Ngày 1/1 không chỉ là thời khắc cả thế giới chuyển giao sang năm mới, mà còn là dấu mốc lịch sử với nhân dân Cuba anh em, ngày ra đời của Cộng hòa Cuba sau thắng lợi vẻ vang của Cách mạng 1959. Sự kiện này đã khép lại chế độ độc tài Batista, mở ra hành trình độc lập, tự chủ vì nhân dân lao động. Với Việt Nam, đây cũng là dịp để nhắc nhớ một tình bạn hiếm có trong lịch sử quốc tế, tình bạn thủy chung, trong sáng, được tôi luyện qua khói lửa chiến tranh và thử thách của thời gian.
Cách mạng Cuba, khởi đầu từ lòng dân và trận đánh đầu tiên dưới ngọn cờ Fidel
Chiến thắng lịch sử ngày 1/1/1959 của cách mạng Cuba không phải là kết quả của một khoảnh khắc, mà là kết tinh của cả một quá trình tranh đấu bền bỉ vì tự do, dưới sự lãnh đạo kiên cường của Fidel Castro và những người cộng sự cách mạng. Một trong những dấu mốc mở đầu cho hành trình đó chính là trận đánh đầu tiên của nhóm du kích do Fidel chỉ huy, một trận đánh không chỉ mang ý nghĩa quân sự, mà còn là lời hiệu triệu đầu tiên cho phong trào đấu tranh vũ trang của nhân dân Cuba chống lại chế độ độc tài Batista.
Sau khi đổ bộ lên đảo Cuba bằng con tàu Granma vào cuối năm 1956, lực lượng cách mạng non trẻ chỉ còn lại vài chục người sống sót, nhưng họ đã nhanh chóng tập hợp, tổ chức và tiến hành trận đánh đầu tiên tại vùng rừng núi Sierra Maestra. Chính tại đây, Fidel và các chiến sĩ của mình đã ghi dấu bước ngoặt đầu tiên, thể hiện tinh thần quyết tử, sự gắn bó với nhân dân và khẳng định con đường đấu tranh vũ trang là đúng đắn.
Chiến thắng cách mạng Cuba đã mở ra một kỷ nguyên mới ở Tây bán cầu, khi một quốc gia nhỏ bé dám đứng lên chống lại bá quyền và chủ nghĩa thực dân mới. Những năm sau thắng lợi, Cuba phải đối mặt với bao vây, cấm vận, đe dọa và cô lập nhưng vẫn kiên định con đường độc lập, tự chủ, xã hội chủ nghĩa.
Trong những năm tháng khó khăn ấy, Việt Nam đang trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai đã trở thành điểm tựa tinh thần, một minh chứng sống động cho tinh thần đoàn kết quốc tế vô sản. Cuba không chỉ đồng hành, mà còn sát cánh cùng Việt Nam bằng hành động cụ thể, thể hiện một tình cảm son sắt giữa hai dân tộc cùng chung lý tưởng độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội.
Chủ tịch Fidel Castro, một nhà lãnh đạo của niềm tin và nhân cách
Chủ tịch Fidel Castro không chỉ là nhà lãnh đạo tối cao của cách mạng Cuba, mà còn là một trong những biểu tượng rực rỡ nhất của phong trào giải phóng dân tộc trong thế kỷ XX. Ở ông, hội tụ đủ đầy của lý tưởng cách mạng kiên định, trí tuệ sắc sảo, và trên hết là một nhân cách chính trị lớn lao, nơi lời nói luôn gắn liền với hành động, niềm tin luôn song hành cùng trách nhiệm.
Với Fidel, Việt Nam không chỉ là một đất nước xa xôi bên kia bán cầu, mà là biểu tượng sống động của ý chí tự do và chính nghĩa. Ông từng khẳng định: thắng lợi của Việt Nam là thắng lợi chung của những lực lượng yêu chuộng hòa bình, công lý và độc lập dân tộc trên toàn thế giới. Chính bởi vậy, sự ủng hộ của Cuba đối với Việt Nam không bao giờ dựa trên lợi ích thực dụng, mà là sự lựa chọn mang tính lý tưởng và đạo lý. Đó là sự đồng hành của một người bạn lớn, xuất phát từ trái tim cách mạng chân thành và từ nền tảng tư tưởng vững vàng về công lý, nhân phẩm và tình đoàn kết quốc tế.
Fidel Castro đã sống như những gì ông tin và tin vào những gì ông hành động. Nhân cách ấy, lý tưởng ấy, chính là di sản sống mãi cùng thời gian, truyền cảm hứng cho những thế hệ tiếp nối trong hành trình bảo vệ độc lập, tự do và phẩm giá con người.
Quảng Trị, dấu chân lịch sử không lặp lại
Tháng 9/1973, giữa lúc chiến tranh ở miền Nam Việt Nam vẫn chưa kết thúc, Chủ tịch Fidel Castro, vị lãnh tụ cách mạng kiên cường của nhân dân Cuba đã trở thành nguyên thủ quốc gia duy nhất trên thế giới đặt chân đến vùng giải phóng Quảng Trị.
Chuyến thăm ấy không đơn thuần là một hoạt động ngoại giao, mà là tuyên ngôn sống động của tinh thần quốc tế vô sản. Khi đứng giữa mảnh đất Quảng Trị còn đầy dấu tích bom đạn, Fidel không chỉ mang đến sự hiện diện chính trị, mà còn truyền đi thông điệp của lòng tin, tình bạn và quyết tâm chiến thắng.
Hình ảnh Fidel Castro giơ cao lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, đã vượt ra khỏi thời gian để trở thành biểu tượng bất tử, thiêng liêng của tình đoàn kết quốc tế chân thành, lòng dũng cảm phi thường, và niềm đồng cảm sâu sắc giữa hai dân tộc cùng chung một lý tưởng giải phóng dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đó là dấu chân lịch sử không lặp lại nơi trái tim Cuba hoà cùng nhịp đập của Việt Nam, để khẳng định rằng tình bạn giữa hai quốc gia nhỏ bé nhưng kiên cường sẽ mãi trường tồn cùng thời gian.
Tình bạn trong sáng, một giá trị lâu dài
“Việt Nam ngủ thì Cuba thức. Việt Nam cần máu, Cuba sẵn sàng hiến dâng máu mình”, câu nói bất hủ của Chủ tịch Fidel Castro không chỉ khắc ghi trong tâm trí nhiều thế hệ người Việt, mà còn trở thành biểu tượng thiêng liêng cho tình bạn cách mạng thủy chung, son sắt giữa hai dân tộc. Quan hệ Việt Nam – Cuba không bắt đầu từ những dòng ký kết ngoại giao khô khan, mà được hun đúc từ những sẻ chia gan ruột, trong hoàn cảnh cả hai cùng nghèo khó nhưng giàu lý tưởng và bản lĩnh.
Khi Việt Nam còn chìm trong khói lửa chiến tranh, Cuba dù đang phải hứng chịu lệnh cấm vận toàn diện từ Hoa Kỳ vẫn không ngần ngại gửi đến Việt Nam những gì quý giá nhất của mình. Khách sạn Thắng Lợi, Bệnh viện Việt Nam – Cuba (Đồng Hới, Quảng Bình), Đường Xuân Mai, những đoạn đường trên tuyến Hồ Chí Minh, bò sữa Ba Vì, trại gà Lương Mỹ… – tất cả không chỉ là vật chất, mà là kết tinh của niềm tin, tình cảm và lòng trung thành giữa hai dân tộc cách mạng.
Những nghĩa cử ấy không dừng lại ở quá khứ. Trong đại dịch COVID-19, khi Việt Nam đang đối mặt với làn sóng lây nhiễm nguy hiểm, đoàn bác sĩ Cuba đã không quản hiểm nguy, bay sang Việt Nam để hỗ trợ, như một minh chứng sống động cho tình bạn không biên giới. Và rồi, khi Cuba trải qua khủng hoảng lương thực trầm trọng, hàng vạn tấn gạo từ Việt Nam đã được gửi đến người anh em bên kia bán cầu, không chỉ để sẻ chia, mà để giữ gìn một mối quan hệ đã được đúc kết từ máu, mồ hôi và lòng tin.
Trong năm 2025, chiến dịch quyên góp ủng hộ nhân dân Cuba do chính nhân dân Việt Nam phát động lại thêm một lần thắp sáng ngọn lửa tình bạn thiêng liêng ấy, khiến trái tim của hàng triệu người cùng rung động.
Gần đây nhất, tại diễn đàn Liên Hợp Quốc, Chủ tịch nước Lương Cường đã mạnh mẽ lên tiếng kêu gọi Hoa Kỳ chấm dứt cấm vận Cuba. Phát biểu này không chỉ thể hiện lập trường quốc tế vững vàng của Việt Nam, mà còn gửi đi một thông điệp nhân văn, chính nghĩa và đầy sức nặng khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump phải chú ý.
Tình bạn Việt Nam – Cuba là một trường hợp ngoại lệ quý giá trong lịch sử quan hệ quốc tế, không bị mài mòn bởi thời gian hay hoàn cảnh. Từ chiến tranh đến hòa bình, từ bao vây đến hội nhập, hai dân tộc vẫn luôn bên nhau không phải vì lợi ích ngắn hạn, mà vì một lý tưởng lớn lao và một nghĩa tình bền chặt.
Trong thế giới nhiều biến động hôm nay, khi lợi ích quốc gia nhiều khi lấn át chuẩn mực đạo lý, thì mối quan hệ Việt Nam – Cuba lại càng cho thấy sức sống lâu bền của những giá trị đã được thử thách và khẳng định bằng máu, bằng niềm tin và bằng hành động.
Thế Nguyễn – Minh Văn