(Theo TASS). Máy bay không người lái (UAV) tự sát còn được gọi là “đạn tuần kích”, do chúng có khả năng quần thảo trên bầu trời trong khu vực được chỉ định và chỉ lao xuống tấn công khi xác định cụ thể mục tiêu. Hiện nay các đơn vị Nga tại Ukraine bắt đầu sử dụng Scalpel, mẫu UAV có tính năng gần tương đương dòng Lancet nhưng mức giá chỉ bằng một phần mười.
Ngày 18/11/2023, Viện thiết kế Vostok của Nga cho biết, “Lô đầu tiên gồm 15 đạn tuần kích Scalpel (Dao mổ) đã được chuyển đến các đơn vị tham chiến ở Ukraine. Chúng tôi đang khởi động dây chuyền quy mô nhỏ với sản lượng 20 phi cơ mỗi tháng, nhưng có thể tăng đáng kể tốc độ xuất xưởng nếu cần thiết”.
Binh sĩ Nga đánh giá phi cơ Scalpel rất dễ kiểm soát. “Các kíp vận hành đưa ra nhận xét tích cực về loại vũ khí này. Nó rất dễ nhắm mục tiêu, phản hồi tốt với lệnh điều khiển đường bay ổn định khi lao xuống. Quá trình chuẩn bị cất cánh cũng rất đơn giản”, Viện thiết kế Vostok cho hay.
Mỗi chiếc có khối lượng cất cánh 10,5 kg, mang được cảm biến và đầu đạn với tổng khối lượng 5 kg, đạt tầm bay 40 km và tốc độ hành trình 120 km/h.
Nhà phát triển thừa nhận tính năng của Scalpel thua kém dòng Lancet, nhưng nhấn mạnh ưu điểm là giá xuất xưởng chỉ 3.300 USD mỗi chiếc, so với 35.000 USD của Lancet. ” Scalpel và Lancet có nhiều điểm khác biệt về hệ thống cảm biến và nhận dạng mục tiêu. Kênh truyền tín hiệu vô tuyến của Lancet cũng kháng nhiễu tốt hơn”, nguồn tin tại Viện thiết kế Vostok nói.
Các chuyên gia Nga đang tìm cách nâng cấp UAV Scalpel dựa trên kinh nghiệm thực chiến tại Ukraine. Loại phi cơ này dự kiến mang camera có độ phóng đại cao hơn và được gắn trên thiết bị chống rung, bổ sung phần mềm tự động nhận dạng và khóa mục tiêu, cùng kênh điều khiển có khả năng kháng nhiễu tốt hơn.
UAV tự sát được thiết kế để mang thuốc nổ lao vào tập kích mục tiêu phía sau phòng tuyến đối phương. Không giống UAV cỡ lớn truyền thống có thể phóng tên lửa, thả bom rồi quay về căn cứ sau khi tập kích, UAV tự sát chỉ tung một đòn tấn công duy nhất.
Kích thước nhỏ, chế tạo từ vật liệu tổng hợp và độ bộc lộ hồng ngoại rất thấp giúp những UAV tự sát như Lancet và Dao mổ rất khó bị phát hiện. Chi phí thấp và số lượng lớn của chúng khiến binh sĩ Ukraine ngần ngại khai hỏa tên lửa phòng không đắt tiền để đánh chặn.
Trong bài viết về thách thức công nghệ trên chiến trường đăng ngày 1/11, tư lệnh quân đội Ukraine Valeri Zaluzhny đề cập nhiều đến đạn tuần kích của Nga và nhấn mạnh đây là vũ khí “rất khó đối phó”.
UAV Lancet – ác mộng trên chiến trường Ukraine
UAV Lancet liên tục được Nga cải tiến, trở thành một trong những vũ khí đáng sợ nhất với quân đội Ukraine khi chưa tìm ra biện pháp khắc chế.
Hình ảnh được binh sĩ Nga công bố hôm 9/11 cho thấy máy bay không người lái (UAV) tự sát Lancet được cải tiến bằng hệ thống LIDAR, có khả năng đo khoảng cách chính xác đến mục tiêu để kích hoạt đầu đạn từ xa. Lancet sử dụng đầu nổ xuyên tự định hình (EFP) kích hoạt từ khoảng cách vài mét để vô hiệu hóa lưới thép bảo vệ xe chiến đấu bộ binh M2 Bradley của Ukraine. Cải tiến này của Lancet khiến biện pháp bảo vệ xe tăng, thiết giáp bằng lưới thép hay giáp lồng của Ukraine trở nên kém hiệu quả.
Giới chuyên gia quân sự phương Tây nhận định đây là một trong nhiều cải tiến mà Nga đã áp dụng cho UAV Lancet trong thực chiến, nhằm duy trì uy lực của loại vũ khí được đánh giá là cơn ác mộng thường trực của quân đội Ukraine trên chiến trường.
UAV Lancet tham chiến lần đầu vào tháng 7/2022 và đã tấn công hàng trăm khí tài của Ukraine, trong đó chủ yếu là pháo tự hành và lựu pháo, tổ hợp phòng không, hệ thống tác chiến điện tử, xe tăng thiết giáp và cả tiêm kích MiG-29.
“Đòn tập kích nhằm vào tiêm kích MiG-29 ở căn cứ Dolgintsevo, cách tiền tuyến hơn 70 km, cho thấy dòng Lancet ngày càng uy lực, trong khi Ukraine chật vật tìm biện pháp đối phó và bảo vệ những khí tài vô giá”, bình luận viên Francis Farrell viết trên tờ Kyiv Independent.
Giới chức Ukraine cũng nhiều lần thừa nhận hiểm họa từ UAV Lancet.Trong bài viết về thách thức công nghệ trên chiến trường đăng ngày 1/11, tư lệnh quân đội Ukraine Valeri Zaluzhny đề cập nhiều đến Lancet và nhấn mạnh đây là vũ khí “rất khó đối phó”.
UAV Lancet được tập đoàn Zala Aero thuộc hãng Kalashnikov của Nga phát triển dựa trên đạn tuần kích KUB-BLA và ra mắt năm 2019. Nó lấp khoảng trống quan trọng giữa flycam hạng nhẹ mang thuốc nổ và UAV tự sát tầm xa như Geran-2, đáp ứng nhu cầu về loại vũ khí tầm trung chuyên thực hiện đòn đánh chính xác cao và phản pháo cấp chiến thuật – chiến dịch.
Chiến thuật sử dụng Lancet rất đơn giản. Lực lượng Nga thường huy động UAV trinh sát như Orlan-10 và SuperCam để tìm kiếm mục tiêu, sau đó đánh dấu vị trí để triển khai Lancet.
Những mẫu Lancet đầu tiên có thể tự động lao xuống mục tiêu được người vận hành đánh dấu, hoặc được điều khiển thủ công để chọn vị trí hiểm yếu nhất của mục tiêu. Phiên bản Lancet mới nhất tham chiến tại Ukraine được bổ sung khả năng tự động phát hiện và bám bắt mục tiêu, không cần chỉ thị từ kíp điều khiển.
Alexander Zakharov, tổng công trình sư của Zala Aero, hồi tháng 7 cho biết doanh nghiệp này đang phát triển dòng Lancet trang bị thuật toán lựa chọn mục tiêu và năng lực phối hợp tác chiến, ứng dụng học thuyết tấn công hiệp đồng bằng bầy UAV.
“Lancet có thể phát hiện khí tài từ rất xa, ngay cả khi chúng tôi che giấu và ngụy trang chúng giữa các tán cây, rồi lao xuống như chim ưng”, sĩ quan phòng không có biệt danh Hollywood thuộc Lữ đoàn Cơ giới Độc lập số 47 Ukraine cho hay.
Hiệu quả tác chiến cao đã thúc đẩy Nga mở rộng dây chuyền chế tạo Lancet. Kênh truyền hình quốc gia Nga Rossiya-1 hồi tháng 7 cho biết sản lượng của dòng UAV này đã tăng hơn 50 lần kể từ khi chiến sự bùng phát. Phần cứng và phần mềm của Lancet cũng liên tục được nâng cấp, giúp tăng tầm bay và độ chính xác cho chúng.
Quân đội Ukraine đang phải áp dụng nhiều phương án để bảo vệ khí tài giá trị cao khỏi mối đe dọa từ Lancet, dù điều này không phải lúc nào cũng mang lại kết quả.
Kích thước nhỏ, chế tạo từ vật liệu tổng hợp và độ bộc lộ hồng ngoại rất thấp của Lancet giúp nó khó bị phát hiện bởi radar và các hệ thống phòng không. Chi phí thấp và số lượng lớn của dòng UAV này khiến binh sĩ Ukraine ngần ngại khai hỏa tên lửa phòng không đắt tiền để đánh chặn.
Quân đội Ukraine hiện nay chủ yếu dựa vào các khẩu đội phòng không trang bị pháo ZU-23 từ thời Liên Xô để đối phó Lancet. Họ đôi khi thông báo bắn hạ được UAV Lancet, nhưng thường là nhờ yếu tố may mắn. “Lữ đoàn chúng tôi từng ghi nhận trường hợp dùng súng AK tiêu diệt Lancet, nhưng đó là trường hợp cực kỳ hy hữu”, Hollywood thừa nhận.
Một giải pháp đối phó khác là tác chiến điện tử, nhằm chế áp hệ thống định vị của Lancet và ngăn nó tiếp cận vị trí mục tiêu.
Dù vậy, tổng công trình sư Zakharov nói rằng các biện pháp tác chiến điện tử của Ukraine hiện nay gần như vô tác dụng với Lancet, vì toàn bộ hệ thống điện tử nằm trên máy bay và không đòi hỏi kết nối với người điều khiển. “Họ cũng không thu được lợi ích gì từ mổ xẻ phi cơ, vì nó được trang bị hàng loạt biện pháp bảo mật ở nhiều cấp độ”, ông cho biết.
Khi các biện pháp ngăn chặn từ xa thất bại, binh sĩ Ukraine đã nghĩ ra cách gắn lưới thép để bảo vệ khí tài khỏi đòn đánh của Lancet. Đây từng được coi là biện pháp thô sơ nhưng đạt hiệu quả cao nhất.
Militarnyi, cổng thông tin quân sự lớn nhất tại Ukraine, cho biết các mẫu UAV tự sát đời cũ của Nga từng nhiều lần bị vướng vào lưới thép khi tập kích xe tăng, thiết giáp Ukraine và không thể kích hoạt đầu nổ chạm để phá hủy mục tiêu. Tuy nhiên, sự xuất hiện của mẫu Lancet dùng cảm biến LIDAR và đầu nổ EFP dường như cũng đã vô hiệu hóa phương án này.
“Nga đã phát triển được loại vũ khí chuyên biệt nhằm đáp ứng yêu cầu tác chiến cụ thể. Lancet có hiệu quả cao và liên tục được cải tiến, đó là lý do quân đội Ukraine phải công khai thừa nhận nó là khí tài rất nguy hiểm”, Samuel Bendett, chuyên gia về robot và UAV, nêu quan điểm.
Thế Cương
