Ngày 18/10/2025, hãng tin Reuters dẫn lời Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cho biết, bà đang kêu gọi Mỹ và Trung Quốc hạ nhiệt căng thẳng thương mại. Người đứng đầu WTO đồng thời cảnh báo, việc hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tách rời nhau có thể khiến sản lượng kinh tế toàn cầu giảm tới 7% trong dài hạn.
Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Ngozi Okonjo-Iweala cho biết, cơ quan này “vô cùng quan ngại” trước sự gia tăng căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc thời gian gần đây, đồng thời đã trao đổi với quan chức hai bên nhằm khuyến khích đối thoại nhiều hơn.
“Rõ ràng là chúng tôi lo ngại về bất kỳ sự leo thang nào trong căng thẳng Mỹ – Trung,” bà nói trong cuộc phỏng vấn với Reuters, đồng thời nhắc lại rằng hai nước từng tạm hoãn việc tăng thuế quan hồi đầu năm nay, tránh được những hậu quả nghiêm trọng hơn. “Chúng tôi hy vọng điều đó sẽ tiếp tục xảy ra,” bà nói thêm.
Bà Okonjo-Iweala nhấn mạnh, WTO mong muốn Washington và Bắc Kinh sẽ tìm cách “xích lại gần nhau” và hạ nhiệt căng thẳng, bởi việc tách rời giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới “sẽ ảnh hưởng không chỉ đến Mỹ và Trung Quốc mà còn đến toàn bộ nền kinh tế toàn cầu”.
Người đứng đầu WTO cho biết, cả hai bên đều hiểu tầm quan trọng của mối quan hệ ổn định, xét đến những tác động lan tỏa đối với các quốc gia khác. Bà cảnh báo rằng, bất kỳ xu hướng “tách rời” nào chia cắt thế giới thành hai khối thương mại có thể gây ra tổn thất lên tới 7% GDP toàn cầu trong dài hạn, cùng suy giảm phúc lợi ở mức hai con số đối với các nước đang phát triển.
Tuần trước, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã hạ mạnh dự báo tăng trưởng khối lượng thương mại hàng hóa toàn cầu năm 2026 xuống 0,5%, thấp hơn nhiều so với mức 1,8% đưa ra hồi tháng 8. WTO cho rằng nguyên nhân là do tác động chậm trễ từ các biện pháp thuế quan mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trong khi đó, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) lại nâng dự báo tăng trưởng thương mại hàng hóa toàn cầu năm 2025 lên 2,4%.
Các dự báo này được công bố ngay trước khi Trung Quốc áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới đối với kim loại đất hiếm, nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghệ, và Tổng thống Trump đáp trả bằng mức thuế 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, dự kiến có hiệu lực từ tháng tới.
Tổng giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cho biết bà đã nói với các quan chức Nhóm G20 rằng sự ổn định tài chính toàn cầu không thể đạt được nếu thiếu ổn định trong thương mại quốc tế. “Áp lực lên hệ thống vẫn chưa giảm bớt và có thể gia tăng,” bà nói, “Những tác động đầy đủ của các mức thuế quan gần đây vẫn chưa được cảm nhận. Việc chuyển hướng thương mại đang thúc đẩy tâm lý bảo hộ ở nhiều nơi khác. Và căng thẳng leo thang giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc vẫn là một rủi ro nghiêm trọng.”
Bà cho biết phần lớn các thành viên WTO đã kiềm chế không tham gia vào các cuộc chiến thuế quan, với khoảng 72% thương mại toàn cầu vẫn diễn ra theo quy tắc của WTO, bất chấp việc Mỹ ký kết một số thỏa thuận thương mại song phương riêng biệt.
Người đứng đầu WTO nhấn mạnh, hệ thống đa phương dựa trên luật lệ vẫn chứng tỏ khả năng chống chịu tốt dù phải đối mặt với cú sốc chính sách nghiêm trọng nhất trong tám thập kỷ. Tuy nhiên, bà cho rằng cuộc khủng hoảng hiện nay là cơ hội để WTO thúc đẩy cải cách lâu nay bị trì hoãn, giúp tổ chức trở nên linh hoạt, hiệu quả hơn, đồng thời khai thác các cơ hội thương mại mới trong lĩnh vực kỹ thuật số, dịch vụ và thương mại xanh.
“Không còn nghi ngờ gì nữa rằng có những vấn đề toàn cầu mà không một quốc gia nào có thể tự mình giải quyết,” bà nói. “Đây chính là lúc chủ nghĩa đa phương vẫn thể hiện rõ vai trò của mình. Nhưng để duy trì sự tín nhiệm, các tổ chức quốc tế như WTO cần được cải cách và chúng tôi sẵn sàng làm việc về điều đó.”
Bà Okonjo-Iweala cũng cho biết đã có cuộc gặp tích cực với Phó Đại diện Thương mại Mỹ Joseph Barloon, người vừa được xác nhận làm Đại sứ Mỹ tại WTO. Bà bày tỏ sự đánh giá cao việc Washington loại WTO khỏi danh sách cắt giảm chi tiêu quốc tế và đang nỗ lực xử lý các khoản nợ còn tồn đọng của Mỹ đối với tổ chức này.
Những cảnh báo của Tổng giám đốc WTO cho thấy, căng thẳng thương mại Mỹ – Trung không chỉ là vấn đề song phương mà đã trở thành ẩn số lớn nhất của kinh tế toàn cầu. Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và các chuỗi cung ứng tiếp tục bị thử thách, việc duy trì đối thoại và củng cố hệ thống thương mại đa phương được xem là yếu tố then chốt để đảm bảo ổn định dài hạn. Tương lai của thương mại toàn cầu và tăng trưởng kinh tế thế giới sẽ phụ thuộc vào việc các nền kinh tế hàng đầu chọn hợp tác hay đối đầu trong giai đoạn biến động hiện nay.
Hoàng Hạnh