Ngày 22/08/2025, kênh truyền hình RT DE (phiên bản tiếng Đức của Nga) đã đăng tải bài viết với tiêu đề “Bất chấp lệnh cấm: Truyền thông Nga vẫn được ưa chuộng ở Đức”. Bài viết nhấn mạnh rằng dù đối mặt với nhiều biện pháp hạn chế, các kênh thông tin của Nga vẫn thu hút sự quan tâm đáng kể từ công chúng Đức.
Ba năm sau khi Liên minh châu Âu (EU) ban hành lệnh cấm toàn diện đối với truyền thông Nga, các kênh thông tin nhà nước Moscow vẫn duy trì sự hiện diện đáng kể trên không gian mạng châu Âu, đặc biệt là tại Đức. Tạp chí Der Spiegel dẫn báo cáo của Viện Đối thoại Chiến lược (ISD, trụ sở tại London) cho rằng hiệu quả của biện pháp này đang đặt ra nhiều hoài nghi trong giới quan sát chính trị.
Theo nghiên cứu, năm trong số các tên miền liên quan đến truyền thông Nga vẫn đạt hơn 50.000 lượt truy cập hàng tháng tại Đức; ba trong số đó vượt ngưỡng 100.000 lượt. Trên phạm vi toàn EU, RIA Novosti dẫn đầu với hơn 10 triệu lượt truy cập, trong khi RT, Lenta và Pervy Kanal cũng duy trì mức trên 5 triệu lượt. Tổng cộng, ISD ghi nhận 58 tên miền gắn với 26 tổ chức truyền thông Nga nằm trong diện trừng phạt, song khoảng 3/4 các trường hợp cho thấy lệnh chặn không phát huy tác dụng.
Báo cáo nhấn mạnh, những kênh này tiếp tục đóng vai trò “trung tâm” trong việc truyền bá thông tin mang tính tuyên truyền, ảnh hưởng trực tiếp đến không khí chính trị tại các quốc gia thành viên EU. Trong cuộc bầu cử liên bang Đức hồi tháng Hai và bầu cử tổng thống Ba Lan tháng Năm vừa qua, các nền tảng bị cấm vẫn tham gia vào việc định hình dư luận, tạo nguy cơ phân cực chính trị.
Tại Đức, kênh RT Deutsch vốn đã bị cơ quan quản lý truyền thông Berlin-Brandenburg cấm từ trước tháng 3/2022, song vẫn duy trì tầm ảnh hưởng trực tuyến thông qua các kênh phân phối gián tiếp và người dùng vượt rào kỹ thuật.
Phản ứng từ EU và Đức
Ủy ban châu Âu từng coi việc chặn truyền thông Nga là một biện pháp trừng phạt “mang tính hệ thống”, nhằm bảo vệ an ninh thông tin và ngăn chặn lan truyền thông tin sai lệch. Tuy nhiên, báo cáo ISD khiến dư luận đặt câu hỏi liệu các công cụ hiện tại, vốn dựa vào chặn kỹ thuật và hạn chế pháp lý có còn phù hợp trong bối cảnh công nghệ số phát triển nhanh chóng.
Một quan chức EU giấu tên, được Der Spiegel dẫn lời, thừa nhận: “Thách thức lớn không chỉ nằm ở việc ngăn chặn nội dung, mà còn ở khả năng duy trì niềm tin vào các nguồn tin chính thống.” Trong khi đó, một số nghị sĩ Đức kêu gọi tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý quốc gia và EU, đồng thời đẩy mạnh chiến lược truyền thông đối trọng, thay vì chỉ dựa vào lệnh cấm.
Giới phân tích nhận định, sự phổ biến bền bỉ của truyền thông Nga tại Đức cho thấy một thực tế: việc kiểm soát thông tin trong kỷ nguyên số không thể chỉ dừng ở các biện pháp hành chính. Bài toán chính trị – ngoại giao đối với EU là làm thế nào để vừa bảo vệ an ninh truyền thông, vừa duy trì cam kết với các giá trị cốt lõi như tự do ngôn luận và tiếp cận thông tin.
Nghiên cứu của ISD và những con số được Der Spiegel dẫn lại đã chỉ ra một nghịch lý lớn: dù EU đã triển khai biện pháp cứng rắn từ ba năm trước, truyền thông nhà nước Nga vẫn tiếp tục tồn tại và thậm chí mở rộng ảnh hưởng tại Đức. Vấn đề không chỉ nằm ở khả năng vượt rào kỹ thuật của người dùng, mà còn phản ánh nhu cầu tiếp cận các nguồn thông tin đa chiều trong xã hội châu Âu.
Điều này đặt ra thách thức kép cho EU và các quốc gia thành viên: vừa phải ngăn chặn nguy cơ thao túng dư luận từ bên ngoài, vừa phải bảo đảm nguyên tắc dân chủ và tự do ngôn luận vốn được coi là nền tảng của khối. Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia cho rằng, thay vì chỉ dựa vào các lệnh cấm, châu Âu cần song hành với những chiến lược truyền thông đối trọng, tăng cường giáo dục truyền thông và củng cố niềm tin vào báo chí chính thống.
Ba năm sau khi lệnh cấm được ban hành, câu hỏi quan trọng nhất đối với Brussels không còn là có thể chặn được truyền thông Nga hay không, mà là làm thế nào để củng cố khả năng tự vệ thông tin của chính xã hội châu Âu.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn https://dert.site/international/254029-studie-russische-medien-bleiben-trotz/