Theo Washinton Post, Pháp, Canada, Malta, Vương quốc Anh và Australia thông báo sẽ công nhận Nhà nước Palestine độc lập tại kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tháng 9 tới. Động thái của Canberra, đồng minh mới nhất của Mỹ được đưa ra trong bối cảnh làn sóng phẫn nộ toàn cầu leo thang trước tình hình nhân đạo ngày càng tồi tệ ở Gaza.
“Giải pháp hai nhà nước là hy vọng tốt nhất của nhân loại để phá vỡ vòng xoáy bạo lực ở Trung Đông và chấm dứt xung đột, đau khổ và nạn đói ở Gaza”, Thủ tướng Úc Anthony Albanese phát biểu tại một cuộc họp báo ở Canberra.
Tổng thống Israel Isaac Herzog chỉ trích quyết định của Australia và một số quốc gia phương Tây công nhận Nhà nước Palestine, gọi đây là “sai lầm” và là phần thưởng cho “những kẻ thù của tự do và dân chủ”. Phát biểu tại một sự kiện ở Jerusalem, ông khẳng định Israel “luôn nỗ lực vì hòa bình với các nước láng giềng, bao gồm cả người Palestine”, đồng thời nhấn mạnh các chiến dịch quân sự của Israel chống lại “chủ nghĩa khủng bố tàn bạo” là vì hòa bình và an ninh của “thế giới tự do”.
Ở chiều ngược lại, Thủ tướng Anthony Albanese cho biết Australia đặt điều kiện quan trọng đối với một nhà nước Palestine trong tương lai: Hamas sẽ không được tham gia lãnh đạo. Theo ông, phía Palestine đã chấp thuận các nguyên tắc gồm phi quân sự hóa, tổ chức tổng tuyển cử, cải cách quản trị, minh bạch tài chính và chấp nhận cơ chế giám sát quốc tế nhằm ngăn chặn kích động bạo lực.
Hiện hơn 140 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc đã công nhận Nhà nước Palestine. Động thái của Australia, Canada, Pháp và Anh diễn ra trong bối cảnh áp lực quốc tế gia tăng về chiến dịch quân sự kéo dài 22 tháng của Israel tại Gaza, khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng và hàng triệu người rơi vào tình trạng thiếu lương thực. Bộ Y tế Gaza, vốn không tách bạch số liệu giữa dân thường và chiến binh, cho biết hơn 1.778 người Palestine đã bị bắn chết khi tìm kiếm lương thực gần các điểm cứu trợ hoặc đoàn xe viện trợ trong thời gian gần đây.
“Chính phủ Israel tiếp tục bất chấp luật pháp quốc tế và từ chối cung cấp viện trợ, lương thực và nước uống đầy đủ cho những người đang tuyệt vọng, bao gồm cả trẻ em”, ông Albanese phát biểu hôm thứ Hai, đồng thời cho biết thêm rằng ông đã trao đổi với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trước quyết định này, nói rằng tình hình ở Gaza “đã vượt xa những nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của thế giới”.
Tháng trước, Tổ chức Giám sát Nạn đói Toàn cầu đã đưa ra cảnh báo mạnh mẽ nhất từ trước đến nay về tình trạng khủng hoảng lương thực tại Gaza, khi những hình ảnh trẻ em suy dinh dưỡng nghiêm trọng lan truyền khắp thế giới, gây chấn động dư luận quốc tế.
Ngoại trưởng Australia Penny Wong cho biết bà đã trao đổi với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio trước khi Canberra công bố quyết định công nhận Nhà nước Palestine. Tháng trước, ông Rubio từng gọi thông báo tương tự từ Pháp là “một cái tát vào mặt các nạn nhân của ngày 7/10”. Trong khi đó, cựu Tổng thống Donald Trump được cho là đã tìm cách tận dụng việc Canada công nhận Palestine như một đòn bẩy trong các cuộc đàm phán thương mại.
Ngày 7/10/2023, khoảng 1.200 người thiệt mạng tại Israel và 250 người bị bắt làm con tin. Theo Bộ Y tế Gaza, chiến dịch quân sự của Israel nhằm vào Hamas kể từ đó đã khiến hơn 60.000 người thiệt mạng tại Dải Gaza.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, bất chấp làn sóng chỉ trích từ các đồng minh, hôm Chủ Nhật tiếp tục bảo vệ kế hoạch chiếm giữ các khu vực chiến lược ở Dải Gaza. Ông khẳng định Israel sẽ hành động “nhanh chóng” để sơ tán dân thường, sau đó tiến hành kiểm soát Thành phố Gaza.
Theo ASEAN News, những diễn biến mới nhất cho thấy vấn đề công nhận Nhà nước Palestine đã trở thành một điểm nóng ngoại giao toàn cầu, nơi các tính toán chiến lược, áp lực nhân đạo và lợi ích chính trị đan xen. Việc nhiều quốc gia phương Tây thay đổi lập trường không chỉ phản ánh sự bất mãn ngày càng tăng trước hậu quả nhân đạo ở Gaza, mà còn đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với quan hệ của họ với Israel và Hoa Kỳ. Trong khi Tel Aviv tiếp tục duy trì quan điểm cứng rắn, cộng đồng quốc tế dường như đang tìm kiếm một lối thoát chính trị thông qua giải pháp hai nhà nước, dù con đường này vẫn bị bao phủ bởi những trở ngại an ninh, bất đồng lợi ích và ký ức còn nguyên vẹn của xung đột. Cuộc tranh luận về Palestine vì thế không chỉ là câu chuyện của Trung Đông, mà đã trở thành phép thử cho trật tự quốc tế và giá trị phổ quát của nhân quyền.
Minh Anh