Thực hiện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng là biểu tượng của đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, thể hiện sự tri ân sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với những người đã hy sinh, cống hiến cho độc lập dân tộc. Trong bối cảnh thành phố Hồ Chí Minh mở rộng địa giới hành chính, việc hoàn thiện cơ chế và triển khai hiệu quả chính sách này càng trở nên cấp thiết, góp phần lan tỏa giá trị nhân văn và bảo đảm an sinh xã hội trên địa bàn thành phố mới.
Thực tiễn quy trình thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng dựa trên bảy bước, bao gồm: (1) Xây dựng kế hoạch thực thi chính sách, xác định mục tiêu, đối tượng, nguồn lực và phương án thực hiện; (2) Phổ biến, tuyên truyền chính sách đến các cấp, ngành và người dân để tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động; (3) Phân công, phối hợp thực hiện, bảo đảm rõ vai trò, trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị; (4) Duy trì chính sách thông qua công tác chỉ đạo, điều hành và tổ chức triển khai thường xuyên; (5) Điều chỉnh chính sách nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập phát sinh trong quá trình thực hiện; (6) Theo dõi, kiểm tra, giám sát, đôn đốc việc thực hiện để bảo đảm hiệu quả và minh bạch; (7) Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm nhằm hoàn thiện quy trình và nâng cao chất lượng thực thi chính sách trong thời gian tới.
Nhìn từ lý thuyết cấu trúc, chức năng, người có công với cách mạng là một nhóm xã hội đặc thù, tồn tại trong tổng thể cơ cấu xã hội Việt Nam. Họ vừa là một bộ phận cấu thành của hệ thống xã hội, vừa có mối quan hệ tương tác, phối hợp với các nhóm xã hội khác. Ở góc độ công dân, họ có quyền và nghĩa vụ như mọi người dân khác; còn ở góc độ quyền con người, họ xứng đáng được bảo đảm và thụ hưởng các quyền chính đáng, phù hợp với đóng góp to lớn cho Tổ quốc.
Năm 2021, Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhấn mạnh yêu cầu “hoàn thiện và thực hiện tốt luật pháp, chính sách đối với người có công”, dựa trên nguồn lực của Nhà nước và xã hội, bảo đảm người có công và gia đình có mức sống từ trung bình khá trở lên tại địa bàn cư trú. Đây không chỉ là chủ trương mang tính nhân văn mà còn thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ, huy động toàn hệ thống chính trị và toàn dân tham gia thực hiện tốt chính sách “Đền ơn đáp nghĩa”, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước.
Sau khi sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố Hồ Chí Minh (mới) được kỳ vọng trở thành siêu đô thị đầu tiên của Việt Nam, trung tâm kinh tế – văn hóa – khoa học công nghệ hàng đầu cả nước. Trong bối cảnh đó, phát triển con người được xác định là chiến lược lõi, là thước đo năng lực quản trị và là chỉ số hạnh phúc bền vững của đô thị hiện đại.
Phát triển con người không chỉ dừng lại ở việc nâng cao đời sống vật chất mà còn hướng đến phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, nhân cách và cơ hội cống hiến, thụ hưởng cho mọi người dân. Trong đó, chính sách ưu đãi người có công với cách mạng tiếp tục đóng vai trò đặc biệt quan trọng, vừa là biểu hiện cụ thể của đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, vừa là động lực xã hội góp phần củng cố niềm tin và khơi dậy khát vọng phát triển.
Để đạt được mục tiêu này, tư duy quy hoạch và quản trị đô thị phải vượt ra ngoài phạm vi của tầm nhìn chiến lược, trở thành cam kết chính trị và hành động cụ thể. Điều đó đòi hỏi việc triển khai chính sách xã hội, đặc biệt là chính sách đối với người có công, cần được lồng ghép trong quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội, với các giải pháp thực tiễn nhằm khơi thông điểm nghẽn, tháo gỡ bất cập, và bảo đảm sự công bằng, hiệu quả trong thụ hưởng chính sách.
Chính sự kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội và tôn vinh giá trị con người, đặc biệt là những người có công với cách mạng, sẽ tạo nên nguồn lực tinh thần và động lực chủ đạo thúc đẩy Thành phố Hồ Chí Minh (mới) phát triển chủ động, sáng tạo, bứt phá, trong khuôn khổ pháp quyền và thượng tôn pháp luật.
Giải pháp phát huy hiệu quả thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) sau sát nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Việc sáp nhập thành phố Hồ Chí Minh với tỉnh Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu hứa hẹn mở ra một siêu đô thị mới tại vùng Đông Nam Bộ, nơi hội tụ đầy đủ tiềm năng phát triển về kinh tế, văn hóa, xã hội và con người. Việc quy hoạch trên một diện tích đất lớn hơn sau sáp nhập sẽ tạo dư địa để đưa ra các quyết định quy hoạch mới, định hình hạ tầng và các khu dân cư trong tương lai. Điều này giúp giải quyết bài toán giãn dân, khơi thông nguồn cung nhà ở mới. Riêng trong lĩnh vực người có công với cách mạng, sau sát nhập với diện tích thành phố Hồ Chí Minh “phìn” rộng nhiều hơn so với trước, các nhiệm vụ thực thi trong lĩnh vực người có công nói chung, thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh (mới) nói riêng cần có những giải giải pháp cụ thể nhằm đảm bảo nâng cao hiệu quả thực thi chính sách này trong thời gian tới.
Giải pháp chung nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới).
Một là, nâng cao nhận thức của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân về thực thi chính sách người có công với cách mạng trong giai đoạn hiện nay. Chính sách ưu đãi người có công với cách mạng là một bộ phận trọng yếu của hệ thống chính sách xã hội, thể hiện sâu sắc tính nhân văn, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” và là nền tảng bảo đảm an sinh xã hội bền vững. Trong bối cảnh Thành phố Hồ Chí Minh mới hình thành sau sáp nhập, việc nâng cao nhận thức và thống nhất hành động của cả hệ thống chính trị có ý nghĩa quyết định đối với hiệu quả thực thi chính sách này.
Trong thời gian tới, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị – tư tưởng, phổ biến sâu rộng các chủ trương, nghị quyết, văn bản của Đảng, Nhà nước và chính quyền Thành phố đến tận cấp cơ sở như phường, xã, và đặc khu Côn Đảo. Việc tuyên truyền phải được tiến hành bằng nhiều hình thức linh hoạt, đa phương tiện, dễ tiếp cận, giúp cán bộ, đảng viên và người dân nhận thức sâu sắc về mục đích, ý nghĩa, giá trị và tính nhân văn to lớn của việc thực hiện chính sách ưu đãi người có công.
Trên cơ sở nhận thức đúng đắn và đầy đủ, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các địa phương sẽ hình thành sự thống nhất về ý chí, nâng cao tinh thần trách nhiệm và ý thức phục vụ Nhân dân trong tổ chức thực hiện chính sách. Đồng thời, cần khắc phục triệt để những biểu hiện lệch lạc trong nhận thức, tình trạng thiếu nhiệt tình, thiếu chu đáo hoặc hành chính hóa trong quá trình triển khai chính sách.
Nhận thức đúng sẽ là tiền đề quan trọng để hành động đúng, góp phần củng cố niềm tin của người dân, lan tỏa giá trị đền ơn đáp nghĩa, và khẳng định quyết tâm của Thành phố Hồ Chí Minh mới trong việc xây dựng một đô thị nhân văn, phát triển vì con người – nơi mọi công dân, đặc biệt là người có công với cách mạng, được trân trọng, quan tâm và tri ân xứng đáng.
Hai là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật hiện hành về người có công với cách mạng trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới). Trong giai đoạn hiện nay, khi Thành phố Hồ Chí Minh mở rộng địa giới hành chính sau sáp nhập, việc hoàn thiện hệ thống chính sách và pháp luật về người có công với cách mạng trở nên hết sức cần thiết, nhằm bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế – xã hội của thành phố mới.
Trước hết, cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát toàn diện các văn bản của Đảng, Nhà nước và Thành phố có liên quan đến lĩnh vực người có công, từ đó đề xuất điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện các quy định chính sách, pháp luật theo hướng khắc phục hạn chế, bất cập và đáp ứng yêu cầu thực tiễn của địa phương sau sáp nhập.
Quá trình rà soát phải hướng đến mục tiêu hạn chế tối đa tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các quy định về chế độ, chính sách, chức năng, nhiệm vụ của các bộ, ngành Trung ương cũng như giữa các sở, ban, ngành và cơ quan chuyên môn trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh (mới). Cần có cơ chế phân cấp, phân quyền rõ ràng, bảo đảm tính linh hoạt, thống nhất trong quá trình tổ chức thực thi.
Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung những vướng mắc, bất cập trong quá trình triển khai các Nghị định số 131/2021/NĐ-CP, 75/2021/NĐ-CP và 55/2023/NĐ-CP, nhất là những quy định liên quan đến thủ tục hành chính, hồ sơ xác nhận, chi trả, và cơ chế giám sát thực hiện. Việc điều chỉnh phải gắn với đặc thù đô thị – công nghiệp của thành phố Hồ Chí Minh (mới), bảo đảm chính sách vừa thực tiễn, linh hoạt, vừa đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính hiện nay.
Đồng thời, cần tổ chức các hội thảo khoa học, diễn đàn trao đổi, lấy ý kiến công khai và dân chủ từ các cơ quan quản lý, nhà khoa học, tổ chức chính trị – xã hội, và các tầng lớp nhân dân – đặc biệt là những người trực tiếp thụ hưởng chính sách. Việc tham vấn rộng rãi này sẽ giúp hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn, làm nền tảng cho việc đánh giá khách quan, toàn diện chính sách ưu đãi người có công kể từ khi triển khai Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng và Nghị định 131/2021/NĐ-CP, cũng như các văn bản liên quan khác.
Hoàn thiện chính sách không chỉ là yêu cầu về mặt quản lý nhà nước, mà còn là biểu hiện sinh động của sự tri ân và cam kết chính trị đối với những người đã hy sinh, cống hiến cho độc lập, tự do của Tổ quốc – góp phần xây dựng thành phố Hồ Chí Minh (mới) trở thành đô thị kiểu mẫu, nhân văn và phát triển vì con người.
Ba là, tổ chức, sắp xếp bộ máy gắn với đổi mới phương thức quản lý trong thực thi chính sách đối với người có công trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Trong bối cảnh mới hiện nay, trách nhiệm thực thi chính sách ưu đãi người có công được chuyên giao cho Bộ Nội vụ, và ở các địa phương là Sở Nội vụ trực tiếp quản lý. Chính vì vậy, cần sắp xếp, tổ chức bộ máy các cơ quan thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới), đảm bảo bộ máy thực thi chính sách này được kiện toàn từ cấp Sở xuống tận các phường, xã, đặc khu Côn Đảo. Điều này sẽ đảm bảo sự thống nhất về mặt quản lý Nhà nước trong lĩnh vực người có công đảm bảo “phân công” phối hợp chặt chẽ chứ “không phân chia” trong quá trình thực hiện.
Trên cơ sở bộ máy chính quyền mới, cần phải quy định cụ thể, rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của bộ máy cơ quan giải quyết các chính sách đối với người có công, phân cấp quản lý cho từng cơ quan nhà nước và từng cấp hành chính phường, xã, đặc khu Côn Đảo; cũng như cần tiếp tục coi trọng việc đổi mới phương thức quản lý của cơ quan nhà nước trong thực thi chính sách đối với người có công theo hướng hiệu lực, hiệu quả trên cơ sở chính chuyền hai cấp không còn cấp trung gian là cấp huyện như trước đây.
Vì thực thi chính sách ưu đãi với người có công với cách mạng là lĩnh vực nhạy cảm, phức tạp, có liên quan đến nhiều ngành và các cấp chính quyền ở địa phương, có tác động trực tiếp đến quyền lợi của người có công. Đồng thời, công tác về Người có công đòi hỏi phải thực hiện nhiều chức năng khác nhau và rất phức tạp như hướng dẫn triển khai các văn bản của Nhà nước; thẩm định hồ sơ giải quyết chính sách; quản lý hồ sơ, tài liệu về người có công; quản lý và chi trả các loại trợ cấp; triển khai các phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” và quản lý nguồn “Quỹ Đền ơn đáp nghĩa”; một số diện đối tượng khác nằm trong phạm vi điều chỉnh của Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng nhưng vẫn do hệ thống cơ quan thực thi chính sách người có công quản lý, theo dõi, thực hiện chế độ như chế độ, chính sách đối với một số đối tượng trực tiếp tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước có dưới 20 năm công tác trong quân đội đã phục viên, xuất ngũ về địa phương; chế độ, chính sách đối với đối tượng tham gia chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế ở Căm-pu-chia, giúp bạn Lào sau ngày 30/4/1975 đã phục viên, xuất ngũ, thôi việc… Bên cạnh đó, trên cơ sở thành phố Hồ Chí Minh (mới), chính sách đối với người có công ngày càng được mở rộng, trên diện rộng bao trùm cả ba tỉnh thành phố trước đây.
Bốn là, đổi mới nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực người có công, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Tiếp tục đổi mới nâng cao chất lượng lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, phân công, phối hợp và tổ chức thực thi chính sách đối với người có công, đặc biệt là các cơ quan trực tiếp quản lý, chỉ đạo, điều hành công tác người có công với cách mạng trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới). Đẩy mạnh công tác quản lý hành chính gắn với việc nâng cao hiệu quả quản lý đối tượng người có công ở các xã, phường, đặc khu Côn Đảo. Bên cạnh đó, cần tiếp tục phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành và cả hệ thống chính trị; tiếp tục nghiên cứu đề xuất xã hội hóa sâu rộng, đẩy mạnh các hoạt động “Đền ơn, đáp nghĩa” bằng nhiều hình thức, nội dung, chương trình hoạt động và cách làm sáng tạo, thiết thực. Đồng thời, tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, tổng kết rút kinh nghiệm, bảo đảm không để sai sót, tiêu cực; kiên quyết xử lý sai phạm trong thực thi chính sách đối với người có công.
Năm là, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức làm công tác Lao động – Thương binh và Xã hội trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Tiếp tục rà soát và nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức trên toàn địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh mới đảm bảo đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Cần tổ chức điều tra, khảo sát, đánh giá một cách khách quan về thực trạng chất lượng cán bộ, công chức đang làm công tác thương binh, xã hội làm cơ sở xác định nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng. Căn cứ vào nhu cầu để xây dựng chương trình, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cho từng giai đoạn, phù hợp với điều kiện và đặc điểm của từng xã, phường, đặc khu Côn Đảo. Đồng thời, nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức ngành thương binh – xã hội cần được đổi mới theo hướng giảm nội dung lý luận, tăng các nội dung bồi dưỡng các kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ, cập nhật các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, có các tình huống quản lý cụ thể trong thực thi chính sách đối với người có công.
Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ để cùng với ngân sách của địa phương bảo đảm các điều kiện cho hoạt động đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, kể cả đào tạo nguồn, đào tạo chuẩn hóa và đạo tạo nâng cao trình độ. Cần có chính sách giải quyết cho thôi việc đối với số cán bộ, công chức không đảm bảo các tiêu chuẩn, năng lực hạn chế, tuổi cao, sức khỏe yếu. Thu hút, tuyển dụng những sinh viên tốt nghiệp đại học của các cơ sở đào tạo ngành lao động – xã hội về làm việc tại các cơ quan thực thi chính sách đối với người có công.
Giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới).
Thứ nhất, chủ động ban hành kế hoạch tổng thể trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Cần chủ động ban hành các kế hoạch tổng thể hàng năm trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) và dựa trên kế hoạch tổng thể đó, giúp cho các cơ quan có thẩm quyền, trực tiếp là Phòng người có công thuộc Sở Nội vụ chủ động trong việc thực thi chính sách. Chủ động ban hành các kế hoạch gắn với từng nhóm nhiệm vụ cụ thể theo các quy định của pháp luật, của Thành phố để trên cơ sở đó đảm bảo hoạt động thực thi chính sách người có công với cách mạng trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) được tiến hành logic, hiệu lực và hiệu quả hơn trong thời gian tới.
Thứ hai, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền vận động nhằm thực hiện hiệu quả công tác phổ biến, tuyên truyền về chính sách đối với người có công trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Cần đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng các chỉ thị, nghị quyết, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, của Đảng bộ, chính quyền Thành phố đối với người có công với cách mạng và thân nhân người có công với cách mạng rộng khắp đến từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo. Quán triệt sâu sắc các văn bản của Đảng về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng. Các cấp ủy Đảng, các cơ quan, đơn vị, địa phương trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, làm cho mọi người nhận thức sâu sắc mục đích, ý nghĩa, giá trị to lớn, tính nhân văn của việc thực hiện công tác chính sách đối với thương binh, liệt sĩ và người có công.
Trên cơ sở nhận thức đúng, đề cao tinh thần trách nhiệm trong tổ chức thực hiện, đảm bảo cho các chủ trương, chính sách được thực hiện đầy đủ trong thực tế. Đồng thời, khắc phục những biểu hiện nhận thức không đúng, tinh thần, thái độ phục vụ thiếu sự nhiệt tình, chu đáo, thực hiện không đúng chế độ, tiêu chuẩn mà các đối tượng được thụ hưởng… Duy trì và đẩy mạnh các phong trào tuyên truyền, vận động quỹ Đền ơn đáp nghĩa, tiếp tục vận động sự ủng hộ của cơ quan, đơn vị và nhân dân thành phố xây dựng mới nhà tình nghĩa, sửa chữa chống dột, vận động tặng sổ tiết kiệm cho các đối tượng chính sách đến từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo. Để thực hiện hiệu quả công tác này, cần thực hiện các nội dung cụ thể sau:
Cần thực hiện tuyên truyền, phổ biến một cách thường xuyên, liên tục và đồng bộ ở tất cả các phường, xã, đặc khu Côn Đảo nhằm tác động một cách sâu sắc đến người dân về công tác đền ơn đáp nghĩa, cũng như sự hiểu biết của họ về chính sách, pháp luật về người có công.
Nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác tuyên truyền, vận động trong từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo, họ phải là những người có kiến thức, kinh nghiệm, nhiệt huyết và trách nhiệm; nắm rõ hệ thống chính sách, pháp luật về người có công để quá trình tuyên truyền sẽ tác động đến nhận thức và xây dựng được niềm tin cho người dân, cũng như người có công.
Đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, sử dụng hiệu quả các kênh truyền thông, công thông tin điện tử, nhàn văn hóa của các phường, xã, đặc khu Côn Đảo. Cần xây dựng các mô hình tuyên truyền vận động phù hợp với cộng đồng, các phường, xã, đặc khu Côn Đảo, chọn lọc các mô hình phù hợp với đối tượng theo hướng đi sâu, đi sát và hiệu quả. Chẳng hạn, thông qua các buổi họp tổ dân phố, lồng ghép nội dung về người có công nhằm tuyên truyền hiệu quả biến những chính sách, pháp luật, những quy định khô khan trở nên dễ hiểu, gần gũi với thực tế, giúp các nhóm dễ nắm bắt. Đồng thời phối hợp với các đàon thể, tổ chức chính trị – xã hội như Đoàn thanh niên, Hội Cựu chiến binh,…kết hợp với các trung tâm trợ giúp pháp lý trong từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo phát sổ tay pháp luật cho các thành viên để nâng cao nhận thức cũng như hiệu quả của công tác tuyên truyền và tạo điều kiện hỗ trợ tốt nhất cho người dân.
Thứ ba, nâng cao chất lượng và hiệu quả phối hợp tổ chức thực thi chính sách người có công giữa các cơ quan có thẩm quyền trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Trong giai đoạn hiện nay, cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong thực thi chính sách này tại các xã, phường và đặc khu Côn Đảo của Thành phố trong thời gian tới như Sở Nội vụ; Bộ Tư lệnh Thành phố; Sở Văn hóa và Thể thao (Sở Thông tin và Truyền thông sát nhập) ; Công an thành phố; Sở Tài chính; Sở Y tế; Sở Giáo dục và Đào tạo; Sở Xây dựng; …Phối hợp với Sở Khoa học và Công Nghệ mà cụ thể là Đài Truyền hình, Đài Tiếng nói Nhân dân, cũng như các cơ quan báo chí,…Ủy ban nhân dân các xã, cổng thông tin điện tử thành phố, cũng như các xã trong công tác tuyên truyền vận động, phổ biến chính sách, pháp luật về người có công rộng rãi trên toàn Thành phố; Phối hợp với công an Thành phố chủ trì hướng dẫn về điều kiện, tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục xác nhận, tổ chức thực hiện các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng của ngành Công an do Bộ Công an trực tiếp quản lý, chỉ đạo công tác xác minh, cung cấp thông tin liên quan đến xem xét xác nhận người có công theo yêu cần của các cơ quan;
Phối hợp với Sở Y tế triển khai thực hiện các hoạt động khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe với người có công, chủ trì, hướng dẫn việc lập hồ sơ theo dõi quản lý sức khỏe, tổ chức thực hiện việc giám định y khoa để xem xét xông nhận, giải quyết chế độ ưu đãi với người có công;… tăng cường sự phối hợp giữa Phòng Người có công thuộc Sở với phòng người có công thuộc xã và đặc khu Côn Đảo của thành phố Hồ Chí Minh nhằm đảm bảo việc thực thi chính sách trên địa bàn hiệu quả; thông qua việc hỗ trợ người có công với cách mạng với cách mạng kết hợp với công tác tiếp công dân tại Phòng. Hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng của hoạt động phân công phối hợp để nâng cao hơn nữa hiệu quả trong thực hiện chính sách người có công trong bối cảnh của một siêu đô thị Thành phố Hồ Chí Minh mới sau sát nhập.
Thứ tư, cần duy trì chính sách thông quá các hoạt động tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành nhằm đảm quá trình thực thi chính sách được duy trì xuyên suốt và động bộ từ cấp Trung ương, tới cơ sở, từ cấp Thành phố tới các xã, đặc khu Côn Đảo. Tăng cường hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Đảng bộ, chính quyền Thành phố, cũng như trong từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo đảm bảo việc thực thi chính sách được thực hiện đồng bộ. Cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, xã, phường và đặc khu Côn Đảo tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện tốt chính sách đối với người có công với cách mạng đồng thời cả hệ thống chính trị cùng chung sức, đồng lòng nêu cao trách nhiệm tham gia thực hiện tốt phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”.
Phòng người có công thuộc Sở Nội vụ hàng quý cần tăng cường và đảm bảo hoạt động tham mưu bằng việc chủ động đề xuất với Đảng bộ, Chính quyền Thành phố tiếp tục chỉ đạo, điều hành việc tổ chức thực thi chính sách cũng như hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật ưu đãi Người có công với cách mạng trên cơ sở thực tiễn thực thi.
Không ngừng rà soát, sửa đổi, bổ sung, kiến nghị, xây dựng hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật với người có công, đối với Bà mẹ Việt Nam anh hùng, thương binh, bệnh binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng. Đối với các văn bản quy định của Thành phố, Ủy ban nhân dân Thành phố đã chỉ đạo Sở Nội vụ tiếp tục tham mưu trình Hội đồng nhân dân Thành phố về việc điều chỉnh chế độ hỗ trợ đối với người có công với cách mạng và thân nhân trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) nhằm chủ động thay thế cho các văn bản củ, không còn phù hợp như thay thế Nghị quyết số 126/2016/NQ-HĐND ngày 9/12/2016 của Hội đồng nhân dân Thành phố trước đây.
Cần tiếp tục vận động tổ chức, cá nhân tích cực tham gia công tác đền ơn đáp nghĩa với các hoạt động gần gũi, thiết thực như tổ chức các hoạt động về nguồn, toàn dân chung tay chăm sóc người có công, vận động xây dựng quỹ đền ơn đáp nghĩa và sử dụng nguồn quỹ hiệu quả nhằm đảm bảo bổ sung và duy trì tốt ngân sách trong thực thi chính sách này. Cần đẩy mạnh công tác xã hội hóa chính sách đối với người có công với cách mạng gắn với hoạt động tuyên truyền sâu rộng về chính sách đối với người có công đến từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo để mọi người đều biết và thực hiện đúng. Tổ chức vận động, xây dựng và quản lý quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” của xã, phường và đặc khu Côn Đảo hiệu quả, đảm bảo đủ nguồn lực tài chính. UBND thành phố cần thống kê số lượng, tình hình đời sống của người có công trên địa bàn xã, phường và đặc khu Côn Đảo, nhất là bố, mẹ gia đình liệt sỹ già yếu, cô đơn để có kế hoạch giúp đỡ cụ thể, thiết thực.
Cần xây dựng các phong trào hỗ trợ công ăn việc làm cho người thân như con em gia đình chính sách gặp khó khăn, như được ưu tiên triển khai các chương trình, dự án của Nhà nước, của các ngành ở tại các xã, phường và đặc khu Côn Đảo thông qua hoạt động đào tạo việc làm ngắn hạn, chương trình hỗ trợ vay vốn quốc gia.
Cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác cải cách hành chính đến từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo trong lĩnh vực người có công. Tạo sự thống nhất trong quản lý hồ sơ và thực hiện các chế độ chính sách cho người có công hiệu lực, hiệu quả. Đảm bảo tính đồng bộ, hạn chế việc bỏ sót cũng nhưng những bất cập trong quá trình thực thi chính sách này trong thời gian tới.
Tăng cường việc gặp gỡ, đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo Phòng người có công với công chức của từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo. Thực hiện hiệu quả tham gia đầy đủ quy định tiếp công dân tại Sở, cũng như từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo. Xử lý, giải quyết kịp thời những khó khăn vướng mắc, phản ánh, kiến nghị, đơn thư (nếu có) theo đúng quy định của pháp luật.
Tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện công tác cải cách hành chính định kỳ xây dựng thành công hồ sơ điện tử cho người có công, đóng góp tích cực vào việc thực hiện thành công xây dựng chính quyền số của siêu đô thị thành phố Hồ Chí Minh. Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, chữ ký số, sử dụng văn bản điện tử, sử dụng phần mềm quản lý hồ sơ người có công…. đảm bảo tiết kiệm, nhanh chóng nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động. Triển khai thực hiện theo chỉ đạo của Sở thực hiện Công văn số 8131/BNC-CCHC ngày 13/12/2024 của Bộ Nội vụ về hướng dẫn triển khai Đề án xác định Chỉ số cải cách hành chính giai đoạn 2024 – 2030 và Công văn số 8187/UBND-KSTT ngày 17/12/2024 của Ủy ban nhân dân Thành phố về triển khai Đề án xác định chỉ số cải cách hành chính giai đoạn 2024 – 2030 . Từ đó, chủ động nâng cao chất lượng thực hiện số hóa hồ sơ người có công cách mạng của thành phố, đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ người có công với cách mạng và thân nhân người có công hiệu lực, hiệu quả trong thời gian tới.
Thứ năm, chủ động tăng cường công tác rà soát nội dung văn bản, tình hình thực hiện các chế độ, chính sách với người có công nhằm kịp thời đề xuất, kiến nghị, điều chỉnh, bổ sung nội dung phù hợp với thực tiễn trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Tăng cường công tác rà soát, xem xét, giải quyết triệt để được những tình huống, trường hợp cụ thể, cá biệt trong quá trình xem xét, công nhận người có công, hồ sơ đề nghị xác nhận người có công trong từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo.
Cần xây dựng một ban chuyên trách trong từng xã, phường và đặc khu Côn Đảo để rà soát các hoạt động trong lĩnh vực người có công. Trong đó, đầu tiên cần tăng cường công tác chỉ đạo của người đúng đầu là người phụ trách chính lĩnh vực người có công là người đứng đầu các phường, xã, đặc khu Côn đảo, là người đứng đầu ban rà soát tình hình đối tượng để có sự chỉ đạo kịp thời, các thành viên còn lại trong ban rà soát cần có các cán bộ trực tiếp thực hiện công tác người có công trong thực tế. Sau đó, ban này chịu trách nhiệm ra soát các công việc luên quan đến công tác người có công theo định kỳ để kịp thời cập nhật tình hình thực thi chính sách về các đối tượng dang thụ hưởng chính sách, các chế độ chính sách, cũng như các công việc liên quan khác. Đối với người có công đi lại khó khăn cần cử cán bộ xuống tận nhà để có thể hỗ trợ một cách tốt nhất các chế độ, chính sách liên quan cho họ. Về hình thức hoạt động của ban rà soát này theo mô hình không thường trực, có hỗ trợ kinh phí cho thành viên, và cần có sự phối hợp với các tổ chức chính trị – xã hội.
Tiếp tục rà soát, đề xuất, kiến nghị Chính phủ bổ sung các văn bản quy định chế độ chính sách với người có công như Nghị định số 131/2021/NĐ-CP, Nghị định số 75/2021/NĐ-CP và Nghị định số 55/2023/NĐ-CP;…nhằm đảm bảo các nội dung sát với thực tiễn, phù hợp với đối tượng thụ hưởng chính sách.
Tăng cường công tác tham mưu đề xuất các chính sách hỗ trợ mức chuẩn trợ cấp, phụ cấp ưu đãi theo hướng phải là mức cao nhất trong các chính sách xã hội. Bảo đảm người có công và gia đình người có công phải có mức sống bằng hoặc khá hơn so với mức sống của cộng đồng dân cư nơi cư trú.
Tăng cường rà soát, giải quyết 100% hồ sơ đúng thời gian quy định theo Pháp lệnh ưu đãi người có công, không để hồ sơ đủ điều kiện tồn đọng; Đảm bảo 100% xã, phường và đặc khu Côn Đảo được công nhận làm tốt công tác chăm sóc gia đình chính sách có công; Phấn đấu 100% hộ gia đình chính sách có công đang hưởng chế độ theo Pháp lệnh ưu đãi người có công có mức sống bằng hoặc khá hơn mức sống bình quân của khu dân cư nơi cư trú, cơ bản không còn hộ nghèo và hộ cận nghèo người có công theo chuẩn của Thành phố .
Thứ sáu, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực thi chính sách đối với người có công, phát hiện kịp thời những bất cập và không để xảy ra những sai phạm trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực thi chính sách đối với người có công, phát hiện kịp thời những sai sót, bất cập và không để xảy ra những trường hợp tiêu cực trong việc thực hiện chính sách nhằm đảm bảo công bằng trong việc thực hiện chính sách đối với người có công, tạo lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Phòng người có công cần thường xuyên phối hợp với các phòng, ban có liên quan tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý các sai phạm trong thực thi chính sách đối với người có công, đồng thời kiến nghị xử lý kỷ luật những cán bộ có sai phạm hoặc thiếu trách nhiệm trong việc lập và xác nhận hồ sơ.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc thực thi chính sách đối với người có công ở những lĩnh vực dễ sảy ra sai phạm. Trong những năm gần đây, kết quả thanh tra trong thực thi chính sách đối với người có công dễ xảy ra sai phạm trong quá trình xác nhận các đối tượng là thương binh, người hưởng chính sách như thương binh, thân nhân liệt sỹ, người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học và công tác chi trả chế độ đối với người có công. Vì vậy cần xây dựng phương án tiến hành thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn cán bộ thanh tra quy trình, kỹ năng thanh tra để cán bộ thanh tra, kiểm tra thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra hiệu quả.
Trong giai đoạn hiện nay, phòng Người có công thuộc Sở Nội vụ cần tổ chức tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, công chức thực thi chính sách đối với người có công ở các xã, phường và đặc khu Côn Đảo; cũng như cán bộ thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra. Thực hiện nghiêm chỉ đạo của Ủy ban nhân dân Thành phố trong việc thực thi chính sách người có công, rà soát hồ sơ người có công trên địa bàn. Những trường hợp không đủ điều kiện hưởng trợ cấp phải loại bỏ và ra quyết định dừng trợ cấp. Đồng thời, Phong người có công tự kiểm tra để kịp thời phát hiện và xử lý sai phạm, chú trọng việc giải quyết kịp thời, triệt để các vụ khiếu nại, tố cáo về lĩnh vực người có công. Đối với người có công với cách mạng và thân nhân người có công trên địa bàn Thành phố cần phối hợp và phát hiện những sai phạm của cán bộ, công chức trong thực hiện chế độ chính sách, đề nghị với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thực hiện chế độ chính sách đúng theo quy định.
Đối với người có công với cách mạng và thân nhân người có công trong các xã, phường và đặc khu Côn Đảo cần phối hợp và phát hiện những sai phạm của cán bộ, công chức trong thực hiện chế độ chính sách, đề nghị với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thực hiện chế độ chính sách đúng theo quy định.
Thứ bảy, tích cực đẩy mạnh công tác đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay. Đẩy mạnh hoạt động của các ban rà soát các hoạt động trong lĩnh vực người có công trên toàn địa bàn thành phố Hồ Chí Minh (mới). Ban rà soát cần tổng kết và đánh giá các hoạt động định kỳ từ tháng, quý và năm nhằm nắm rõ tình hình đối tượng, các chế độ chính sách kịp thời, định kỳ, khi có sai sót phát hiện ngayvà xử lý kịp thời, giải thích thỏa đáng cho người có công tránh tình trạng kéo dài gây bất mãn cho người có công.
Cần đẩy mạnh hơn công tác đánh giá rút kinh nghiệm cả trong từng khâu, từng giai đoạn thực thi chính sách nhằm kịp thời phát hiện kịp thời những khó khăn, cũng như sai phạm và xử lý nghiêm những khó khăn cũng như sai phạm trong quá trình thực thi chính sách đến tận từng phường, xã, đặc khu Côn Đảo. Bên cạnh đó, cũng cần có chế độ khen thưởng kịp thưởng đối với các xã, phường, cá nhân có đóng góp tích cực, có những sáng kiến giúp cho quá trình thực thi chính sách có hiệu quả trong thực tiễn.
Đặc biệt trong thời gian tới, với một siêu đô thị mới như thành phố Hồ Chí Minh (mới) hiện nay, công tác người có công càng rộng lớn hơn, chính vì vậy, cần rà soát xem các cán bộ, công chức làm công tác Lao động – Thương binh và Liệt sỹ chưa đủ trình độ, tạo điều kiện cho họ đi học tập, nâng cao trình độ chuyên môn về lĩnh vực người có công nhằm năng cao chất lượng công tác đến tận từ phường, xã, đặc khu Côn Đảo. Đồng thời, đẩy mạnh tổ chức các buổi giao lưu, tập huấn nhằm giúp các cán bộ, công chức trực tiếp làm việc được học hỏi, trao đổi kinh nghiệm giữa các phường, xã và đặc khu Côn Đảo; từ đó rút kinh nghiệm và có những phương án, giải pháp cụ thể hơn cho địa bàn bàn công tác.
Thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng tại thành phố Hồ Chí Minh là một chính sách đặc biệt, dành cho những con người đặc biệt, những người đã hy sinh, cống hiến to lớn cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Chính vì vậy, việc triển khai chính sách này không chỉ mang ý nghĩa tri ân sâu sắc mà còn thể hiện bản chất nhân văn, ưu việt của chế độ ta.
Trong bối cảnh mới khi thành phố Hồ Chí Minh sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu để hình thành siêu đô thị đầu tiên của Việt Nam, yêu cầu đặt ra cho công tác thực thi chính sách ưu đãi người có công càng trở nên cấp bách và toàn diện hơn. Siêu đô thị mới không chỉ là trung tâm kinh tế – tài chính – công nghệ của cả nước, mà còn là nơi hội tụ những giá trị nhân văn, nơi “không ai bị bỏ lại phía sau” trong quá trình phát triển.
Để đáp ứng yêu cầu đó, thành phố Hồ Chí Minh (mới) cần đẩy mạnh cải cách hành chính, xây dựng thành công môi trường số đồng bộ, hiện đại, trong đó có môi trường số chuyên biệt cho lĩnh vực người có công, giúp việc quản lý, chi trả, chăm sóc và tôn vinh người có công được thực hiện nhanh chóng, minh bạch và hiệu quả.
Hơn hết, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp khơi thông điểm nghẽn, tháo gỡ bất cập trong từng khâu của quy trình thực thi chính sách, từ khâu lập kế hoạch, tổ chức bộ máy, phân bổ nguồn lực cho đến giám sát, đánh giá. Tất cả phải được thực hiện trên tinh thần chủ động, sáng tạo, bứt phá và thượng tôn pháp luật, qua đó khẳng định quyết tâm chính trị của thành phố Hồ Chí Minh (mới) trong việc xây dựng một đô thị hiện đại, nhân văn, phát triển vì con người, nơi những người có công luôn được tri ân, tôn vinh và bảo đảm thụ hưởng xứng đáng.
ThS.Nguyễn Thị Thùy Nhung/Học viện Chính trị khu vực II thành phố Hồ Chí Minh.
Tài liệu tham khảo
1.Nguyễn Hữu Hải (2013), Chính sách công – Những vấn đề cơ bản, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.131-136.
2.Dự thảo Báo cáo của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Thành phố Hồ Chí Minh về kết quả thực hiện công tác “Đền ơn đáp nghĩa, chăm sóc người có công với cách mạng” giai đoạn 2020 – 2025.
3.Đề tài cấp cơ sở năm 2025: “Nâng cao hiệu quả thực thi chính sách ưu đãi người có công với cách mạng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay”.