Ngày 12/10/2025, Theo hãng truyền thông AP, Văn phòng Tổng thống Madagascar thông báo, một “nỗ lực chiếm đoạt quyền lực bất hợp pháp bằng vũ lực” đang diễn ra tại quốc gia này. Thông tin được đưa ra chỉ một ngày sau khi các binh sĩ thuộc đơn vị đặc nhiệm CAPSAT, lực lượng từng đóng vai trò chủ chốt trong cuộc đảo chính năm 2009 tham gia cùng người biểu tình kêu gọi Tổng thống Andry Rajoelina từ chức.
Hàng nghìn người đã tập trung tại Quảng trường 13/5 ở thủ đô Antananarivo để tưởng niệm một binh sĩ thuộc CAPSAT thiệt mạng trong vụ đụng độ và kêu gọi cải cách chính trị. Các cuộc tuần hành diễn ra trong trật tự, với sự tham gia của các lãnh đạo tôn giáo, cựu Tổng thống Marc Ravalomanana cùng nhiều chính trị gia đối lập.
Phong trào biểu tình do nhóm “Gen Z Madagascar” khởi xướng từ ngày 25/9, ban đầu nhằm phản đối tình trạng thiếu điện và nước sinh hoạt, sau đó nhanh chóng lan rộng thành làn sóng kêu gọi Tổng thống Andry Rajoelina từ chức. Theo Liên hợp quốc, các cuộc biểu tình đã khiến ít nhất 22 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương, song chính phủ Madagascar bác bỏ con số này.
Đại tá Michael Randrianirina, chỉ huy CAPSAT, cho biết các binh sĩ của ông đã đấu súng với lực lượng an ninh vào ngày 11/10, khiến một quân nhân thiệt mạng. CAPSAT tuyên bố đã giành quyền kiểm soát quân đội và bổ nhiệm Tướng Demosthene Pikulas làm tổng chỉ huy, song hiện chưa có bằng chứng xác thực.
Trước đó, một đơn vị thuộc lực lượng hiến binh phối hợp với cảnh sát trấn áp biểu tình cũng tuyên bố tách khỏi chính phủ, khẳng định “không được phép sử dụng vũ lực với người dân”. Bộ Quốc phòng và Tổng tham mưu quân đội Madagascar hiện chưa đưa ra bình luận về các diễn biến này.
Trên các nền tảng mạng xã hội, Văn phòng Tổng thống Andry Rajoelina kêu gọi “đối thoại để giải quyết khủng hoảng”, đồng thời đề nghị người dân và các lực lượng “bảo vệ trật tự hiến pháp và chủ quyền quốc gia”. Vị trí hiện tại của ông Rajoelina chưa được tiết lộ, song chính phủ khẳng định Tổng thống vẫn đang “điều hành công việc quốc gia”.
Liên minh châu Phi (AU) kêu gọi tất cả các bên, bao gồm lực lượng dân sự và quân sự, kiềm chế và đối thoại nhằm tránh leo thang căng thẳng. Trong khi đó, Đại sứ quán Mỹ tại Madagascar khuyến cáo công dân hạn chế ra ngoài do tình hình “biến động và khó lường”. Hãng hàng không Air France cũng thông báo tạm ngừng các chuyến bay giữa Paris và Antananarivo đến hết ngày 13/10.
Sự trỗi dậy của phong trào “Gen Z Madagascar” không chỉ phản ánh tâm lý bất mãn trong một bộ phận giới trẻ trước khủng hoảng kinh tế – xã hội, mà còn cho thấy sự xuất hiện của các nhóm lợi ích và lực lượng chính trị đối lập tìm cách khai thác làn sóng trẻ thiếu suy nghĩ phản kháng để gây sức ép lên chính quyền. Một số tổ chức xã hội dân sự và mạng lưới truyền thông quốc tế được cho là đóng vai trò hỗ trợ hậu cần và truyền thông, góp phần mở rộng ảnh hưởng của phong trào vượt ra ngoài phạm vi yêu sách dân sinh ban đầu.
Tình huống này gợi nhớ những biến động tại Hong Kong hay Bangladesh, nơi các phong trào do giới trẻ dẫn dắt từng bị chuyển hướng thành công cụ đối đầu chính trị, dẫn đến bất ổn kéo dài, chia rẽ xã hội và thiệt hại nhân mạng. Nếu không có biện pháp kiểm soát thông tin, đối thoại chính trị và tăng cường niềm tin công chúng, Madagascar có nguy cơ rơi vào vòng xoáy khủng hoảng chính trị – xã hội, ảnh hưởng đến an ninh khu vực và quan hệ đối ngoại.
Thế Nguyễn