Ngày 26/7/2025, trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang, Tổng thống Vladimir Putin đã chủ trì lễ bàn giao chính thức tàu ngầm chiến lược lớp Borei-A Knyaz Pozharsky cho Hải quân Nga. Theo Military Watch, con tàu sở hữu khả năng tàng hình vượt trội cùng kho vũ khí lên tới 160 đầu đạn, đánh dấu bước nâng cấp đáng kể trong năng lực răn đe hạt nhân của Moskva.
Trong phát biểu tại buổi lễ, Tổng thống Vladimir Putin cho biết, từ nay đến năm 2030, Nga dự kiến sẽ biên chế thêm 6 tàu ngầm hạt nhân mới. Kế hoạch này bao gồm hai tàu Borei-A bổ sung cho Hạm đội Phương Bắc cùng nhiều tàu tấn công hạt nhân lớp Yasen. Nhà lãnh đạo Nga khẳng định đây là bước đi then chốt nhằm duy trì và củng cố ưu thế chiến lược của Moskva trên các đại dương, nhất là khi NATO đang tăng cường hiện diện quân sự sát biên giới Nga.
Borei-A Knyaz Pozharsky: Cột mốc mới trong sức mạnh răn đe hạt nhân Nga
Knyaz Pozharsky là tàu ngầm thứ tám thuộc dòng Borei và là chiếc thứ năm của biến thể cải tiến Borei-A, dòng tàu ngầm hạt nhân chiến lược được giới chuyên gia đánh giá là mạnh nhất hiện nay. Với lượng giãn nước lên tới 24.000 tấn, con tàu mang theo 16 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa RSM-56 Bulava, mỗi tên lửa có thể gắn 10 đầu đạn hạt nhân độc lập, cho phép thực hiện một đòn tấn công lên tới 160 đầu đạn.
Borei-A không chỉ là trụ cột trong sức mạnh răn đe chiến lược thế kỷ 21 của Nga, mà còn thể hiện bước tiến vượt bậc so với thế hệ tàu ngầm hạt nhân thời Liên Xô. Ưu thế này đến từ khả năng tàng hình tối ưu, hệ thống điều khiển được hiện đại hóa và độ bền hoạt động trong môi trường khắc nghiệt như Bắc Cực. Nhờ gần như “vô hình” trước các hệ thống sonar tiên tiến nhất của phương Tây, Borei-A giữ vai trò then chốt trong chiến lược răn đe hạt nhân tầng hai của Moskva.
Chạy đua hạt nhân dưới đáy đại dương: Nga đi trước một bước
Phiên bản Borei-A đầu tiên được biên chế vào cuối tháng 5/2020, thay thế biến thể Borei nguyên thủy chỉ mang được 12 tên lửa. Kể từ đó, Hải quân Nga đẩy mạnh nâng cấp công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất và điều chỉnh kế hoạch từ 10 lên 14 tàu. Đến nay, 8 chiếc đã hoàn thiện, 3 chiếc đang đóng, và Knyaz Pozharsky trở thành tàu thứ 7 chính thức gia nhập biên chế, đóng vai trò mắt xích then chốt trong chuỗi sản xuất tàu ngầm chiến lược mới.
Các tàu Borei-A được phân bổ cho Hạm đội Phương Bắc và Hạm đội Thái Bình Dương. Trong đó, Knyaz Pozharsky đảm nhiệm nhiệm vụ tuần tra Bắc Cực và Đại Tây Dương, đảm bảo khả năng phản công từ khoảng cách xa mà vẫn tránh được nguy cơ bị tấn công phủ đầu.
Song song với Borei-A, Moskva còn chuẩn bị đưa vào hoạt động những tàu ngầm hạt nhân trang bị ngư lôi Poseidon, vũ khí hạt nhân tự hành, tầm xa, có thể phát nổ dưới đáy biển. Với tốc độ cao, khả năng tự hành gần như không giới hạn và năng lực xuyên thủng mọi hệ thống phòng thủ, Poseidon được giới quan sát gọi là “vũ khí tận thế”, đủ sức phá hủy cả một cụm cảng hoặc vùng duyên hải chỉ bằng một phát bắn.
Chiến lược ưu tiên tuyệt đối cho lực lượng hạt nhân chiến lược của Nga đang hiện rõ. Dù nhiều đơn vị trong lực lượng vũ trang thông thường vẫn chịu ảnh hưởng của tình trạng thiếu thốn trang bị từ thời hậu Xô viết, ngành công nghiệp tàu ngầm chiến lược và các chương trình vũ khí hạt nhân vẫn được rót vốn dồi dào. Đặc biệt, các lớp tàu tấn công hạt nhân như Yasen đang được đẩy nhanh tiến độ sản xuất nhờ tính linh hoạt và khả năng đóng vai trò “át chủ bài” trong các kịch bản xung đột bất đối xứng với phương Tây.
Lá chắn dưới đáy đại dương: Thông điệp răn đe gửi đến toàn cầu
Việc Knyaz Pozharsky chính thức đi vào hoạt động không chỉ là một cột mốc quân sự, mà còn là tuyên ngôn chiến lược của Moskva về quyết tâm duy trì vị thế siêu cường hạt nhân bất chấp sức ép từ NATO. Trong bối cảnh các cường quốc đua nhau thử nghiệm vũ khí siêu vượt âm, triển khai tên lửa tầm xa tại Đông Âu hay phát triển các hệ thống “phòng thủ không gian”, Nga lựa chọn đại dương làm sân khấu phô diễn năng lực mà không một quốc gia nào có thể xem thường.
Với thiết kế hiện đại, hỏa lực hủy diệt và khả năng sống sót vượt trội, tàu ngầm lớp Borei-A đang dần trở thành “xương sống” của học thuyết răn đe hạt nhân Nga trong thế kỷ 21. Khi vũ khí Poseidon lần đầu được tích hợp trên tàu ngầm thế hệ mới, cán cân hạt nhân toàn cầu sẽ một lần nữa bị đặt vào thế đối đầu căng thẳng, nơi mỗi bước đi đều là bài toán cân não giữa các siêu cường.
Sự xuất hiện của Knyaz Pozharsky đánh dấu một bước tiến rõ rệt trong nỗ lực hiện đại hóa lực lượng răn đe hạt nhân của Nga. Trong một thế giới mà cán cân quyền lực luôn dịch chuyển và cạnh tranh chiến lược ngày càng phức tạp, mỗi tàu ngầm Borei-A mới không chỉ bổ sung sức mạnh quân sự, mà còn là lời nhắc nhở về giới hạn mong manh giữa hòa bình và xung đột. Từ dưới đáy đại dương lạnh giá, những “người khổng lồ thầm lặng” này vẫn âm thầm giữ vai trò tối thượng: bảo đảm rằng bất kỳ hành động mạo hiểm nào chống lại Moskva đều phải trả giá đắt.
Thế Nguyễn