Ngày 22/8/2025, Reuters đưa tin, Tòa án Thái Lan đã bác bỏ cáo buộc xúc phạm hoàng gia nhằm vào cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, đánh dấu bước ngoặt pháp lý quan trọng đối với nhân vật trung tâm của một trong những triều đại chính trị có ảnh hưởng nhất nước này. Vụ kiện, do giới quân đội bảo hoàng khởi xướng dựa trên cuộc phỏng vấn năm 2015, bị tòa cho là thiếu chứng cứ, qua đó loại bỏ nguy cơ bản án có thể dẫn tới mức phạt tù lên tới 15 năm.
“Bằng chứng từ nguyên đơn cho thấy cuộc phỏng vấn của bị đơn không phỉ báng, xúc phạm hay đe dọa nhà vua, do đó bị đơn không có tội”, tòa án hình sự ở Bangkok cho biết.
Thaksin Shinawatra mỉm cười khi rời tòa, nơi khoảng 150 người ủng hộ trong trang phục áo đỏ tụ tập cổ vũ. Ở tuổi 76, sau 15 năm tự lưu vong rồi trở về quê hương năm 2023, cựu Thủ tướng vẫn là nhân vật gây chia rẽ nhưng đầy ảnh hưởng trong chính trường Thái Lan.
Dù nhiều lần khẳng định lòng trung thành với nhà vua, vị trí được hiến pháp mô tả là “được tôn thờ” và được coi là bất khả xâm phạm, Thaksin vẫn phải đối mặt với vụ kiện khi quân nổi bật nhất trong hơn 280 vụ được khởi tố gần đây. Các nhà hoạt động cho rằng luật khi quân đang bị giới bảo thủ khai thác để đàn áp tiếng nói đối lập, trong khi phe bảo hoàng lập luận luật này là tuyến phòng thủ thiết yếu để bảo vệ chế độ quân chủ.
Bên ngoài tòa án, những người ủng hộ mặc áo đỏ bày tỏ niềm tin rằng Thaksin vẫn là “người của dân”. “Tôi rất mừng. Ông ấy là một người tốt, trung thực và trung thành với đất nước,” Khemanut Thauntong, 62 tuổi, chia sẻ.”
Những thách thức phía trước
Dù không nắm giữ vị trí chính thức nào, Thaksin Shinawatra vẫn được coi là “kiến trúc sư” đứng sau liên minh cầm quyền do đảng Pheu Thai dẫn dắt, một liên minh đang dần mất uy tín và chật vật duy trì sự tồn tại. Phán quyết mới nhất được đưa ra chỉ một tuần trước khi con gái ông, Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra, đối diện nguy cơ bị Tòa án Hiến pháp sa thải vì cáo buộc vi phạm đạo đức trong một vụ rò rỉ điện đàm nhạy cảm với cựu lãnh đạo Campuchia, vốn từng châm ngòi cho xung đột biên giới kéo dài 5 ngày.
Thaksin cũng sắp phải đối mặt với một phán quyết khác vào tháng 9, khi Tòa án Tối cao xem xét liệu sáu tháng bị giam giữ trong bệnh viện trước khi được trả tự do có điều kiện có được tính vào thời gian thụ án hay không. Dù từng nhận bản án 8 năm tù vì lạm quyền và xung đột lợi ích, sau được Quốc vương Maha Vajiralongkorn giảm xuống còn 1 năm, ông chưa từng ngồi tù thực sự, thay vào đó được điều trị tại khu VIP của bệnh viện cảnh sát.
Xuất thân là một cựu cảnh sát và tỷ phú viễn thông, Thaksin đã phá vỡ các chuẩn mực chính trị bằng những chính sách dân túy như phát tiền mặt, tín dụng nông thôn và chăm sóc sức khỏe toàn dân, giúp ông chinh phục hàng triệu cử tri lao động. Nhưng chính ảnh hưởng và phong cách thẳng thắn đó đã khiến ông trở thành kẻ đối đầu trực diện với tầng lớp bảo thủ thân quân đội và hoàng gia, những lực lượng nhiều lần sử dụng đảo chính và công cụ pháp lý để triệt hạ các chính phủ do Shinawatra hậu thuẫn.
Ở tầm quốc tế, những diễn biến này phủ bóng lên hình ảnh Thái Lan như một nền dân chủ còn mong manh, nơi tư pháp thường xuyên bị lôi kéo vào cuộc đấu quyền lực. Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, sự bất định chính trị kéo dài đặt ra lo ngại về tính ổn định thể chế, chính sách kinh tế, cũng như khả năng thực thi các cam kết cải cách. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt ở Đông Nam Á, tình hình Thái Lan trở thành biến số khó lường đối với sự gắn kết nội khối ASEAN, nhất là khi Bangkok vốn giữ vai trò trung gian trong nhiều hồ sơ khu vực.
Hình ảnh một Thái Lan chia rẽ sâu sắc giữa lực lượng bảo thủ bảo hoàng và khối cử tri ủng hộ Shinawatra không chỉ là vấn đề nội bộ, mà còn phản ánh sự giằng co giữa truyền thống và hiện đại, yếu tố định hình vị thế quốc tế của đất nước này trong những năm tới.
Hiền Nguyễn