Theo Military Watch ngày 4/6/2025, Tập đoàn Máy bay Thống nhất Nga (UAC) đã xác nhận sẵn sàng chuyển giao toàn bộ mã nguồn điều khiển của tiêm kích tàng hình thế hệ 5 Su-57 cho Ấn Độ. Động thái chưa từng có này nằm trong khuôn khổ thỏa thuận sản xuất Su-57 theo giấy phép mà hai bên đang đàm phán, qua đó trao cho New Delhi toàn quyền can thiệp, chỉnh sửa, tích hợp vũ khí và vận hành dòng tiêm kích hiện đại bậc nhất của Nga theo nhu cầu chiến đấu riêng.Bước ngoặt lịch sử
Đây được xem là bước đi chưa từng có tiền lệ trong lịch sử ngành hàng không quân sự toàn cầu. Mã nguồn điều khiển là thành phần tuyệt mật, đặc biệt với tiêm kích thế hệ 5 – dòng khí tài phụ thuộc lớn vào thuật toán xử lý dữ liệu và trí tuệ nhân tạo. Nếu F-35 của Mỹ sở hữu hơn 10 triệu dòng mã lệnh, còn J-20 và FC-31 của Trung Quốc được đánh giá có hệ thống điều hành tương đương, thì Su-57, dù có thiết kế đơn giản hơn vẫn tích hợp nền tảng phần mềm hiện đại, vượt trội so với các máy bay thế hệ trước như F-22.
Việc Nga sẵn sàng chuyển giao toàn bộ mã nguồn cho phép Bộ Quốc phòng Ấn Độ toàn quyền chỉnh sửa, tích hợp vũ khí, tùy biến thuật toán điều khiển và vận hành độc lập mà không cần phụ thuộc vào Moskva – một mức độ tiếp cận công nghệ mà ngay cả các đồng minh thân cận nhất của Mỹ trong chương trình F-35 cũng chưa từng được cấp quyền.
Cơ hội trong cuộc đua thế hệ 5
Ấn Độ từng bày tỏ quan tâm tới tiêm kích Su-57 ngay từ đầu những năm 2010, song thời điểm đó chương trình này bị chậm tiến độ và chưa đáp ứng kỳ vọng. Tuy nhiên, việc Su-57 được Nga đưa vào thực chiến tại Ukraine, đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng như chế áp hệ thống phòng không, không chiến tầm xa và tấn công chính xác trong môi trường tác chiến dày đặc radar đối phương, đã giúp khôi phục lòng tin từ phía New Delhi.
Đáng chú ý, biến thể nâng cấp Su-57M1, dự kiến ra mắt cuối năm 2026 sẽ sở hữu hàng loạt cải tiến vượt trội, bao gồm khung thân mở rộng, khả năng siêu hành trình tốt hơn, radar chính thế hệ mới và đặc biệt là động cơ AL-51F hiện đại cho phép cơ động cao, giảm dấu vết hồng ngoại, nâng cao khả năng sống sót. Những yếu tố này khiến Su-57M1 trở thành lựa chọn đầy tiềm năng, nhất là khi so sánh với thiệt hại nặng nề mà phi đội Rafale của Ấn Độ phải hứng chịu trong các trận không chiến với tiêm kích J-10C do Trung Quốc cung cấp cho Pakistan hồi tháng 5 vừa qua.
Khác với các dòng tiêm kích Mỹ, Su-57 được thiết kế với chi phí vận hành và bảo trì tương đương các máy bay thế hệ 4, giúp Ấn Độ có thể tích hợp theo mô hình khai thác linh hoạt như với Su-30MKI, nhưng với năng lực tác chiến vượt trội hơn, phù hợp cả về ngân sách lẫn yêu cầu chiến lược dài hạn.
Mỹ cảnh báo Ấn Độ
Việc Nga tuyên bố sẵn sàng chuyển giao toàn bộ công nghệ điều khiển của Su-57 cho Ấn Độ đã lập tức khiến Mỹ phản ứng. Ngày 4/6, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick công khai chỉ trích chính sách mua sắm vũ khí Nga của New Delhi, cho rằng điều này “gây khó chịu cho Mỹ” và đi ngược lại lợi ích chiến lược của Washington tại Nam Á.
Tuyên bố của ông Lutnick được đưa ra chỉ vài giờ sau khi cựu Tổng thống Donald Trump bất ngờ tiết lộ rằng Mỹ có thể “mở đường” bán tiêm kích tàng hình F-35 cho Ấn Độ, một phần trong kế hoạch mở rộng xuất khẩu vũ khí sang khu vực Nam Á. Tuy nhiên, các nhà phân tích quân sự nhận định đây chủ yếu là động thái mang tính kiềm tỏa, nhằm ngăn Ấn Độ tiến tới ký kết thỏa thuận Su-57 với Nga, hơn là một cam kết thực chất. F-35 là hệ thống vũ khí bị kiểm soát nghiêm ngặt nhất trong kho vũ khí Mỹ, và chưa từng được xuất khẩu ngoài các đồng minh lõi của Washington.
Trước đó, Mỹ từng đe dọa áp đặt trừng phạt theo đạo luật CAATSA nếu Ấn Độ mua hệ thống phòng không S-400 từ Nga. Tuy nhiên, New Delhi vẫn phớt lờ sức ép và ký hợp đồng trị giá 5,2 tỷ USD vào năm 2018, cho thấy lập trường độc lập và ưu tiên chiến lược riêng trong quan hệ quốc phòng.
Nga đổi luật chơi, Mỹ không thể ngồi yên
Sự tương phản trong chính sách cung cấp vũ khí giữa Nga và Mỹ đang trở nên ngày càng rõ nét, phản ánh hai triết lý đối ngoại, quốc phòng đối lập. Mỹ kiểm soát F-35 bằng các hệ thống kỹ thuật số như ALIS và ODIN, cho phép Lầu Năm Góc giám sát mọi hoạt động vận hành, bảo trì và triển khai của máy bay, ngay cả khi chúng thuộc biên chế của các đồng minh. Mức độ giám sát này khiến F-35 dù là một trong những khí tài tối tân nhất thế giới, vẫn bị xem là công cụ ràng buộc chiến lược thay vì biểu tượng của sự độc lập quốc phòng.
Ngược lại, Nga đang chọn cách đi khác. Không chỉ chấp thuận cho đối tác can thiệp sâu vào cấu hình và tích hợp khí tài bên thứ ba, Moskva còn sẵn sàng “mở ruột” hệ thống điều hành, trao toàn quyền chỉnh sửa, kiểm soát và vận hành Su-57 cho quốc gia mua sắm. Đây là mức độ tự chủ chưa từng có trong lịch sử mua bán vũ khí hiện đại, đặc biệt đối với một tiêm kích thế hệ 5.
Chính sự khác biệt căn bản này khiến Su-57 nổi lên như một lựa chọn chiến lược đầy hấp dẫn đối với những quốc gia muốn giảm thiểu sự lệ thuộc vào các siêu cường mà Ấn Độ là ví dụ điển hình. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng phức tạp, quyền tự chủ công nghệ và kiểm soát khí tài sẽ không chỉ là ưu thế kỹ thuật, mà còn là đòn bẩy chủ quyền trong thế trận địa chính trị đang định hình lại.
Thế Nguyễn