(Đà Nẵng) Ngày 1/7/2025, thành phố Đà Nẵng mới, trở thành đô thị trực thuộc Trung ương có diện tích lớn nhất cả nước (gần 12.000 km²), đồng thời cũng là địa phương có đường bờ biển dài nhất cả nước (hơn 200 km). Trước đây, thành phố Đà Nẵng cũ, khi chưa thực hiện sáp nhập, đã 2 lần triển khai đề án “Xây dựng Đà Nẵng – Thành phố môi trường”, gần nhất là đề án giai đoạn 2021-2030 (Quyết định số 1099/QĐ-UBND).
Câu hỏi đặt ra, sau khi chính thức hợp nhất với tỉnh Quảng Nam, đề án xây dựng “Đà Nẵng – Thành phố môi trường” sẽ được thực hiện như thế nào ?
Phân cấp, ủy quyền cho xã, phường mới theo mô hình chính quyền 2 cấp
Được biết, sau sáp nhập, ngày 13/8/2025, UBND thành phố Đà Nẵng đã có quyết định (số 352 /QĐ-UBND, do Chủ tịch Lương Nguyễn Minh Triết ký), ủy quyền thẩm định, phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường; phưong án cải tạo, phục hồi môi trường; cấp, cấp đổi, cấp điều chỉnh, cấp lại, thu hồi giấy phép môi trường. Chủ tịch UBND thành phố chính thức ủy quyền (thời hạn ủy quyền có hiệu lực đến 28/2/2027), cho Chủ tịch UBND các phường, xã, đặc khu thực hiện một số nhiệm vụ đối với các dự án đầu tư, cơ sở trên địa bàn phường, xã, đặc khu thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND thành phố Đà Nang (theo quy định tại Nghị định số 131/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ, trừ dự án, cơ sở thực hiện trong Khu công nghệ cao (KCNC), Khu công nghệ thông tin tập trung, Khu kinh tế, khu công nghiệp (KCN), Khu thương mại tự do Đà Nẵng), cụ thể:
“Cấp giấy phép môi trường (bao gồm Cấp đổi, điều chỉnh, cấp lại, thu hồi giấy phép môi trường) đối với dự án đầu tư, cơ sở quy định tại khoản 1 Điều 26 Nghị định số 131/2025/NĐ-CP ngày 12/6/ 2025 của Chính phủ). Kèm theo Phụ lục của quyết định số 352, có đến 5 trường hợp, Chủ tịch UBND các phường, xã, đặc khu phải chịu trách nhiệm chủ trì/phân công cán bộ theo dõi thẩm định, trước khi cấp giấy phép môi trường (bao gồm cấp, cấp đổi, cấp điều chỉnh, cấp lại giấy phép môi trường). Điều này cho thấy, nhiều công việc trước đây thuộc chuyên môn chức trách của Phòng Tài Nguyên và Môi trường và thẩm quyền phê duyệt của Phó Chủ tịch-Chủ tịch quận/huyện cũ, nay thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND xã, phường mới.
Khi mô hình chính quyền cấp Quận/Huyện không còn nữa, toàn bộ các lĩnh vực thuộc chức năng nhiệm vụ của Quận/Huyện trước đây, nay được giao về cho UBND cấp xã, phường (Quản lý chất thải rắn; Đánh giá tác động môi trường; Đánh giá khả năng chịu tải của môi trường để kiểm soát ô nhiễm, ngăn ngừa chủ động ứng phó khi có sự cố môi trường, … ). Do vậy, liên tiếp trong các ngày 7/10 và 11/11/2025, tại phường Bàn Thạch (Thành phố Tam Kỳ cũ) và phường An Hải (địa bàn Sơn Trà cũ), thành phố Đà Nẵng; Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Đà Nẵng đã tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý môi trường cho cán bộ phụ trách môi trường tại UBND các phường, xã hình thành sau sắp xếp thuộc thành phố Đà Nẵng, đáp ứng thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền, giải quyết các thủ tục hành chính có liên quan. Đáng lưu ý là cán bộ môi trường cấp xã, phường chủ yếu là kiêm nhiệm, nguồn nhân lực vẫn còn khá mỏng.
Với bối cảnh mới, thành phố Đà Nẵng mới, vẫn kiên định mục tiêu xây dựng thành công Thành phố môi trường, khi cả hai địa phương nay là một mái nhà chung đều có nền tảng. Tỉnh Quảng Nam trước đây, từng đứng vị trí thứ 3/14 tỉnh, thành phố khu vực duyên hải miền Trung và vị trí thứ 16 so với 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về Chỉ số Xanh cấp tỉnh (Provincial Green Index – PGI). Đích đến là một Thành phố phát triển theo hướng Kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng Xanh bền vững. Thành phố khuyến khích các KCN, Cụm Công nghiệp (CCN) chuyển đổi theo mô hình sinh thái, doanh nghiệp áp dụng công nghệ sản xuất sạch hơn, sử dụng năng lượng tái tạo và nhiên liệu thân thiện với môi trường.Phát triển thị trường tín chỉ carbon.
Hẳn nhiên, “không gian mới” còn ngổn ngang nhiều vấn đề thuộc phạm trù “điều kiện khách quan và lịch sử để lại”. Đơn cử như trong khi 100% KCN, KCNC, cụm CNN của Đà Nẵng (cũ) đều có hệ thống xử lý nước thải tập trung, đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường; thì Nhiều CCN ở Quảng Nam trước đây, do cấp Huyện đầu tư, lại chưa có hệ thống xử lý nước thải tập trung, gây khó khăn trong thu hút đầu tư. Hay, Đà Nẵng (cũ) có 6 trạm xử lý nước thải tập trung, tổng công suất 364.650 m³/ngày đêm, đáp ứng thu gom và xử lý 89,9% lưu lượng nước thải sinh hoạt đô thị, thì với tỉnh Quảng Nam cũ, mới có 10,09% nước thải được thu gom xử lý. Chính vì vậy, nguồn lực đầu tư hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải tập trung tại đô thị, KCN, CCN được xác định ở cấp độ Ưu tiên. Đà Nẵng mới, xác định phải xây dựng các trạm xử lý nước thải tập trung ở các đô thị (từ loại V trở lên), ở KCN, CCN chưa đảm bảo điều kiện về môi trường, đặc biệt là tại các địa bàn của Quảng Nam cũ.
Về ứng dụng Công nghệ 4.0, Đà Nẵng đi đầu trong xây dựng Trung tâm điều hành dữ liệu chuyên ngành, giám sát vạn chuyển bằng GPS, quản lý điểm phát thải trên nền tảng GIS. Với Quảng Nam cũ, do địa bàn rộng, nguồn đầu tư còn chưa đáp ứng đủ cho các vùng, lực lượng làm nhiệm vụ quản lý môi trường cũng còn quá ít so với yêu cầu … Ngay như yêu cầu đầu tư hạ tầng cấp nước sạch cho khu vực nông thôn, làng nghề còn nhiều hạn chế.
“Những vấn đề đặt ra đối với thành phố mới là khá nặng nề. Nổi lên là bất cập trong quy hoạch; công nghệ sản xuất (nhìn chung) còn lạc hậu; Ô nhiễm từ khu dân cư chưa được xử lý triệt để; ngay như hạ tầng xử lý chất thải rắn còn thiếu và chậm được triển khai đồng bộ. Kể cả hạ tầng dành cho quản lý chất thải nguy hại và xây dựng cũng chưa hề có.
Về nguyên nhân, chúng ta còn thiếu cả dữ liệu và cơ chế tài chính, bảo vệ môi trường cần sự phối hợp của nhiều cơ quan chức năng, liên quan, đến doanh nghiệp và toàn cộng đồng thì mới hình thành cơ chế đồng bộ, xử lý mới tận gốc. Đơn cử như mong muốn cả chục năm nay là giảm thiểu rác thải nhựa, chúng ta có làm, có triển khai mọi biện pháp, nhưng hiệu quả chưa cao. Cái gốc nằm ở chỗ giá thành sản phẩm thay thế nhựa còn cao, đồng thời đã là thói quen tiêu dùng, sử dụng, rất khó để thay đổi.
Sắp đến, một trong những việc cần làm ngay là tập trung rà soát, điều chỉnh các chương trình, kế hoạch về bảo vệ môi trường để đảm bảo phù hợp và thống nhất với Quy hoạch chung của thành phố Đà Nẵng mới sau sáp nhập.Kể cả tập trung hoàn thiện chính sách, tháo gỡ các vướng mắc trong thủ tục đầu tư đối với các dự án môi trường (đặc biệt là dự án xử lý chất thải rắn), ban hành chính sách khuyến khích mạnh mẽ hơn nữa, thu hút đầu tư theo hướng xã hội hóa nguồn lực”, ông Võ Như Toàn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đà Nẵng phân tích.
Được biết, những năm qua, với tiềm lực sẵn có và huy động thành công nhiều nguồn lực xã hội hoá đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường, thành phố Đà Nẵng (cũ) dành tổng chi thường xuyên sự nghiệp bảo vệ môi trường (chiếm trên 7,86% tổng chi ngân sách) và 4.490,897 tỷ đồng vốn đầu tư công cho 29 dự án môi trường. Tỉnh Quảng Nam (cũ) cũng dành tổng chi thường xuyên cho bảo vệ môi trường chiếm trên 1% tổng chi ngân sách và huy động thành công hàng nghìn tỷ đồng cho các dự án đầu tư công và ODA liên quan.
Điểm nóng và cũng là dư địa đột phá giải pháp về năng lượng: Công trình, tòa nhà
Xây dựng thành công Đà Nẵng trở thành Thành phố Môi trường còn mang ý nghĩa thể hiện vai trò vừa là động lực, vừa là đầu tàu, dẫn dắt hành động cho cả vùng. Ngày 14/11/2025, Trung tâm (TT) ứng dụng khoa học công nghệ (ƯDKHCN) và Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (TCĐLCL) thuộc Sở Khoa học và Công nghệ Đà Nẵng, đã tổ chức diễn đàn “Giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả cho các công trình, tòa nhà tại khu vực miền Trung” (trong khuôn khổ chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, tầm nhìn đến 2030 của Bộ Công Thương) và cũng là nhiệm vụ, được Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công – Bộ Công thương giao do Đà Nẵng.
Ngoài hướng dẫn, giới thiệu một số giải pháp tiết kiệm năng lượng cho các công trình tòa nhà; còn làm rõ “tiềm năng” tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính (cũng từ các công trình tòa nhà) ở địa bàn Miền Trung, lấy Đà Nẵng làm điểm đột phá.
Theo Thạc sỹ Nguyễn Thanh Trí (TT ƯDKHCN & TCĐLCL), từ khâu xây dựng ( liên quan đến sản xuất vật liệu như xi măng, thép cho công trình) đến vận hành tòa nhà là những “địa chỉ” đóng góp lớn nhất, lượng khí thải carbon (liên quan đến năng lượng). Theo WorldGBC (báo cáo năm 2022), chuỗi giá trị xây dựng (bao gồm sản xuất nguyên-vật liệu, xây dựng, đến vận hành) chiếm 40% tổng phát thải carbon toàn cầu, trong đó gần 70% được tạo ra tại các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi.
Xét về tỷ trọng năng lượng quốc gia, lĩnh vực tòa nhà (dân dụng và thương mại) sử dụng từ 30 đến 40% (chỉ xếp sau lĩnh vực công nghiệp và xây dựng (43-54%) . Đó là số liệu thực của năm 2023. Tòa nhà cao tầng cũng là loại hình có chỉ số tiêu thụ năng lượng cao nhất. Tại Việt Nam, tính đến năm 2024, có hơn 1.431 tòa nhà, diện tích sàn trên 2.500 m² tại 5 thành phố lớn (Hà Nội: 441, TP.Hồ Chí Minh: 540, Đà Nẵng: 316, Hải Phòng: 51, Cần Thơ: 83). Theo quy mô và tốc độ phát triển hằng năm, đáp ứng nhu cầu của xã hội, doanh nghiệp, tổ chức, xu thế đô thị hóa nhanh kèm nhu cầu tiện nghi, sẽ tăng khá cao tiêu thụ năng lượng trong tòa nhà.
Một ví dụ (chỉ riêng tại đô thị trung tâm của Đà Nẵng mới) đã cho thấy, đà tăng trưởng các dự án lớn: Tòa tháp 69 tầng cao 408m (dự kiến là tòa nhà cao nhất miền Trung của dự án Da Nang Downtown, Tòa nhà công nghệ cao Viettel Đà Nẵng (bờ tây sông Hàn), gồm quy mô 2 tòa tháp, mỗi tháp gồm 18 tầng nổi và 2 tầng hầm, diện tích sàn xây dựng 80.000m2, … Bên cạnh đó, loại hình văn phòng cao tầng đang tăng nhanh số lượng (thị trường bất động sản Đà Nẵng đang đối mặt với tình trạng bội thực nguồn cung căn hộ, nhưng thiếu văn phòng hạng A).
Tiềm năng tiết kiệm năng lượng Đà Nẵng và Miền Trung
Khi phân tích suất tiêu thụ năng lượng đặc trưng (SEC), tức tỷ lệ giữa năng lượng tiêu thụ hằng năm (kWh) và đơn vị diện tích sàn (m²), thông qua khảo sát thực tế và phân tích cấu trúc tải tại Đà Nẵng (so sánh với các thành phố lớn), các chuyên gia nhìn nhận: Ở các siêu thị, SEC có mức độ sử dụng điện cao nhất (đến 413 kWh/m²/năm) do nhiều hệ thống vận hành 24/7, dễ thấy nhất là hệ thống làm lạnh bảo quản, hệ thống chiếu sáng cao, … Ở khối Văn phòng: SEC tại Đà Nẵng (63 kWh/m²/năm) được ghi nhận thấp hơn 40-46% so với Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh. Nguyên nhân do khí hậu ôn hòa hơn, mật độ thiết bị văn phòng thấp hơn và thời gian vận hành thiết bị cơ điện cũng ngắn hơn. Với khối Khách sạn: SEC tại Đà Nẵng (71 kWh/m²/năm) thấp hơn 61-66% so với Hà Nội và TP.HCM. Đà Nẵng có lợi thế khí hậu biển, gió mùa mạnh, thuận lợi cho thông gió tự nhiên, thời gian vân hành điều hòa không khí cũng thấp hơn.
Theo TS.Đoàn Anh Tuấn (Giảng viên Khoa Điện – trường Đại học Bách khoa-Đại học Đà Nẵng), hiện có rất nhiều giải pháp tiết kiệm năng lượng cho các loại hình công trình tòa nhà, các giải pháp này được chia thành 3 nhóm chính theo mức độ chi phí đầu tư và phải được thực hiện một cách tổng thể từ các bước thiết kế cơ sở: Nhóm không chi phí hoặc chi phí thấp: Điều chỉnh (chế độ) vận hành, bảo trì ; Nhóm có chi phí trung bình: Thay thế thiết bị, nâng cấp hệ thống và Nhóm Chi phí cao: Cải tạo toàn diện, áp dụng công nghệ tiên tiến.
Chia sẻ về giải pháp giám sát năng lượng tòa nhà, đại diện Công ty Kỹ thuật Sao mới (NOVAS), Giám đốc bán hàng và marketing, cho biết, , NOVAS có khả năng thiết kế và cung cấp hệ thống quản lý, giám sát năng lượng (từ phần cứng đến lập trình và cài đặt phần mềm giám sát năng lượng, kiêm luôn đào tạo và chuyên giao hệ thống này), có khả năng kiểm soát tốt việc vận hành (sử dụng) đang gây lãng phí đưa đến khả năng có thể thực hiện kiểm toán năng lượng 3 năm/lần.
Ưu điểm của NOVAS là theo dõi thời dữ liệu năng lượng tiêu thụ theo thời gian thực, giám sát chất lượng điện năng, giúp phát hiện sự cố điện và cảnh báo (kịp thời) các chỉ tiêu cài đặt vượt ngưỡng cho phép, gây sự cố về chất lượng điện năng cũng tác động đến sức khỏe của hệ thống điện. Hệ thống của Novas cũng phân tích xu hướng tiêu thụ năng lượng, đánh giá đúng hiệu suất (có KPI sử dụng năng lượng theo từng khu vực riêng). Từ đó đề xuất các cơ hội tiết kiệm năng lượng cụ thể (bao gồm cả mức phát thải, báo cáo năng lượng tiêu thụ theo ngày; khả năng quy đổi năng lượng tiêu thụ sang mức phát thải). Hệ thống cho phép xuất báo cáo năng lượng tự động, phục vụ giám sát, quản lý (hệ thống tự động cả trong quá trình thu thập dữ liệu, giảm nhu cầu nhân sự giám sát và phải báo cáo thủ công).
Đòn bẩy cho mục tiêu Net Zero vào năm 2050
Thạc sỹ Thạc sỹ Nguyễn Thanh Trí cũng đề xuất thêm rằng: Việt Nam chúng ta đã cam kết phát triển các dự án Zero Energy Building (ZEB) – Tòa nhà năng lượng bằng 0, có khả năng sản xuất năng lượng tái tạo bằng hoặc lớn hơn lượng năng lượng tiêu thụ hàng năm, để thỏa mãn mục tiêu chung Net Zero vào năm 2050. Song hiện tại, chưa có quy định ưu đãi cụ thể (khuyến khích) nào (ngoài các quy định chung về bảo vệ môi trường) đối với dự án đầu tư đáp ứng tiêu chuẩn xanh (như Giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, giảm lệ phí cấp phép, hỗ trợ vốn đầu tư ban đầu, …).Trong khi đó, dự án đáp ứng tiêu chuẩn xanh thường có chi phí đầu tư ban đầu cao, nhưng nhà đầu tư lại thiếu các công cụ tài chính hỗ trợ (được vay ưu đãi, bảo lãnh).
Về mặt kỹ thuật, “Theo định nghĩa, ZEB là tòa nhà sản xuất đủ năng lượng tái tạo để bù đắp lượng năng lượng tiêu thụ hằng năm. Để đạt được ZEB, cần phải thực hiện đồng thời 3 nhóm giải pháp kỹ thuật: Thiết kế thụ động (Passive Design – 1): Tận dụng điều kiện tự nhiên ; Thiết kế chủ động (Active Design – 2): Sử dụng hệ thống kỹ thuật hiệu suất cao và Lựa chọn vật liệu xây dựng, thiết bị, hệ thống: Tối ưu hóa hiệu quả năng lượng (3)”, TS.Đoàn Anh Tuấn (Giảng viên, Khoa Điện – trường Đại học Bách khoa-Đại học Đà Nẵng) phân tích thêm./.
Trần Ngọc