi vật chất, tinh thần và nguyện vọng chính đáng của cán bộ; kết hợp hài hòa giữa yêu cầu tinh giản biên chế với việc bảo đảm chất lượng, cơ cấu và tính kế thừa của đội ngũ. Đồng thời, cần có cơ chế đào tạo lại, bồi dưỡng, bố trí công việc mới phù hợp, hoặc khuyến khích nghỉ hưu, thôi việc theo chính sách.
Năm là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số, tạo nền tảng vững chắc cho quản trị quốc gia hiện đại. Trong bối cảnh mới, công nghệ thông tin và chuyển đổi số là công cụ đắc lực, giải pháp đột phá để nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công của bộ máy nhà nước sau tinh gọn.
Cần tăng cường đầu tư hạ tầng số đồng bộ, hiện đại; xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia cốt lõi; chuẩn hóa, điện tử hóa quy trình nghiệp vụ; phát triển các nền tảng dịch vụ công trực tuyến tiện ích, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm. Đồng thời, cần tập trung nguồn lực cho công tác đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực số, kỹ năng ứng dụng công nghệ và ý thức bảo đảm an toàn, an ninh mạng cho đội ngũ cán bộ, công chức các cấp, đặc biệt là ở cấp tỉnh và xã.
Sáu là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết và kịp thời điều chỉnh trong quá trình triển khai. Kiểm tra, giám sát là chức năng lãnh đạo, quản lý tất yếu, là công cụ sắc bén để bảo đảm chủ trương được thực hiện nghiêm túc, đúng hướng, đạt hiệu quả. Cần xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ, thường xuyên, toàn diện từ Trung ương đến cơ sở; kết hợp hài hòa giữa kiểm tra, giám sát của Đảng, giám sát của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội và nhân dân.
Công tác sơ kết, tổng kết phải tiến hành thường xuyên, có nền nếp, thực chất; đánh giá khách quan, toàn diện kết quả đạt được, chỉ rõ hạn chế, yếu kém, phân tích nguyên nhân, rút ra bài học kinh nghiệm. Trên cơ sở đó, kịp thời đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, điều chỉnh, bổ sung chủ trương, chính sách, phương pháp thực hiện cho phù hợp thực tiễn, bảo đảm cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đi đúng hướng và đạt mục tiêu cuối cùng.
Chủ trương tinh gọn bộ máy là một quyết sách chiến lược, một bước ngoặt mang tính cách mạng trong tiến trình đổi mới hệ thống chính trị và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cuộc cách mạng này không chỉ dựa trên cơ sở lý luận khoa học và yêu cầu cấp thiết của thực tiễn, mà còn là sự hội tụ, kết tinh cao độ giữa “Ý Đảng” và “Lòng Dân”. Nó vừa phản ánh ý chí chiến lược, quyết tâm chính trị sắt đá của Đảng Cộng sản Việt Nam, vừa đáp ứng khát vọng chính đáng của nhân dân về một nền hành chính “Tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”.
Thành công của cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy sẽ khắc phục căn bản những hạn chế của mô hình cũ, giải phóng nguồn lực cho phát triển, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước, đồng thời củng cố vững chắc niềm tin của nhân dân vào sự nghiệp đổi mới. Dẫu quá trình triển khai còn nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi nỗ lực phi thường, tư duy đột phá và phương pháp khoa học, nhưng với sự lãnh đạo sáng suốt, quyết liệt của Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước, cùng sự đồng thuận, ủng hộ và tham gia tích cực của toàn dân, chúng ta có đầy đủ cơ sở để tin tưởng vào thắng lợi.
Đây sẽ là xung lực mới mạnh mẽ, góp phần đưa công cuộc đổi mới đi vào chiều sâu, xây dựng nền hành chính quốc gia hiện đại, kiến tạo phát triển, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Thành công đó chính là trách nhiệm lịch sử, là mệnh lệnh của thực tiễn và là sự đáp ứng kỳ vọng lớn lao của toàn Đảng, toàn dân trong kỷ nguyên phát triển mới
ThS.Triệu Quang Tiến, CN.Đỗ Duy Phương, CN.Huỳnh Thanh Bình/Đại học Nguyễn Huệ
Tài liệu tham khảo
1.Báo điện tử Chính phủ, “Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì cuộc họp cho ý kiến về tiến độ sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính các cấp”, Chinhphu.vn, ngày 03/5/2025, https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/tong-bi-thu-to-lam-chu-tri-cuoc-hop-cho-y-kien-ve-tien-do-sap-xep-to-chuc-bo-may-va-don-vi-hanh-chinh-cac-cap-119250503160855188.htm.
2.Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp, Ban hành kèm theo quyết định 759/QĐ-TTg ngày 14/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ.
3.Định Trần, “Thủ tục hành chính vẫn đang gây khó khăn cho doanh nghiệp”, Nhà báo và Công luận, ngày 11/10/2024, https://www.congluan.vn/thu-tuc-hanh-chinh-van-dang-gay-kho-cho-doanh-nghiep-post316243.html.
4.Nghị quyết số 60-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, ngày 12/4/2025.
5.Ngọc Quỳnh, “38% doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn khi tìm hiểu thủ tục hành chính”, Vietnamplus, ngày 6/3/2023, https://www.vietnamplus.vn/38-doanh-nghiep-van-gap-kho-khan-khi-tim-hieu-thu-tuc-hanh-chinh-post849490.vnp.
6.Nguyễn Sĩ Dũng, “Sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, giảm tầng nấc trung gian, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, quản lý”, Báo điện tử Tạp chí Cộng sản, ngày 04/4/2025.
7.Phát biểu bế mạc của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng 11 khóa XIII, ngày 12/4/2025.
8.Tô Lâm: “Tinh – Gọn – Mạnh – Hiệu năng – Hiệu lực – Hiệu quả”, Tạp chí Cộng sản, số 1050, tháng 11-2024.
9.Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.I.