Ngày 09/10/2025, tờ Thế Giới Trẻ (Đức) đăng tải bài viết của nhà báo Ina Sembdner với tiêu đề “Chiến tranh chống lại Gaza – Thêm một vụ bắt cóc trên biển”. Bài viết phản ánh việc Israel chặn một đoàn tàu cứu trợ ngoài khơi Dải Gaza trên vùng biển quốc tế và bắt giữ 145 nhà hoạt động. Sự kiện này được xem là một diễn biến mới trong chuỗi nỗ lực quốc tế nhằm phá vỡ lệnh phong tỏa Gaza, đồng thời cho thấy xung đột nhân đạo và chính trị tại khu vực tiếp tục leo thang, bất chấp các lời kêu gọi giảm căng thẳng từ cộng đồng quốc tế.
Một hành động vi phạm luật pháp quốc tế khác của Israel: Sáng sớm ngày 8/10, Hải quân Israel, phối hợp với một trực thăng quân sự, đã chặn chín tàu thuộc Liên minh Hạm đội Tự do (Freedom Flotilla Coalition – FFC) và tổ chức “Nghìn người tị nạn đến từ Gaza” khi các tàu này đang hoạt động cách vùng đất Palestine bị phong tỏa khoảng 200 km.
Theo FFC, 145 người, bao gồm chuyên gia y tế, nhà báo, nghị sĩ và nhà hoạt động đến từ 25 quốc gia, đã bị lực lượng Israel bắt giữ. Cùng với đó, hàng viện trợ nhân đạo trị giá hơn 110.000 USD, gồm thuốc men, máy thở và thực phẩm dành cho người dân Gaza đã bị tịch thu. Đến nay, tung tích của những người bị bắt giữ vẫn chưa được xác định rõ.
Về phía Israel, Bộ Ngoại giao nước này đưa ra tuyên bố ngắn gọn, cho rằng vụ việc là “một nỗ lực vô ích khác nhằm phá vỡ lệnh phong tỏa hải quân hợp pháp và tiến vào vùng chiến sự”, đồng thời khẳng định những người bị giam giữ sẽ được trục xuất về nước trong thời gian sớm nhất.
Vào cuối tháng 9, một hạm đội tàu buồm cùng tàu chở khách mang tên Conscience đã khởi hành từ Catania (Sicily) và Otranto, miền Nam nước Ý. Mục tiêu của họ là can thiệp kịp thời nhằm ngăn chặn vụ bắt giữ được cho là sắp xảy ra đối với các thành viên của “Đoàn tàu Sumud Toàn cầu” (GSF), đồng thời thúc đẩy việc hình thành một hành lang nhân đạo, không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng mà còn có giá trị thực tiễn hướng tới Dải Gaza.
Ông Zaher Birawi, Chủ tịch Ủy ban Quốc tế Phá vỡ Vòng vây Dải Gaza có trụ sở tại London, tuyên bố hôm thứ Tư rằng: “Những hành động mà chúng tôi gọi là cướp biển của Israel trên vùng biển quốc tế, cùng tội ác đối với dân thường và các nhà hoạt động, sẽ không thể ngăn cản chúng tôi tiếp tục các nỗ lực nhân đạo, pháp lý và chính trị.”
Theo thông tin từ GSF, phong trào này vẫn đang tiếp tục huy động lực lượng và nguồn lực toàn cầu. Trên nền tảng X (trước đây là Twitter), tổ chức cho biết đã có 26.000 người nộp đơn tham gia, song chỉ khoảng 450 người được chọn. GSF khẳng định: “Chúng tôi đã có đủ nhân lực. Điều cần thiết bây giờ là huy động nguồn lực và bảo đảm rằng 1.000 con tàu thực sự có thể cập bến Gaza lần này.”
Giới quan sát cho rằng, sự kiện này không chỉ là một hành động phản đối chính trị, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết quốc tế đối với người dân Palestine trong bối cảnh khu vực Trung Đông tiếp tục căng thẳng. Tuy nhiên, khả năng triển khai thực tế của “đoàn tàu nhân đạo” này vẫn còn phụ thuộc vào phản ứng của Israel và các bên liên quan trong khu vực.
Sau khi các nguồn tin ban đầu hôm thứ Ba cho biết toàn bộ các nhà hoạt động thuộc “Đoàn tàu Sumud Toàn cầu” (GSF) đã được trả tự do, tổ chức này đến chiều thứ Tư lại xác nhận rằng sáu thành viên đến từ Maroc, Na Uy và Tây Ban Nha vẫn đang bị giam giữ trái phép. Trong số đó có ông Aziz Rhali, cựu Chủ tịch Hiệp hội Nhân quyền Maroc (AMDH).
Trong một diễn biến gây tranh cãi, “Tổ chức Nhân quyền và Chống Tham nhũng” có khuynh hướng thân hoàng gia Maroc được cho là đã gửi thư ngỏ khẩn cấp tới Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) vào tuần trước, kêu gọi truy tố ông Rhali và các nhà hoạt động Maroc khác. Theo trang tin Yabiladi, bức thư cáo buộc rằng ông Rhali “tham gia đoàn tàu mà không thông báo hay phối hợp với các cơ quan chức năng Maroc”, đồng thời “có cảm tình với Mặt trận Giải phóng Sahrawi (Polisario)”.
Trong khi các nhà hoạt động GSF đã được trở về an toàn, dù báo cáo cho thấy họ chịu nhiều hình thức ngược đãi, thì tình hình của tù nhân Palestine trong các nhà tù Israel tiếp tục gây quan ngại nghiêm trọng. Theo Hiệp hội Tù nhân Palestine, một thanh niên 22 tuổi tên Ahmed Khdeirat, bị bắt giữ từ tháng 5 năm 2024, đã tử vong hôm thứ Ba do thiếu chăm sóc y tế cố ý, trở thành tù nhân thứ 78 thiệt mạng trong khi bị giam giữ kể từ ngày 7/10/2023.
Anh Khdeirat bị giam trong chế độ “giam giữ hành chính” – hình thức cho phép nhà chức trách Israel giữ người Palestine mà không buộc tội hoặc xét xử, với thời hạn có thể gia hạn từ ba đến sáu tháng, dựa trên bằng chứng bí mật mà ngay cả luật sư của bị giam giữ cũng không thể tiếp cận.
Theo Tổ chức Addameer, hiện có 11.100 tù nhân chính trị Palestine đang bị giam trong các trung tâm của Israel, bao gồm 400 trẻ vị thành niên. Các tổ chức nhân quyền quốc tế liên tục kêu gọi chấm dứt hình thức giam giữ không xét xử này, coi đây là vi phạm nghiêm trọng luật nhân đạo quốc tế.
Gaza, phép thử cuối cùng của công lý quốc tế
Tình hình tại Dải Gaza không chỉ là phép thử cho các tổ chức nhân quyền, mà còn là thước đo cho tính hiệu lực của luật pháp quốc tế trong thế kỷ XXI. Khi các hành động quân sự tiếp tục gây thương vong cho dân thường, và khi những hình thức giam giữ không xét xử vẫn được duy trì, giá trị của nhân quyền phổ quát đang bị xói mòn một cách nghiêm trọng.
Trong suốt nhiều thập kỷ, Liên Hợp Quốc đã ban hành hàng loạt nghị quyết kêu gọi Israel chấm dứt chiếm đóng và tôn trọng quyền tự quyết của người Palestine. Tuy nhiên, phần lớn các nghị quyết ấy chưa từng được thực thi, bởi quyền phủ quyết của Hoa Kỳ tại Hội đồng Bảo an đã nhiều lần khiến nỗ lực quốc tế rơi vào bế tắc. Cơ chế an ninh toàn cầu, vốn được thiết kế để duy trì hòa bình và công lý đang bị chính các quốc gia sáng lập biến thành công cụ bảo vệ lợi ích địa – chiến lược của mình.
Sự hậu thuẫn chính trị, quân sự và ngoại giao mà một số cường quốc phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ, dành cho Israel, bất chấp những cáo buộc vi phạm luật nhân đạo quốc tế đã làm dấy lên nghi ngờ sâu sắc về tính công bằng và minh bạch của trật tự quốc tế hiện nay. Trong mắt nhiều nhà quan sát, đây là biểu hiện rõ ràng của “sự chọn lọc đạo đức”, khi luật pháp không còn được viện dẫn để bảo vệ con người, mà để biện minh cho quyền lực. Sự hậu thuẫn kiên định của Washington, xuất phát từ lợi ích chiến lược lâu dài, đã củng cố vị thế đặc quyền này và khiến mọi nỗ lực đòi hỏi trách nhiệm trở nên gần như bất khả thi.
Đối với thế giới Ả Rập và các phong trào nhân quyền quốc tế, điều đang diễn ra không chỉ là một thất bại đạo đức, mà còn là sự sụp đổ niềm tin vào tính phổ quát của công lý. Khi luật pháp chỉ có giá trị với kẻ yếu, còn sức mạnh lại được mặc định là công lý, trật tự quốc tế hiện tại đang đối mặt với một khủng hoảng chính danh nghiêm trọng.
Trước bức tranh ấy, điều hiển hiện rõ ràng nhất chính là nỗi đau của người dân Palestine, những con người bị mắc kẹt giữa toan tính chính trị và sự thờ ơ lạnh lùng của cộng đồng quốc tế. Nếu thế giới tiếp tục giữ im lặng, sự im lặng đó sẽ không chỉ là đồng lõa với bạo lực, mà còn là lời tuyên bố phá sản của nhân loại trước những giá trị mà chính nó từng tự hào bảo vệ.
Từ góc nhìn chính trị học, xung đột Gaza không còn là một vấn đề khu vực, mà là tấm gương phản chiếu sự phân rã của hệ thống quốc tế hậu Chiến tranh Lạnh, nơi chủ nghĩa hiện thực quyền lực đã lấn át hoàn toàn các giá trị của nhân quyền, công lý và hợp tác đa phương. Nếu cộng đồng quốc tế không sớm tìm lại tiếng nói của lương tri và trách nhiệm pháp lý, thì không chỉ người Palestine, mà toàn bộ nền trật tự toàn cầu sẽ trở thành nạn nhân cuối cùng của sự im lặng này.
Hồ Ngọc Thắng/Nguồn: https://www.jungewelt.de/artikel/509996.krieg-gegen-gaza-n%C3%A4chstes-kidnapping-auf-see.html