Ngày 8/7/2025, tờ Asia Financial đăng tải bài viết “Trung Quốc cảnh báo Hoa Kỳ và Đông Nam Á: Chúng tôi sẽ đáp trả các thỏa thuận chuỗi cung ứng”, phản ánh mối lo ngại đang gia tăng ở Bắc Kinh về các thỏa thuận thuế quan của Chính quyền Trump với cả Trung Quốc và các nước láng giềng ở Đông Nam Á. Bắc Kinh cảnh báo sẽ trả đũa các quốc gia ký kết thỏa thuận với Hoa Kỳ nhằm loại Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng. Họ cũng kêu gọi Hoa Kỳ không khôi phục thuế quan đối với hàng hóa của mình vào tháng tới.
Trung Quốc đặc biệt lo ngại về các khía cạnh của thỏa thuận khung mà Hoa Kỳ đã ký với Việt Nam, theo đó sẽ áp dụng mức thuế 40% đối với hàng hóa Trung Quốc được vận chuyển đến Hoa Kỳ qua các cảng ở Việt Nam, có thể phải chịu mức thuế 40% từ tháng tới.
Hôm thứ Ba, Bắc Kinh đã đe dọa sẽ trả đũa các quốc gia ký kết thỏa thuận với Hoa Kỳ nhằm loại Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng. Họ cũng cảnh báo Hoa Kỳ không được leo thang căng thẳng thương mại bằng cách khôi phục thuế quan đối với hàng hóa của mình vào tháng tới.
Washington và Bắc Kinh đã nhất trí về một khuôn khổ thương mại vào tháng 6, khôi phục lại một thỏa thuận đình chiến mong manh, nhưng với nhiều chi tiết vẫn chưa rõ ràng, các nhà giao dịch và nhà đầu tư ở cả hai bên bờ Thái Bình Dương đang theo dõi để xem liệu nó sẽ tan vỡ hay dẫn đến một sự hòa hoãn lâu dài.
Vào thứ Hai, Tổng thống Donald Trump bắt đầu thông báo cho các đối tác thương mại về mức thuế quan cao hơn đáng kể của Hoa Kỳ kể từ ngày 1/8, sau khi ông hoãn tất cả trừ 10% thuế quan của mình vào tháng 4 đối với hầu hết các quốc gia để họ có thời gian đạt được các thỏa thuận với nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Trung Quốc, ban đầu bị chỉ trích vì mức thuế quan vượt quá 100%, có thời hạn đến ngày 12/8 để đạt được thỏa thuận với Nhà Trắng nhằm ngăn Trump tái áp dụng các biện pháp hạn chế nhập khẩu bổ sung được áp dụng trong các cuộc trao đổi thuế quan trả đũa vào tháng 4 và tháng 5.
Trung Quốc kêu gọi đối thoại giữa lúc căng thẳng thương mại leo thang với Mỹ
Trong bối cảnh nguy cơ bùng phát một vòng chiến thuế quan mới giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ, Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc – ngày 9/7 đăng tải bài bình luận kêu gọi đối thoại và hợp tác. Bài viết mang bút danh “Zhong Sheng” (Tiếng nói của Trung Quốc) nhấn mạnh: “Đối thoại và hợp tác là con đường duy nhất đúng đắn”.
Tờ báo lặp lại quan điểm của Bắc Kinh rằng các mức thuế quan dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump là hành vi “bắt nạt”, đồng thời khẳng định chỉ khi “kiên quyết duy trì lập trường có nguyên tắc” thì mới có thể bảo vệ quyền lợi hợp pháp một cách hiệu quả.
Lời cảnh báo được đưa ra trong bối cảnh Washington đang cân nhắc áp dụng trở lại các mức thuế cứng rắn với hàng hóa Trung Quốc, theo cái mà báo chí nhà nước Trung Quốc gọi là “cái gọi là thời hạn cuối cùng” của Trump.
Theo Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, hiện mức thuế trung bình của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc đã lên tới 51,1%, trong khi thuế trung bình của Trung Quốc đối với hàng hóa Mỹ ở mức 32,6%, áp dụng gần như toàn diện cho hoạt động thương mại song phương.
Bắc Kinh tức giận vì thuế ‘chuyển tải’
Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận chính thức của Trung Quốc, mới đây đã lên tiếng chỉ trích các quốc gia trong khu vực đang xem xét ký kết thỏa thuận thương mại với Mỹ nhằm loại Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng.
Phản ứng được đưa ra sau khi Việt Nam đạt thỏa thuận với Washington nhằm giảm thuế từ 46% xuống còn 20%, trong đó hàng hóa “trung chuyển” qua Việt Nam, thường có nguồn gốc từ Trung Quốc sẽ chịu mức thuế lên tới 40%.
“Trung Quốc kiên quyết phản đối bất kỳ bên nào ký kết thỏa thuận hy sinh lợi ích của Trung Quốc để đổi lấy nhượng bộ về thuế quan,” bài xã luận viết. “Nếu tình huống như vậy xảy ra, Trung Quốc sẽ không chấp nhận và sẽ phản ứng kiên quyết để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình.”
Động thái cho thấy mức độ nhạy cảm ngày càng tăng của Bắc Kinh trước chiến lược của Mỹ nhằm tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời phát đi tín hiệu cứng rắn với các đối tác thương mại trong khu vực.
Mỹ khôi phục viện trợ cho người Tây Tạng, Trung Quốc phản ứng gay gắt
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ngày 8/7 xác nhận đã khôi phục khoản viện trợ trị giá 6,8 triệu USD cho người Tây Tạng tại Nam Á, sau khi chính phủ lưu vong Tây Tạng công bố thông tin này. Trước đó, khoản viện trợ từng bị cắt dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump trong khuôn khổ chính sách “Nước Mỹ trên hết”.
Phản ứng trước động thái của Washington, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố Mỹ “không có tư cách” can thiệp vào các vấn đề liên quan đến Tây Tạng và kêu gọi tôn trọng “tính nhạy cảm” của chủ đề này. Phát ngôn viên Mao Ninh cũng chỉ trích Đức Đạt Lai Lạt Ma, gọi ông là “người lưu vong chính trị” hoạt động chống Trung Quốc dưới danh nghĩa tôn giáo.
Tuyên bố được đưa ra sau khi Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio gửi lời chúc mừng sinh nhật lần thứ 90 của Đức Đạt Lai Lạt Ma, giữa lúc người ủng hộ ông tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm. Nhà lãnh đạo tinh thần Tây Tạng gần đây tái khẳng định rằng ông sẽ tái sinh và việc xác định người kế nhiệm thuộc quyền tổ chức phi lợi nhuận do chính ông thành lập đi ngược lại tuyên bố của Bắc Kinh rằng họ sẽ kiểm soát quá trình này.
Trung Quốc đề xuất xem xét lại thỏa thuận thương mại với Úc
Bắc Kinh đang đề nghị cùng Canberra đánh giá lại thỏa thuận thương mại tự do kéo dài 10 năm giữa hai nước, với mục tiêu tăng cường hợp tác trong nông nghiệp, khai khoáng và các lĩnh vực công nghệ mới như AI và năng lượng xanh.
Trong bối cảnh đó, Thủ tướng Úc Anthony Albanese xác nhận sẽ thăm Trung Quốc từ ngày 12 đến 18/7, với các điểm dừng tại Thượng Hải, Bắc Kinh và Thành Đô. Đây là chuyến thăm thứ hai của ông tới Trung Quốc với tư cách Thủ tướng, sau lần đầu tiên vào năm 2023 – chuyến đi đã góp phần phá vỡ bảy năm đóng băng trong quan hệ song phương.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cho biết Bắc Kinh sẵn sàng tận dụng chuyến thăm này để tăng cường lòng tin và mở rộng hợp tác thực chất. Trước đó, Đại sứ Trung Quốc tại Úc Xiao Qian viết trên The Australian Financial Review rằng Bắc Kinh “sẵn sàng xem xét lại thỏa thuận với thái độ cởi mở hơn và tiêu chuẩn cao hơn”.
Khi được hỏi về khả năng mở rộng thỏa thuận thương mại để bao gồm lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, ông Albanese cho biết Canberra sẽ “xác định chính sách của mình”.
Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ tiếp tục lan rộng, không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ song phương mà còn tạo áp lực ngày càng lớn lên các nền kinh tế trong khu vực. Trong khi Bắc Kinh tìm cách duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu và kêu gọi đối thoại, Washington lại thúc đẩy các thỏa thuận thương mại riêng rẽ nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Diễn biến này đặt ra bài toán cân bằng lợi ích chiến lược cho các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, giữa lúc cạnh tranh địa chính trị và kinh tế ngày càng gia tăng.
Thế Nguyễn