Ngày 17/10/2025, tờ Thế Giới Trẻ (Đức) đăng bài viết của nhà báo Wiebke Diehl với tiêu đề “Syria – Thăm cựu thù”. Theo bài viết, Phó Tổng thống Syria Farouk al-Sharaa đã có chuyến thăm tới Moscow nhằm củng cố quan hệ song phương. Hai bên đều nhấn mạnh thiện chí hợp tác trong nhiều lĩnh vực, trong đó có khả năng Nga tiếp tục duy trì hoạt động tại các căn cứ quân sự trên lãnh thổ Syria.
Ahmed al-Sharaa, người tự xưng là Tổng thống lâm thời của Syria, đã đưa ra một số yêu cầu trong chuyến thăm Moscow. Theo nguồn tin từ Syria hôm thứ Tư, ông al-Sharaa đề nghị Nga không hỗ trợ hoặc tái vũ trang cho lực lượng còn sót lại của chính quyền Bashar al-Assad, vốn đã bị lật đổ vào tháng 12 năm ngoái. Thay vào đó, ông kêu gọi Moscow hỗ trợ việc xây dựng lực lượng quân sự mới do Abu Muhammad al-Jolani, cựu thủ lĩnh nhóm al-Qaeda tại Syria, hiện được cho là sử dụng tên thật al-Sharaa lãnh đạo. Một số nguồn tin cũng cho biết Damascus có thể sẽ yêu cầu dẫn độ ông Assad, người hiện đang tị nạn tại Nga.
Phó Thủ tướng Nga Alexander Novak cho biết, Moscow và Damascus đã nhất trí tổ chức cuộc họp chung của Ủy ban liên chính phủ trong thời gian tới nhằm thảo luận về các biện pháp hỗ trợ tái thiết Syria. Ông Novak nhấn mạnh, đặc biệt cần ưu tiên khôi phục các lĩnh vực năng lượng, đường sắt và giao thông vận tải, đồng thời đẩy mạnh viện trợ nhân đạo.
Về phía Syria, ông Ahmed al-Sharaa cam kết tôn trọng toàn bộ các thỏa thuận trước đây với Nga, bao gồm việc duy trì các căn cứ quân sự của Nga tại Syria. Ông khẳng định giữa hai quốc gia tồn tại “mối quan hệ lịch sử lâu dài” cùng “lợi ích chung”, nhấn mạnh rằng “những nhịp cầu hợp tác” giữa Moscow và Damascus vẫn vững chắc, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế.
Trong cuộc gặp tại Moscow, Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định với Ahmed al-Sharaa, người đang có chuyến thăm Nga đầu tiên trên cương vị tự xưng là Tổng thống lâm thời của Syria, rằng hai nước đã “xây dựng một mối quan hệ đặc biệt trong nhiều năm qua”. Ông Putin nhắc lại vai trò của Moscow trong cuộc xung đột kéo dài hơn chín năm tại Syria, khi Nga cùng chính quyền Bashar al-Assad tiến hành chiến dịch quân sự chống lại các lực lượng đối lập được phương Tây, một số quốc gia vùng Vịnh, Thổ Nhĩ Kỳ và Israel hậu thuẫn, trong đó có tổ chức Hayat Tahrir al-Sham (HTS) do Abu Muhammad al-Jolani lãnh đạo. Nhà lãnh đạo Nga cũng ca ngợi cuộc bầu cử quốc hội gần đây tại Syria, cho rằng đây là “thành tựu quan trọng góp phần thúc đẩy đoàn kết dân tộc trong giai đoạn khó khăn”. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định cuộc bỏ phiếu khó có thể được xem là dân chủ, khi 140 đại biểu được bầu bởi cử tri thuộc Ủy ban Tối cao do al-Sharaa chỉ định, và 70 người còn lại được “tổng thống” bổ nhiệm trực tiếp.
Vào giữa tháng 9, trong cuộc phỏng vấn với Đài truyền hình nhà nước Al-Ikhbariya, ông Ahmed al-Sharaa tuyên bố rằng ông và lực lượng Hayat Tahrir al-Sham (HTS) đã giành quyền kiểm soát Damascus theo một thỏa thuận với Nga. Theo lời ông, các cuộc đàm phán bí mật đã diễn ra với Moscow, khi đó vẫn là đồng minh của chính quyền Bashar al-Assad trong giai đoạn tấn công kéo dài 11 ngày.
Kết quả là quân đội Nga không can thiệp vào giao tranh và HTS cam kết không tấn công căn cứ không quân Hmeimim của Nga.
Một cựu sĩ quan Syria, được dẫn lời trên cổng thông tin The Cradle, cũng xác nhận thông tin tương tự, cho biết Moscow đã nhiều lần ngăn cản Damascus đáp trả các cuộc không kích của Israel trong những năm trước khi ông Assad bị lật đổ. “Người Nga đã phản bội chúng tôi từ rất lâu trước ngày 8/12,” ông nói.
Trong khi đó, các lực lượng an ninh do al-Sharaa kiểm soát, bao gồm nhiều tay súng từ các nhóm dân quân cực đoan bị cáo buộc tra tấn, bắt cóc, hãm hiếp và thảm sát các nhóm thiểu số kể từ khi nắm quyền, đồng thời bị chỉ trích vì không ngăn chặn tình trạng Israel gia tăng hiện diện ở khu vực miền Nam Syria.
Giới quan sát cho rằng chuyến thăm Moscow của Ahmed al-Sharaa cùng những phát biểu từ cả hai phía Nga – Syria cho thấy một giai đoạn tái định hình quan hệ song phương sau biến động chính trị tại Damascus. Dù Moscow tiếp tục khẳng định vai trò “đối tác lịch sử”, nhiều dấu hiệu cho thấy Nga đang thận trọng tái cân bằng lợi ích trong khu vực, vừa duy trì ảnh hưởng chiến lược tại Syria, vừa tránh sa lầy vào các xung đột nội bộ. Trong khi đó, chính quyền của al-Sharaa vốn bị phương Tây xem là thiếu tính chính danh vẫn đối mặt nghi ngờ quốc tế về tính minh bạch và nhân quyền, đặc biệt trước các cáo buộc vi phạm nghiêm trọng.
Tương lai quan hệ Nga – Syria vì thế vẫn là ẩn số, phụ thuộc vào khả năng hai bên duy trì hợp tác mà không tái tạo những bất ổn cũ, cũng như vào cách cộng đồng quốc tế phản ứng trước trật tự chính trị mới đang hình thành tại Damascus.
Hồ Ngọc Thắng/Nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/510546.syrien-zu-gast-beim-exfeind.html