Nằm giữa vùng trung du yên bình của tỉnh Phú Thọ, làng Chương (xã Hùng Việt) hiện lên như một bức tranh cổ kính, nhuốm màu thời gian. Không chỉ lưu giữ nếp sống thuần hậu của người nông dân Việt, nơi đây còn thấm đẫm linh khí và hội tụ nhiều giá trị văn hóa tâm linh đặc sắc, được kết tinh qua đời sống tín ngưỡng dân gian và tinh thần Phật pháp. Giữa lòng làng, ngôi cổ tự Kim Bảo như điểm tựa tâm linh thiêng liêng, biểu tượng cho đức tin, sự tỉnh thức và lòng hướng thiện của cộng đồng.
Chùa Kim Bảo, cổ tự giữa lòng dân
Theo lời kể của các bậc cao niên trong làng, chùa Kim Bảo được dựng từ rất lâu đời. Trải qua bao biến thiên của lịch sử, ngôi chùa vẫn giữ nguyên dáng vẻ cổ kính, trầm mặc giữa miền trung du Phú Thọ. Dù chưa có sử liệu chính thức xác định niên đại, song qua kiến trúc, hệ thống tượng thờ và sinh hoạt tôn giáo, có thể khẳng định đây là một trong những chốn tâm linh tiêu biểu của vùng đất Tổ.
Chùa tọa lạc trên một gò đất cao giữa làng, phía trước nhìn ra cánh đồng Ba Gò bát ngát, phía sau tựa vào rặng cây xanh, thế đất hài hòa theo phong thủy phương Đông. Mái chùa phủ rêu phong, nổi bật giữa sắc xanh và màu đất nâu, gợi cảm giác tĩnh lặng, uy nghiêm. Kiến trúc mang đậm phong cách truyền thống Bắc Bộ với nền gạch, mái ngói ta, cột lim được chạm khắc tinh xảo hình rồng, phượng, hoa sen, những biểu tượng linh thiêng trong văn hóa Phật giáo.
Bên trong chính điện, hệ thống tượng Phật được bài trí trang nghiêm: Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, Bồ Tát A Di Đà, Quán Thế Âm, Địa Tạng Vương Bồ Tát, Hộ Pháp và đạo Mẫu… Tất cả biểu trưng cho lòng từ bi, trí tuệ và sự chính trực trong giáo lý nhà Phật.
Trải qua nhiều lần trùng tu, đặc biệt sau chiến tranh và tác động của thời gian, chùa Kim Bảo vẫn giữ được thần thái cổ kính, không gian thanh tịnh. Mỗi sớm mai hay buổi chiều tà, tiếng chuông chùa ngân vang giữa đồng quê như lời nhắc nhở nhẹ nhàng, đưa con người trở về với nội tâm tỉnh thức, buông bỏ muộn phiền.
Không chỉ là nơi thờ tự, chùa còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của người dân địa phương. Vào mỗi ngày rằm, mùng một hay dịp lễ Tết, bà con lại trở về chùa lễ Phật, cầu an, gửi gắm niềm tin và ước vọng bình yên.
Giữa nhịp sống hiện đại, chùa Kim Bảo vẫn là điểm tựa tâm linh vững bền, nơi con cháu tìm về đảnh lễ tổ tiên, bồi đắp đức tin và gìn giữ cội nguồn đạo lý bao đời.
Đền Gò Thờ, giao hòa tín ngưỡng dân gian và tinh thần Phật giáo
Bên cạnh chùa Kim Bảo, làng Chương còn lưu giữ một di tích tâm linh quan trọng khác, đền Gò Thờ, cách chùa khoảng 2 km, tọa lạc giữa cánh đồng Láng. Vào mùa khô, nơi đây như một ốc đảo xanh giữa ruộng đồng; còn mùa mưa, lại trở thành “hòn đảo” nổi giữa biển lúa mênh mông.
Điểm đặc biệt của đền Gò Thờ là quần thể 86 cây lộc vừng cổ thụ bao quanh khu đền, được ước tính đã tồn tại hàng nghìn năm. Những thân cây xù xì, rễ đan xen vào nhau, tạo thành một vòng kết giới linh thiêng, chở che cho chốn thờ tự. Trong khuôn viên đền còn có mộ cổ thờ Công chúa Tiên Dung, con gái vua Hùng.
Năm 2013, quần thể 86 cây lộc vừng tại đền Gò Thờ đã được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam (VACNE) công nhận là Cây Di sản Việt Nam, ghi nhận giá trị sinh thái và văn hóa đặc biệt của nơi đây.
Theo truyền thuyết, Công chúa Tiên Dung, người con gái hoàng tộc có tâm hồn phóng khoáng đã kết duyên cùng Chử Đồng Tử, chàng trai nghèo nhưng giàu ý chí và căn cơ tu học. Mối duyên giữa hai người không chỉ là biểu tượng của tình yêu vượt qua lễ giáo phong kiến, mà còn là hình ảnh của những người tiên phong tiếp cận tư tưởng Phật pháp. Sau khi gặp ngài Phật Quang, Chử Đồng Tử được truyền dạy phép thuật, cùng vợ mình từ bỏ cuộc sống thế tục để chuyên tâm học đạo.
Công chúa Tiên Dung, người con gái từ bỏ cung vàng điện ngọc để theo con đường giác ngộ cùng Chử Đồng Tử là biểu tượng của lòng từ bi, dũng khí và khát vọng giải thoát. Câu chuyện của họ là sự hòa quyện giữa tín ngưỡng dân gian và ánh sáng Phật pháp, giữa tình người và đạo lý.
Dưới góc nhìn Phật giáo, Chử Đồng Tử được xem là một trong những vị cư sĩ tu học sớm nhất ở Việt Nam, biểu trưng cho tâm nguyện giải thoát giữa đời thường. Còn Tiên Dung là hiện thân của lòng từ bi và tinh thần buông xả trong đạo pháp.
Chính vì vậy, vào các dịp đại lễ Phật giáo, đặc biệt là Phật Đản và Vu Lan, Ban thờ tự làng Chương cùng nhân dân địa phương đều tổ chức dâng hương, hành lễ tại đền Gò Thờ. Mối liên kết giữa chùa Kim Bảo và đền Gò Thờ trở thành minh chứng sinh động cho sự hòa quyện giữa tín ngưỡng dân gian và giáo lý từ bi, trí tuệ của đạo Phật, làm nên nét đặc trưng bền vững trong đời sống văn hóa tâm linh của người Việt.
Gìn giữ cổ tự, gìn giữ gốc rễ tâm linh
Trong dòng chảy hiện đại hóa, khi nhiều làng quê dần mai một bản sắc truyền thống, làng Chương vẫn bền bỉ gìn giữ những giá trị linh thiêng của cha ông qua các di tích như chùa Kim Bảo và đền Gò Thờ. Chính quyền cùng nhân dân địa phương không ngừng nỗ lực trùng tu, bảo tồn cảnh quan, duy trì nghi lễ và truyền dạy cho thế hệ trẻ những giá trị đạo đức, Phật pháp và đạo làm người.
Với người dân làng Chương, dù đi đâu xa, mỗi độ xuân về hay rằm tháng Bảy, lễ Tết… đều hướng lòng về quê hương, tìm về chốn thiêng, thắp nén hương trầm nơi chùa Kim Bảo, đền Gò Thờ. Đó không chỉ là hành động tri ân cội nguồn, mà còn là cách gìn giữ sợi dây tâm linh kết nối quá khứ với hiện tại, con người với nhau.
Chốn thiêng ấy, hồn làng Chương vẫn âm thầm nuôi dưỡng đức tin, vun đắp đạo hạnh và gìn giữ tình quê bền chặt. Để mỗi lần trở về, lòng người như lắng lại, thân tâm an tịnh, và niềm tin vào những giá trị tốt đẹp lại được khơi dậy, lan tỏa.
Trà Bình