Theo BNG, ngày 23/6/2025, Hội nghị lần thứ 35 của các quốc gia thành viên Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) lần thứ 35 (SPLOS 35) đã chính thức khai mạc tại Trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York, Hoa Kỳ. Sự kiện có sự tham dự của đại diện 170 quốc gia thành viên, các nước quan sát viên, người đứng đầu các cơ quan thành lập theo Công ước và các tổ chức quốc tế liên quan. Tại phiên khai mạc, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ, Trưởng đoàn Việt Nam, đã được các quốc gia thành viên tín nhiệm bầu giữ chức Chủ tịch SPLOS 35.
Việt Nam lần đầu tiên đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội nghị thường niên quan trọng nhất về thực thi Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), thể hiện sự tin tưởng và tín nhiệm cao của cộng đồng quốc tế đối với năng lực điều hành, dẫn dắt của Việt Nam trong các cơ chế đa phương thuộc Liên Hợp Quốc. Đồng thời, đây cũng là sự ghi nhận của quốc tế đối với vai trò và đóng góp tích cực của Việt Nam trong thúc đẩy thực thi Công ước và quản trị đại dương toàn cầu.
Thành công này là kết quả cụ thể của chủ trương chủ động, tích cực đảm nhiệm các trọng trách quốc tế theo tinh thần Nghị quyết 59-NQ/TW của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Kết luận 125-KL/TW của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030; và Nghị quyết 36-NQ/TW của Trung ương Đảng khóa XII về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Phát biểu sau khi được tín nhiệm bầu làm Chủ tịch và chính thức bắt đầu điều hành Hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh những tiến triển đáng ghi nhận trong thực thi Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) và quản trị biển, đại dương toàn cầu thời gian qua. Đặc biệt, ông đánh giá cao thành công của Hội nghị Đại dương Liên Hợp Quốc lần thứ ba (UNOC 3) diễn ra tại Nice, Pháp vào tháng 6/2025, cùng với các nỗ lực thúc đẩy Hiệp định về bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học tại các vùng biển ngoài quyền tài phán quốc gia (BBNJ) sớm có hiệu lực.
Trước bối cảnh đại dương đang phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng như ô nhiễm môi trường biển, biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học và cạn kiệt tài nguyên, Chủ tịch Hội nghị kêu gọi các quốc gia đề cao chủ nghĩa đa phương, tham gia thảo luận với tinh thần hợp tác, xây dựng và trách nhiệm. Ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm thúc đẩy thực thi UNCLOS, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan được thành lập theo Công ước. Qua đó, tiếp tục khẳng định vai trò và giá trị bền vững của UNCLOS – được xem như “Hiến chương của Đại dương” – trong việc duy trì trật tự pháp lý trên biển, bảo vệ tài nguyên và môi trường biển, cũng như đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển bền vững toàn cầu.
Ngay sau phiên khai mạc và hoàn tất việc bầu Đoàn Chủ tịch cùng một số vị trí điều hành chủ chốt, Hội nghị đã nghe báo cáo từ ba cơ quan quan trọng được thành lập theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), gồm: Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS), Cơ quan Quyền lực Đáy đại dương (ISA) và Ủy ban Ranh giới thềm lục địa (CLCS). Dưới sự điều hành của Chủ tịch Hội nghị, các đại biểu đã thảo luận và thống nhất định hướng hoạt động của các thể chế này trong thời gian tới.
Hội nghị các quốc gia thành viên UNCLOS – SPLOS – là sự kiện thường niên quan trọng, nơi các nước thành viên và quan sát viên trao đổi quan điểm, lập trường và chia sẻ thông tin liên quan đến việc thực thi Công ước. Hội nghị cũng đánh giá kết quả hoạt động của các cơ quan thành lập theo UNCLOS trong năm qua, từ đó góp phần định hình các xu hướng phát triển mới trong lĩnh vực luật biển, quản trị và khai thác bền vững đại dương.
Trong nhiều năm qua, Việt Nam luôn tham dự tích cực, đóng góp xây dựng và thể hiện rõ lập trường nhất quán trong việc tôn trọng và thực thi đầy đủ Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982.
Chủ tịch Hội nghị có trách nhiệm chủ trì và điều hành thảo luận tại các phiên họp toàn thể, đồng thời quyết định các vấn đề về thủ tục và tổ chức kỳ họp trên cơ sở tham vấn với Ban Điều hành. Bên cạnh đó, Chủ tịch cũng chịu trách nhiệm thông qua các quyết định hành chính, ngân sách và định hướng hoạt động của các cơ quan được thành lập theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).
Với vai trò trung tâm trong quá trình tổ chức, Chủ tịch Hội nghị giữ vai trò then chốt trong việc bảo đảm các phiên họp diễn ra hiệu quả, trật tự, tuân thủ đúng quy tắc và thủ tục đã đề ra. Đặc biệt, trong các vấn đề phức tạp hoặc còn nhiều ý kiến khác nhau, Chủ tịch có vai trò quan trọng trong việc định hướng thảo luận, thúc đẩy tham vấn và đàm phán giữa các quốc gia nhằm tìm kiếm đồng thuận và tiếng nói chung.
Nhiệm kỳ của Chủ tịch Hội nghị kéo dài một năm, bắt đầu từ ngày khai mạc Hội nghị và kết thúc khi bàn giao vị trí tại kỳ họp thường niên tiếp theo.
Việc Việt Nam lần đầu tiên đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội nghị các quốc gia thành viên UNCLOS không chỉ thể hiện uy tín ngày càng cao của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế mà còn khẳng định vai trò chủ động, tích cực của nước ta trong thúc đẩy trật tự pháp lý trên biển, bảo vệ lợi ích chung của nhân loại đối với đại dương. Đây là dấu mốc quan trọng trong tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng, đồng thời là bước đi thiết thực nhằm hiện thực hóa các chủ trương, định hướng lớn của Đảng và Nhà nước về đối ngoại đa phương, phát triển bền vững kinh tế biển và đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác trên phạm vi toàn cầu.
Thế Nguyễn