Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất và là đối tác thương mại lớn thứ hai (sau Kuwait) của Việt Nam tại Tây Á. Hiện nay, Việt Nam và UAE đang đẩy nhanh đàm phán, hoàn tất Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (CEPA). Việc ký Hiệp định CEPA có ý nghĩa to lớn, là cột mốc quan trọng trong quan hệ hợp tác, hữu nghị Việt Nam-UAE nói chung và hợp tác kinh tế thương mại đầu tư nói riêng. Thương mại hàng hóa và đầu tư giữa Việt Nam – UAE sẽ được củng cố hơn khi Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (CEPA) giữa Việt Nam UAE được ký kết và đi vào thực thi.
Dẫn số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, đại diện Vụ Thị trường châu Á- châu Phi (Bộ Công Thương) cho biết: Trong giai đoạn 2018-2022, tổng trao đổi thương mại giữa hai nước bình quân đạt khoảng 5 tỷ USD/năm.
Thực tế cho thấy, UAE phải nhập khẩu hầu hết các loại lương thực, thực phẩm để phục vụ nhu cầu của người dân. Do đó, thị trường này hầu như không có rào cản thương mại. Tuy nhiên, hàng hóa nhập khẩu vào UAE phải đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Ngoài ra, đối với nhóm thực phẩm và đồ uống, mỹ phẩm… cần phải có giấy chứng nhận tiêu chuẩn Halal.
Về thương mại, Việt Nam luôn xuất siêu sang thị trường UAE với giá trị lớn (từ 3-4 tỷ USD/năm).
Vụ Thị trường châu Á- châu Phi (Bộ Công thương) cho biết, thương mại song phương Việt Nam và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định, dù thương mại toàn cầu đang có nhiều yếu tố không thuận lợi.
Đây cũng là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tại Trung Đông và Việt Nam thuộc top 10 đối tác nhập khẩu lớn nhất của UAE trên thế giới. Số liệu của UAE, giai đoạn 2018-2022, tổng trao đổi thương mại giữa hai nước được duy trì ổn định ở mức 5 tỷ USD/năm (chiếm khoảng 25% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Trung Đông).
Trong 10 tháng đầu năm 2023, tổng trao đổi thương mại song phương đạt hơn 3,9 tỷ USD, tăng 1,8% so với cùng kỳ năm 2022; trong đó Việt Nam xuất khẩu đạt hơn 3,3 tỷ USD và nhập khẩu đạt trên 600 triệu USD. Với kết quả này, 10 tháng của năm 2023, Việt Nam ghi nhận mức thặng dư thương mại lớn đối với UAE, ước đạt trên 2,74 tỷ USD.
Về xuất khẩu, các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường UAE tập trung chủ yếu vào nhóm hàng chế biến, chế tạo. Kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này thường chiếm tỉ trọng trên 85% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang UAE.
Sản phẩm chủ lực của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường UAE là điện thoại các loại và linh kiện với kim ngạch đạt trên 2,5 tỷ USD/năm, chiếm tỉ trọng 70-75% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang UAE (và chiếm khoảng 30-40% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang khu vực Tây Á).
Một số mặt hàng khác có kim ngạch đạt trên 100 triệu USD/năm gồm: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác; hàng dệt may, giày dép.
Trong những năm gần đây, xuất khẩu nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam sang thị trường UAE đã đạt được những kết quả khả quan, trong đó có thể kể đến một số mặt hàng như: gạo (20-30 triệu USD/năm), rau quả, thủy sản, hạt điều, hạt tiêu (30-50 triệu USD/năm).
Về nhập khẩu, các mặt hàng nhập khẩu của Việt Nam từ UAE không quá đa dạng, chủ yếu là các sản phẩm thuộc ngành công nghiệp dầu mỏ như: chất dẻo nguyên liệu, khí đốt hóa lỏng, sản phẩm khác từ dầu mỏ. Ngoài ra, Việt Nam còn nhập khẩu từ UAE một số nguyên liệu phục vụ sản xuất trong nước, gồm kim loại thường khác; thức ăn gia súc và nguyên liệu; quặng và khoáng sản khác.
Sản phẩm phải đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm
Theo các chuyên gia kinh tế, UAE với dân số khoảng 9,35 triệu người, quy mô GDP của UAE hiện nay vào khoảng 415 tỷ USD, GDP bình quân đầu người đạt 44.315 USD/người/năm, đây là một con số tương đối cao.
Bên cạnh đó, cơ cấu kinh tế nông nghiệp chỉ chiếm chưa đầy 1% (chủ yếu là chăn nuôi và trồng cây chà là) nên UAE phải nhập khẩu hầu hết các loại lương thực, thực phẩm để phục vụ nhu cầu của người dân.
Do đó, UAE hầu như không có rào cản thương mại đối với việc nhập khẩu các sản phẩm nói trên. Tuy nhiên, các sản phẩm khi nhập khẩu vào UAE phải đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, đặc biệt là về hàm lượng hóa chất, thuốc trừ sâu trên sản phẩm không được phép vượt quá mức quy định. Ngoài ra, đối với nhóm thực phẩm và đồ uống, mỹ phẩm … cần phải có giấy chứng nhận tiêu chuẩn Halal.
Mặt khác, UAE là thị trường mở, nên có thuận lợi là nhu cầu nhập khẩu nhiều loại sản phẩm để phục vụ tiêu dùng trong nước mà không bị hạn chế hay cấm. Tuy nhiên, khó khăn và thách thức đối với sản phẩm của Việt Nam là cạnh tranh về giá rất cao.
Các nhà nhập khẩu, phân phối và hệ thống siêu thị tại UAE hiện có nhiều nhà cung cấp từ nhiều quốc gia khác nhau cho cùng một loại sản phẩm, do đó, những sản phẩm như xoài, cà phê, chè của Việt Nam sẽ gặp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm cùng loại của Ấn Độ, Brazil, Indonesia, Thái Lan,…
Qua trao đổi với các nhà nhập khẩu, Thương vụ Việt Nam tại UAE lưu ý, khi xem báo giá cho cùng một sản phẩm từ các nhà cung cấp khác nhau, họ sẽ chỉ chọn nhà cung cấp có báo giá thấp nhất. Do đó, nếu nhà cung cấp nào báo giá cao là bị loại ngay. Hàng hóa Việt Nam cũng gặp thách thức bởi chi phí vận chuyển từ Việt Nam sang UAE cao hơn so với cước phí từ các nước có vị trí địa lý gần UAE hơn.
Ngoài ra, Thương vụ Việt Nam tại UAE cũng khuyến cáo doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường UAE cần thận trọng và đàm phán kỹ điều khoản thanh toán để đảm bảo an toàn. Trước khi ký kết hợp đồng, doanh nghiệp cần tìm hiểu và xác minh danh tính khách hàng.
Tích cực xúc tiến thương mại hằng năm
Các cơ quan của Việt Nam và UAE đã tích cực phối hợp trong việc tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại tại mỗi nước. Về phía Việt Nam, trong khuôn khổ chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, Bộ Công Thương và Bộ NN&PTNT định kỳ hằng năm tổ chức đoàn doanh nghiệp tham gia trưng bày sản phẩm tại gian hàng quốc gia Việt Nam ở Hội chợ quốc tế về thực phẩm và đồ uống (Gulfood) tại Dubai. Gulfood là một trong những hội chợ về thực phẩm và đồ uống lớn nhất khu vực Trung Đông, quy tụ nhiều doanh nghiệp trong khu vực và trên thế giới.
Bên cạnh các chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, hằng năm, Bộ Công Thương cũng phối hợp với các cơ quan liên quan của phía UAE tổ chức các hoạt động như: hội thảo kết nối giao thương, hội thảo về logistics; chương trình khảo sát, kết nối sản phẩm Việt Nam với các chuỗi phân phối của UAE… và đạt được nhiều kết quả tích cực.
Trong khuôn khổ sự kiện Dubai Expo 2020 (tổ chức từ tháng 10/2021 – 3/2022), vào tháng 12/2021, Bộ Công Thương đã tổ chức Đoàn giao dịch thương mại sang UAE, kết hợp tham dự triển lãm với 19 doanh nghiệp Việt Nam trong các lĩnh vực nông sản, thực phẩm, hàng tiêu dùng… Thông qua các hoạt động kết nối giao thương, doanh nghiệp Việt Nam đã ký kết được nhiều hợp đồng xuất khẩu gạo, hạt tiêu, trầm, trái cây sấy khô, hàng thủy sản… với các đối tác tại UAE.
Về phía UAE, hằng năm cũng đều tổ chức ít nhất 1 đoàn doanh nghiệp do cấp lãnh đạo Bộ phụ trách kinh tế, thương mại, đầu tư dẫn đầu sang làm việc tại Việt Nam. Trong các dịp này, Đại sứ quán UAE tại Việt Nam thường phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức diễn đàn doanh nghiệp để tăng cường các hoạt động kết nối doanh nghiệp giữa hai nước.
Việt Nam-UAE chính thức khởi động đàm phán CEPA
Hiện nay, Việt Nam và UAE đang đẩy nhanh đàm phán, hoàn tất Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (CEPA). Việc ký Hiệp định CEPA có ý nghĩa to lớn, là cột mốc quan trọng trong quan hệ hợp tác, hữu nghị Việt Nam-UAE nói chung và hợp tác kinh tế thương mại đầu tư nói riêng.
Tháng 4/2023, Việt Nam-UAE chính thức khởi động đàm phán CEPA. Tháng 6/2023, hai bên thống nhất lời văn và thảo luận về các lĩnh vực của CEPA, bao gồm: thương mại hàng hóa, quy tắc xuất xứ, thương mại dịch vụ, thuận lợi hóa đầu tư, thương mại điện tử, hợp tác hải quan, phòng vệ thương mại, pháp lý – thể chế. Sau đó, hai bên đã tổ chức phiên đàm phán trực tuyến về CEPA giữa Việt Nam và UAE và đạt được một số kết quả nhất định.
Để thúc đẩy tiến độ đàm phán CEPA, tháng 10/2023, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã ký thư gửi Quốc vụ khanh Bộ Kinh tế UAE – ông Thani Ahmed AI Zeyoudi đề nghị tiếp tục chỉ đạo đoàn đàm phán UAE tích cực phối hợp với Việt Nam đàm phán CEPA hướng tới mục tiêu sớm kết thúc đàm phán.
FTA giữa Việt Nam và UAE được kỳ vọng sẽ thúc đẩy các cơ hội hợp tác về đầu tư, thương mại, phát huy tối đa tiềm năng của quan hệ song phương. Việt Nam là nền kinh tế có độ mở lớn, đang trở thành công xưởng sản xuất nhiều ngành hàng quan trọng của khu vực và thế giới, còn UAE có nhiều thế mạnh với vị trí cảng trung chuyển và trung tâm tài chính và logistics.
FTA này còn là nền tảng cho quan hệ đối tác hiện đại, năng động, tạo ra kỷ nguyên hợp tác mới, mang lại lợi ích chung và toàn diện, bao gồm thương mại hàng hóa và dịch vụ, thuận lợi hóa đầu tư, các lĩnh vực khác sẽ được thỏa thuận và hợp tác trong các vấn đề liên quan, nhằm phục vụ các mục tiêu kinh tế mà hai bên đặt ra là tăng đáng kể kim ngạch thương mại và đầu tư song phương. Thương mại hàng hóa và đầu tư giữa Việt Nam – UAE sẽ được củng cố hơn khi Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (CEPA) giữa Việt Nam UAE được ký kết và đi vào thực thi.
Thế Cương