Ngày 19/10/2025, hãng thông tấn AP đưa tin, một trong những sự kiện chính trị trọng đại của Trung Quốc sẽ khai mạc vào thứ Hai tới. Chủ tịch Tập Cận Bình cùng các lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ nhóm họp tại Bắc Kinh để xác định các mục tiêu phát triển cho 5 năm tới. Hội nghị Trung ương lần thứ tư, dự kiến kéo dài bốn ngày được xem là dịp để Bắc Kinh bàn thảo và hoàn thiện những định hướng chiến lược cho kế hoạch 5 năm giai đoạn 2026–2030, văn kiện có ý nghĩa then chốt đối với định hình chính sách kinh tế và chính trị của đất nước trong thập kỷ tới.
Hội nghị Trung ương lần thứ tư, ý nghĩa và tầm quan trọng
Các nhà lãnh đạo Trung Quốc nhóm họp trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Washington và Bắc Kinh tiếp tục leo thang, và ngay trước khả năng diễn ra cuộc gặp giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tại hội nghị thượng đỉnh khu vực vào cuối tháng này. Hội nghị Trung ương lần thứ tư là phiên họp toàn thể trong tổng số bảy kỳ họp thường lệ của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc trong mỗi nhiệm kỳ 5 năm. Đây là một trong những dịp thảo luận chiến lược quan trọng nhất, nơi Chủ tịch Tập Cận Bình cùng khoảng 370 thành viên Trung ương dự kiến sẽ tham dự để bàn về định hướng phát triển quốc gia trong giai đoạn tới.
Ngoài việc xác định mục tiêu cho kế hoạch 5 năm tiếp theo, cuộc họp còn có thể bao gồm những điều chỉnh nhân sự trong nội bộ đảng. Do diễn ra trong khuôn khổ kín, thông tin chi tiết về các quyết định hoặc thảo luận nội bộ thường chỉ được công bố sau vài ngày, thậm chí vài tuần. Các kỳ họp như vậy đóng vai trò củng cố sự thống nhất trong hàng ngũ lãnh đạo, đồng thời huy động sự ủng hộ của công chúng đối với chương trình nghị sự trung hạn và dài hạn của Đảng. Kế hoạch phát triển 5 năm giai đoạn 2026–2030 cùng các chi tiết cụ thể nhiều khả năng sẽ được công bố tại kỳ họp thường niên của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (Quốc hội Trung Quốc) vào tháng 3 năm tới.
Tuy nhiên, theo bà Lynn Song, chuyên gia kinh tế trưởng phụ trách khu vực Trung Quốc Đại lục tại Ngân hàng ING, không có nhiều lý do để kỳ vọng vào những thay đổi mang tính đột phá trong cấu trúc hay cách thức truyền đạt thông điệp của kế hoạch 5 năm mới so với các phiên bản trước đó.
Kỳ vọng trong “kế hoạch 5 năm” tiếp theo của Trung Quốc
Theo Ngân hàng Thế giới, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới được dự báo tăng trưởng 4,8% trong năm nay, gần sát với mục tiêu tăng trưởng chính thức khoảng 5% mà Bắc Kinh đề ra. Tuy nhiên, triển vọng này vẫn bị thách thức bởi nhiều yếu tố: cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ vốn leo thang từ khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức, cùng với những vấn đề nội tại kéo dài, từ nhu cầu tiêu dùng yếu, nợ công cao đến bất ổn trên thị trường bất động sản.
Trong bối cảnh đó, các ưu tiên kinh tế hàng đầu của Trung Quốc tiếp tục xoay quanh việc thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng, tăng đầu tư doanh nghiệp và xử lý tình trạng dư thừa công suất trong nhiều ngành công nghiệp truyền thống. Song song với đó, Chủ tịch Tập Cận Bình được cho là sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đưa Trung Quốc trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về công nghệ chiến lược, bao gồm trí tuệ nhân tạo, năng lượng mới và bán dẫn, những lĩnh vực được xem là trụ cột cho tăng trưởng dài hạn và tự cường công nghệ của nước này.
Trung Quốc đang đẩy nhanh mục tiêu “tự chủ công nghệ”, giảm sự phụ thuộc vào các linh kiện chiến lược, đặc biệt là chip máy tính tiên tiến từ Mỹ trong bối cảnh chính quyền Donald Trump siết chặt kiểm soát xuất khẩu và gia tăng thuế quan. Theo Ning Zhang, chuyên gia kinh tế cấp cao về Trung Quốc tại UBS, xu hướng này có thể khiến Bắc Kinh tăng mạnh đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao, từ sản xuất bán dẫn đến trí tuệ nhân tạo và năng lượng mới.
Một câu hỏi trọng tâm được giới quan sát đặt ra là liệu ban lãnh đạo Trung Quốc có điều chỉnh chính sách thúc đẩy tiêu dùng trong nước hay không, theo nhận định của Leah Fahy, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics. Những tháng gần đây, chính phủ đã áp dụng một loạt biện pháp nhằm kích cầu — bao gồm tăng trợ cấp cho dịch vụ chăm sóc trẻ em, khuyến khích vay tiêu dùng, và chương trình “đổi cũ lấy mới” đối với thiết bị gia dụng cùng xe điện.
Theo Zhang, việc kích thích tiêu dùng nội địa, vốn kéo theo mở rộng tín dụng và tăng nhu cầu, “quan trọng hơn bao giờ hết” trong bối cảnh niềm tin người tiêu dùng suy giảm sâu sau giai đoạn vỡ bong bóng bất động sản vài năm trước.
Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cho rằng, để tạo ra sự thay đổi thực chất, Trung Quốc cần những bước đi táo bạo hơn, vượt ra ngoài các chính sách kích cầu ngắn hạn, hướng tới tái cấu trúc toàn diện mô hình tăng trưởng dựa trên tiêu dùng và đổi mới công nghệ.
Cuộc chiến giá trong ngành ô tô là minh chứng điển hình cho rủi ro từ sự cạnh tranh khốc liệt bắt nguồn từ tình trạng dư thừa công suất đang lan rộng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp của Trung Quốc. Khi sản lượng vượt xa nhu cầu nội địa, các doanh nghiệp buộc phải tìm kiếm lối thoát ra thị trường nước ngoài.
Xuất khẩu của Trung Quốc — bao gồm cả sang Đông Nam Á và châu Phi — đã tăng mạnh trong thời gian qua, phản ánh nỗ lực mở rộng ảnh hưởng kinh tế vượt biên giới. Tuy nhiên, xu hướng này cũng làm gia tăng căng thẳng thương mại với Hoa Kỳ và các đối tác lớn khác, khi Bắc Kinh bị cáo buộc bán phá giá và trợ cấp cho doanh nghiệp nội địa, gây biến động trong chuỗi cung ứng toàn cầu và định hình lại cán cân thương mại quốc tế.
Những thách thức chính của Trung Quốc trong 5 năm tới
Kể từ sau đại dịch COVID-19, Trung Quốc vẫn đang nỗ lực khôi phục đà tăng trưởng kinh tế vốn bị gián đoạn nghiêm trọng. Khủng hoảng trong lĩnh vực bất động sản tiếp tục làm trầm trọng thêm tình hình, khi nhiều doanh nghiệp rơi vào khủng hoảng thanh khoản, kéo theo sa thải hàng loạt, niềm tin tiêu dùng suy giảm và giá nhà sụt giảm mạnh – tất cả đang kìm hãm chi tiêu hộ gia đình.
Theo Wendy Leutert, giáo sư kinh tế và thương mại tại Đại học Indiana, chính phủ Trung Quốc vẫn thận trọng trong việc mở rộng chi tiêu cho các lĩnh vực có thể thúc đẩy cân bằng kinh tế và tăng tiêu dùng nội địa, như chăm sóc sức khỏe, giáo dục, dịch vụ trông trẻ và chăm sóc người cao tuổi. Bà nhận định:
“Nhìn chung, giới lãnh đạo Trung Quốc dường như sẵn sàng chấp nhận những tổn thất kinh tế ngắn hạn — bao gồm phân bổ sai nguồn lực hoặc thất bại trong đầu tư — để theo đuổi mục tiêu tự chủ công nghệ, dẫn đầu trong các ngành chiến lược, và củng cố sức mạnh quốc gia tổng thể.”
Song song với các thách thức đối ngoại, Trung Quốc còn đối mặt với áp lực nhân khẩu học nghiêm trọng. Dân số 1,4 tỷ người của nước này đã bắt đầu giảm và già hóa nhanh, trong khi tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên 16–24 tuổi duy trì ở mức gần 19%, làm giảm đáng kể tiềm năng tăng trưởng và tiêu dùng của thế hệ lao động trẻ.
Giới lãnh đạo Trung Quốc đặt mục tiêu tăng gấp đôi quy mô nền kinh tế trong giai đoạn 2020–2035, một tham vọng phản ánh quyết tâm củng cố tính chính danh chính trị của Đảng Cộng sản thông qua việc tiếp tục nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
Tuy nhiên, theo Ning Zhang của UBS, duy trì mức tăng trưởng bền vững từ 4% đến 5% mỗi năm trong thập kỷ tới sẽ là một thách thức không nhỏ. Ông nhận định:
“Điều quan trọng không chỉ là đạt được tốc độ tăng trưởng, mà là chứng minh rằng ban lãnh đạo vẫn đang nỗ lực hướng tới các mục tiêu đầy tham vọng – thể hiện năng lực quản trị và duy trì sự ổn định, tính chính danh cũng như sự ủng hộ của công chúng.”
Hội nghị Trung ương lần thứ tư diễn ra trong thời điểm bước ngoặt đối với Trung Quốc – khi quốc gia này phải cùng lúc xử lý các thách thức bên trong và sức ép bên ngoài. Từ khủng hoảng bất động sản, áp lực nhân khẩu học đến căng thẳng thương mại và công nghệ với Hoa Kỳ, Bắc Kinh đang tìm cách tái định hình mô hình tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo, tự chủ công nghệ và tiêu dùng nội địa.
Dù những bước đi cải cách có thể thiếu đột phá trong ngắn hạn, mục tiêu cốt lõi của ban lãnh đạo vẫn nhất quán: duy trì ổn định, củng cố tính chính danh và khẳng định vai trò trung tâm của Trung Quốc trong trật tự kinh tế toàn cầu đang chuyển dịch. Kế hoạch 5 năm giai đoạn 2026–2030, vì thế, sẽ không chỉ là một chương trình phát triển kinh tế, mà còn là tuyên ngôn chính trị về năng lực lãnh đạo và tầm nhìn chiến lược của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong kỷ nguyên cạnh tranh toàn cầu mới.
Thế Nguyễn