Vào 0:01 ngày 1/10/2025 (giờ địa phương), chính phủ Mỹ chính thức đóng cửa do Quốc hội và Tổng thống Donald Trump không đạt được thỏa thuận ngân sách liên bang liên quan đến nguồn tài trợ y tế. Đây là phản ánh chia rẽ sâu sắc giữa hành pháp và lập pháp kể từ đợt khủng hoảng gần 7 năm trước, kéo dài 35 ngày, làm tê liệt bộ máy liên bang và gây chấn động kinh tế – chính trị toàn cầu.
Hàng trăm nghìn nhân viên liên bang Mỹ đối mặt nguy cơ bị ảnh hưởng khi nhiều cơ quan chính phủ buộc phải ngừng hoạt động do bế tắc ngân sách. Tổng thống Donald Trump cáo buộc đảng Dân chủ gây đình trệ đàm phán và cảnh báo sẽ có thêm các đợt cắt giảm nhân sự. Trước đó, Thượng viện đã bác bỏ dự luật chi tiêu ngắn hạn kéo dài 7 tuần do Hạ viện thông qua. Ở thế thiểu số tại cả hai viện, đảng Dân chủ kiên quyết yêu cầu khôi phục hàng trăm tỷ USD cho chương trình bảo hiểm y tế giá rẻ (Obamacare), vốn đang đối mặt nguy cơ bị chính quyền Trump xóa bỏ.
Theo quy định, trong thời gian chính phủ đóng cửa, nhân viên liên bang sẽ không được trả lương, trong khi Tổng thống và các nghị sĩ Quốc hội vẫn hưởng nguyên lương. Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính khoảng 750.000 nhân viên phải nghỉ việc tạm thời, trong khi lực lượng làm nhiệm vụ thiết yếu như an ninh sân bay, kiểm soát không lưu, thực thi pháp luật liên bang và quân đội buộc phải làm việc không lương. Dù sau đó được truy lĩnh, khoản bồi hoàn này dự kiến tiêu tốn 400 triệu USD từ ngân sách liên bang.
Một số dịch vụ công vẫn duy trì hạn chế, như công viên quốc gia mở cửa một phần. Các chương trình an sinh xã hội và Medicare không bị ảnh hưởng do không phụ thuộc vào cấp vốn hằng năm, song những người nộp đơn mới có thể phải đối mặt với tình trạng chậm trễ do thiếu nhân sự.
Trước đó, ngày 30/9, Tổng thống Donald Trump tuyên bố có thể sa thải nhiều nhân viên liên bang nếu chính phủ buộc phải đóng cửa. Hiện chưa rõ tình trạng này sẽ kéo dài bao lâu, khi Thượng viện dự kiến họp trở lại cuối tuần, trong khi Hạ viện vẫn trong kỳ nghỉ.
Chính quyền Trump cùng các lãnh đạo Cộng hòa đang tìm cách gia hạn chi tiêu để duy trì ngân sách đến ngày 21/11, nhằm có thêm thời gian đàm phán cho gói ngân sách cả năm bắt đầu từ 1/10. Tuy nhiên, với kết quả bỏ phiếu 55–45, Thượng viện đã bác bỏ dự luật chi tiêu tạm thời do không đạt đủ 60 phiếu thuận theo quy định.
Trong lịch sử gần đây, đợt đóng cửa dài nhất kéo dài 35 ngày dưới nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump (2018–2019) đã khiến kinh tế Mỹ thiệt hại khoảng 3 tỷ USD và làm suy giảm niềm tin vào năng lực điều hành của chính phủ. Lần đóng cửa hiện nay không chỉ làm dấy lên lo ngại về bất ổn nội tại của nền kinh tế số một thế giới, mà còn tác động dây chuyền tới thị trường tài chính toàn cầu, từ chứng khoán, trái phiếu đến tỷ giá. Đồng thời, sự chia rẽ chính trị kéo dài tại Washington có thể làm suy yếu vai trò lãnh đạo quốc tế của Mỹ, khiến các đồng minh hoài nghi về khả năng duy trì cam kết chiến lược và tạo cơ hội để các đối thủ địa chính trị gia tăng ảnh hưởng trên trường quốc tế.
Hiền Nguyễn