Đã 65 năm kể từ ngày thành lập (1959- 2024), các thế hệ thầy và trò trường THPT Sơn Tây, Hà Nội đã vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, không ngừng nỗ lực cố gắng để đạt được những thành tích đáng tự hào, góp phần làm rạng danh vùng văn hóa xứ Đoài.
Mùa thu năm 1959, trường cấp 3 (nay là trường THPT) Sơn Tây được thành lập, là một trong số ít những trường THPT sớm nhất ở Liên khu 3 cũ. Ban đầu, trường chỉ có 3 lớp 8 quốc lập (tương đương lớp 10 hiện nay), 3 lớp 8 dân lập, có 16 giáo viên cùng tổng số gần 200 học sinh. Cơ sở vật chất nhà trường khi ấy vô cùng thiếu thốn, giáo viên và học sinh phải sử dụng nhờ phòng học của trường cấp 2 Phùng Hưng.
“Ngày đầu tiên tập trung học sinh, nhà trường không có địa điểm. Tôi phải nhờ sân quần vợt của Nhà văn hóa thị xã để tập hợp. Nhiều em học sinh đến phải đi bộ rất xa, không ít em vẫn phải chân đất, đầu trần do hầu hết các gia đình còn khó khăn. Thế nhưng tập thể thầy trò chúng tôi đều hăng say dạy và học, đâu đâu cũng tràn ngập tiếng cười, sự lạc quan, phấn khởi ”, thầy giáo Lê Vĩnh Lượng, hiệu trưởng đầu tiên của trường cấp 3 Sơn Tây bồi hồi nhớ lại.
Đến năm 1964, trường đã có một cơ ngơi gồm 12 phòng học, một dãy nhà ở, nhà làm việc, khu chăn nuôi, ruộng thí nghiệm bên bờ sông Tích. Thời kỳ giặc Mỹ leo thang phá hoại miền Bắc, nhiều thầy giáo và học trò của nhà trường đã lên đường tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Hàng trăm học sinh trường cấp 3 Sơn Tây viết đơn tình nguyện xin nhập ngũ, hiến dâng tuổi thanh xuân của mình cho đất nước quang vinh. Nhiều người đã mãi mãi ra đi không trở về. Theo thống kê chưa đầy đủ, trường cấp 3 Sơn Tây có tổng số 37 liệt sĩ hi sinh khi tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Ở hậu phương, thầy và trò nhà trường vẫn tiếp tục sự nghiệp giáo dục. Trong hoàn cảnh liên tục phải sơ tán, họ phải dựng lều, lán tre đắp đất dựng lớp học tạm, đào hầm trú ẩn ở một số địa phương như xã Trung Hưng (thị xã Sơn Tây), xã Tích Giang, xã Long Xuyên (huyện Phúc Thọ, TP.Hà Nội)… Gian nan, vất vả như thế, nhưng thầy và trò vẫn không ngừng đẩy mạnh phong trào thi đua dạy tốt, học tốt, được chính quyền và nhân dân địa phương ghi nhận, đánh giá cao.
Ngày 27/9/1974, trường cấp 3 Sơn Tây được Ty Giáo dục tỉnh Hà Tây duyệt xây dựng tại phố Phan Chu Trinh, phường Ngô Quyền, thị xã Sơn Tây với diện tích 5.549m2. Sau này trở thành ngôi trường giàu kỷ niệm với bao thế hệ học trò, được gọi bằng cái tên thân thương “Mái trường bên Thành cổ”.
Từ năm học 1992-1993, được sự quan tâm, đầu tư của các cấp chính quyền, ngành giáo dục địa phương, trường THPT Sơn Tây triển khai mô hình hoạt động của các lớp chuyên. Đến năm học 1997-1998, trường tuyển sinh theo mô hình trung học chuyên ban với các lớp ban A, B, C. Hệ chuyên sau một số năm gián đoạn đến tháng 5/2004, UBND tỉnh Hà Tây có quyết định cho trường mở một số lớp THPT chuyên. Năm học 2008- 2009, trường đã mở đủ 9 lớp chuyên thuộc các môn toán, Văn, vật lí, hóa học, sinh học, tiếng Anh, tin học, địa lí, lịch sử. Mô hình đào tạo các lớp chuyên và phổ thông song song tồn tại được thực hiện cho đến ngày nay. Năm học 2017- 2018, trường THPT Sơn Tây chuyển về địa chỉ số 57 đường Đền Và, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, Thành phố Hà Nội. Đây là khu đất có diện tích rộng hơn 41.000m2 gồm 45 phòng học, khu hiệu bộ, thư viện, các phòng chức năng, khu nhà giáo dục thể chất, ký túc xá, căng tin, sân vận động… Cơ sở vật chất nhà trường đã tương đối đầy đủ, hiện đại, đáp ứng được yêu cầu dạy và học trong giai đoạn mới.
Năm học 2024- 2025 này, trường THPT Sơn Tây có 45 lớp (18 lớp phổ thông, 27 lớp chuyên), số học sinh toàn trường là 1.764 em. Trong số 128 cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường có 2 Tiến sĩ, 69 Thạc sĩ. Nhà trường cũng đã hoàn thành Đề án “Đề nghị chuyển đổi mô hình từ trường THPT có lớp chuyên thành trường THPT chuyên”. Đây vừa là cơ hội vừa là thách thức để thầy và trò trườngTHPT Sơn Tây tiếp tục quyết tâm đổi mới sáng tạo, gìn giữ, phát huy thành tích đã đạt được.
Trong chặng đường 65 năm phát triển, trường THPT Sơn Tây đã có 62 lứa học sinh trưởng thành với gần 100 nghìn cựu học sinh. Nhiều người đã và đang phát huy các phẩm chất quý giá được tạo dựng, vun đắp từ mái trường này để trưởng thành và cống hiến cho đất nước ở nhiều lĩnh vực công tác. Không ít cựu học sinh sau này trở thành nhà giáo trở về công tác, cống hiến tại trường THPT Sơn Tây. Những năm qua, nhà trường có 5 người đạt danh hiệu Nhà giáo ưu tú, 37 giáo viên dạy giỏi cấp Thành phố, 1 giáo viên có học sinh đạt giải học sinh giỏi quốc tế, 55 giáo viên có học sinh đạt giải học sinh giỏi quốc gia…
Chỉ tính riêng trong 10 năm học gần đây, trường THPT Sơn Tây có 01 học sinh đạt HCB quốc tế, 41 học sinh đạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia, 1.072 học sinh đạt giải học sinh giỏi cấp thành phố. Năm học 2023- 2024, trong tổng số hơn 1.700 học sinh toàn trường thì có 95% học sinh giỏi toàn diện, học sinh đạt hạnh kiểm/ rèn luyện Tốt chiếm tỷ lệ 99,7%; Thi học sinh giỏi quốc gia đạt 6 giải (1 giải Nhì, 3 giải Ba, 2 giải Khuyến khích); Thi học sinh giỏi thành phố các môn văn hóa có 134 em đạt giải; 100% học sinh đỗ tốt nghiệp THPT, có 11 học sinh đạt điểm 10 ở các môn thi xét tuyển đại học đợt 1, có 570/590 học sinh trúng tuyển (đạt tỷ lệ 96,6%); 39 thầy cô có sáng kiến kinh nghiệm được xếp loại cấp ngành, 28 thầy cô được công nhận chiến sĩ thi đua cơ sở, 01 cô giáo nhận giải thưởng tâm huyết sáng tạo…
Năm học 2024- 2025 dù mới đi được 1/3 chặng đường nhưng đã có có 7 học sinh được chọn vào đội tuyển thi học sinh giỏi quốc gia, 8 học sinh đạt giải cấp thành phố trong kỳ thi IJSO, 1 giải nhất thi cuộc thi “Chân trời kiến thức” trên truyền hình…
Trao đổi với chúng tôi, cô Phạm Thị Huyền – Phó hiệu trưởng phụ trách Trường THPT Sơn Tây chia sẻ: “Nhân dịp nhà trường đón tuổi 65, thầy và trò THPT Sơn Tây xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Đảng, Nhà nước, chân thành cảm ơn các cấp chính quyền trung ương, Thành phố Hà Nội, Thị xã Sơn Tây, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã không ngừng chỉ đạo, quan tâm đến nhà trường. Chúng tôi cũng vô cùng trân trọng sự tin tưởng của các thế hệ phụ huynh học sinh, nhân dân địa phương đã đùm bọc, yêu thương, giúp đỡ mái trường trong suốt chặng đường đã qua. Tập thể cán bộ giáo viên, nhân viên và học sinh hôm nay xin hứa sẽ nỗ lực phấn đấu không ngừng, phát huy truyền thống “Dạy tốt – Học tốt”, xứng đáng với bề dày truyền thống trường THPT Sơn Tây, góp phần làm rạng danh vùng văn hóa xứ Đoài của Thủ đô Hà Nội ”.
TS.Phùng Văn Hảo – Ths. Phạm Thị Huyền