Ngày 25/10/2025, tại Hà Nội, diễn ra Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc (LHQ) về chống tội phạm mạng với chủ đề “Chống tội phạm mạng – Chia sẻ trách nhiệm – Hướng tới tương lai”. Sự kiện có sự tham dự của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres, cùng đại diện gần 100 quốc gia và hơn 100 tổ chức quốc tế, khu vực. Đây được xem là cột mốc lịch sử, đánh dấu vai trò tiên phong của Việt Nam trong nỗ lực toàn cầu chống tội phạm mạng.
Thế giới đối mặt nguy cơ khủng hoảng an ninh mạng toàn cầu
Thế giới đang đứng trước nguy cơ khủng hoảng an ninh mạng chưa từng có. Trong kỷ nguyên số, khi hơn một nửa dân số toàn cầu đã hiện diện trên không gian mạng, những tiện ích mà công nghệ mang lại đi kèm với những rủi ro ngày càng nghiêm trọng. Tội phạm mạng không còn là khái niệm xa vời, mà đã trở thành “hiểm họa thật” trong “không gian ảo”, gây tổn thất kinh tế nghiêm trọng, đe dọa an ninh quốc gia, ổn định xã hội và niềm tin của người dân vào tiến trình chuyển đổi số.
Theo Cybersecurity Ventures, thiệt hại do tội phạm mạng toàn cầu năm 2025 dự báo sẽ đạt 10,5 nghìn tỷ USD. Nếu xem “nền kinh tế tội phạm mạng” như một quốc gia, nó sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc. Đến năm 2031, con số thiệt hại có thể lên tới 1.000 tỷ USD mỗi tháng được đánh giá là cuộc chuyển dịch tài sản kinh tế lớn nhất trong lịch sử, vượt xa thiệt hại do thiên tai hàng năm và mang lại lợi nhuận cao hơn tổng giá trị buôn bán ma túy bất hợp pháp toàn cầu.
Tội phạm mạng ngày nay không chỉ nhắm tới tiền bạc hay dữ liệu, mà còn có khả năng phá hoại hạ tầng chiến lược và gây gián đoạn các hệ thống thiết yếu. Nếu trước đây, hình ảnh hacker gắn với cá nhân đơn lẻ, thì nay nhiều tổ chức tội phạm mạng hoạt động như những tập đoàn công nghệ ngầm, vận hành bài bản với quy mô quốc tế. Bên cạnh động cơ tài chính, yếu tố địa chính trị khiến tình hình thêm phức tạp, khi một số nhóm hacker được nhà nước bảo trợ, lợi dụng không gian mạng để thực hiện mưu đồ chiến lược và gây bất ổn cho đối thủ.
Trước thực tế đó, tháng 12/2019, Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) đã thông qua Nghị quyết 74/247, thành lập Ủy ban chuyên trách nghiên cứu khả năng xây dựng một công ước quốc tế về chống tội phạm mạng. Sau 5 năm đàm phán, đến tháng 12/2024, Đại hội đồng LHQ chính thức thông qua Công ước LHQ về chống tội phạm mạng – văn kiện được xem là dấu mốc lịch sử trong nỗ lực toàn cầu bảo vệ an ninh không gian số.
Công ước gồm 9 chương với 71 điều khoản, bao quát từ định danh hành vi tội phạm đến cơ chế hợp tác quốc tế trong thực thi pháp luật. Những điểm nổi bật bao gồm: Hình sự hóa các hành vi phạm tội phổ biến trên không gian mạng, yêu cầu các quốc gia nội luật hóa và áp dụng thống nhất; Tăng cường quyền hạn điều tra xuyên biên giới, giúp xử lý nhanh chóng, hiệu quả các vụ việc tội phạm mạng; Thiết lập cơ chế hợp tác quốc tế, xóa bỏ những “vùng xám” pháp lý mà tội phạm xuyên quốc gia lợi dụng để trốn tránh trách nhiệm; Đảm bảo cân bằng giữa an ninh và nhân quyền, ngăn chặn việc lạm dụng danh nghĩa chống tội phạm mạng để xâm phạm quyền riêng tư hoặc giám sát công dân tùy tiện.
Sự ra đời của Công ước được giới chuyên gia đánh giá là bước ngoặt mang tính toàn cầu, khẳng định quyết tâm của cộng đồng quốc tế trong việc xây dựng một “luật chơi chung” cho không gian mạn,– nơi không một tội phạm nào có thể đứng ngoài vòng pháp luật.
Việt Nam sẵn sàng bảo vệ không gian số quốc gia
Nằm trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi không gian số phát triển nhanh chóng và năng động, Việt Nam ghi nhận tiến trình ứng dụng công nghệ thông tin, viễn thông và Internet mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, góp phần nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế – xã hội. Tính đến đầu năm 2025, Việt Nam có khoảng 80 triệu người dùng Internet (81% dân số) và 73,7 triệu người dùng mạng xã hội (74,3% dân số) – những con số thể hiện rõ mức độ số hóa sâu rộng trong đời sống.
Tuy nhiên, đi cùng sự phát triển đó là nguy cơ bùng phát tội phạm mạng. Chỉ riêng năm 2024, thiệt hại do lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam ước tính đạt 18.900 tỷ đồng, kéo theo tâm lý hoang mang trong cộng đồng.
Phát biểu về vấn đề này, Chủ tịch nước Lương Cường khẳng định: Việt Nam luôn coi phòng, chống tội phạm mạng là một trong những ưu tiên hàng đầu về an ninh quốc gia, đồng thời tích cực hợp tác cùng cộng đồng quốc tế để ứng phó thách thức toàn cầu này. Ngay từ giai đoạn đầu, Việt Nam đã ủng hộ sáng kiến của Liên hợp quốc (LHQ) về việc xây dựng một công ước quốc tế nhằm ngăn chặn việc sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông cho mục đích tội phạm.
Chủ tịch nước đồng thời kêu gọi các quốc gia sớm phê chuẩn Công ước, tăng cường chia sẻ thông tin, hợp tác điều tra, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo năng lực để bảo đảm hiệu quả thực thi, qua đó xây dựng một hệ sinh thái mạng toàn cầu an toàn và tin cậy.
Kết thúc bài phát biểu, ông khẳng định: “Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng Liên Hợp Quốc và các đối tác quốc tế trong hành trình kiến tạo một không gian mạng an toàn, ổn định và vì con người, để công nghệ phục vụ hòa bình, hợp tác và phát triển.”
Từ năm 2022 đến 2024, Đoàn công tác liên ngành của Chính phủ Việt Nam, nòng cốt là Bộ Công an và Bộ Ngoại giao đã tham gia đầy đủ cả 8 vòng đàm phán của Công ước, thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm và đóng góp xây dựng.
Việc Việt Nam được lựa chọn đăng cai Lễ ký Công ước LHQ về chống tội phạm mạng không chỉ là hoạt động đối ngoại có ý nghĩa đặc biệt, mà còn là sự ghi nhận vị thế và uy tín của Việt Nam trong việc thúc đẩy hợp tác số toàn cầu. Đây là lần đầu tiên Thủ đô Hà Nội được chọn làm địa điểm ký kết một hiệp ước đa phương toàn cầu trong lĩnh vực có tầm ảnh hưởng quốc tế sâu rộng, một dấu mốc khẳng định vai trò kiến tạo và trách nhiệm quốc tế của Việt Nam.
Trên bình diện ngoại giao, sự kiện này là minh chứng cho đường lối đối ngoại “chủ động hội nhập, đa phương hóa, đa dạng hóa” mà Việt Nam kiên định theo đuổi. Việc đóng góp vào xây dựng chuẩn mực toàn cầu thể hiện bước chuyển của Việt Nam từ “người tiếp nhận” sang “người kiến tạo” trong tiến trình hoạch định luật chơi quốc tế.
Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, khi “chủ quyền số” và “an ninh mạng” gắn liền với chủ quyền quốc gia, Việt Nam khẳng định sẵn sàng bảo vệ không gian số quốc gia, bảo đảm an toàn thông tin, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế trên cơ sở tôn trọng chủ quyền và trách nhiệm chung vì một không gian mạng an toàn, lành mạnh và bền vững.
Gần 70 quốc gia ký Công ước Hà Nội về chống tội phạm mạng
Đến chiều 25/10, đại diện của gần 70 quốc gia và tổ chức quốc tế đã chính thức ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, thể hiện cam kết chính trị mạnh mẽ nhằm sớm phê chuẩn và đưa Công ước vào thực thi theo lộ trình dự kiến của Cơ quan Phòng, chống ma túy và tội phạm Liên hợp quốc (UNODC) vào năm 2027.
Trong khuôn khổ Lễ mở ký Công ước Hà Nội, nhiều phiên thảo luận toàn thể và tọa đàm chuyên đề đã được tổ chức, tập trung vào các chủ đề cấp thiết như: vai trò của Interpol trong thực thi Công ước, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tội phạm mạng và phòng thủ mạng, cùng các sáng kiến hợp tác quốc tế nhằm tăng cường an ninh và khả năng phục hồi của không gian số toàn cầu.
Đáng chú ý, lần đầu tiên trong lịch sử, một Công ước của Liên hợp quốc đã bổ sung điều khoản cụ thể nhằm bảo vệ nạn nhân là trẻ em và các nhóm yếu thế, phản ánh cách tiếp cận toàn diện, nhân văn và lấy con người làm trung tâm trong nỗ lực toàn cầu chống tội phạm mạng.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc: Không quốc gia nào bị bỏ lại trong cuộc chiến chống tội phạm mạng
Phát biểu tại Lễ mở ký Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng ngày 25/10 tại Hà Nội, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres cảnh báo, “không gian mạng đã trở thành mảnh đất màu mỡ cho tội phạm,” với phạm vi và tốc độ lan rộng chưa từng có.
Ông cho biết, mỗi ngày, hàng tỷ đô la bị đánh cắp qua các vụ lừa đảo, mã độc tống tiền và giao dịch bất hợp pháp bằng tiền mã hóa, trong khi nội dung xâm hại trẻ em để lại tổn thương vĩnh viễn. “Không ai an toàn cho đến khi tất cả đều an toàn,” ông nhấn mạnh, cho rằng lỗ hổng an ninh ở bất cứ đâu cũng có thể đe dọa mọi nơi.
Sau 5 năm đàm phán, Công ước được thông qua, trở thành hiệp ước tư pháp hình sự quốc tế đầu tiên trong hơn 20 năm, nhằm thiết lập khuôn khổ pháp lý thống nhất chống tội phạm mạng toàn cầu. Đây là công cụ pháp lý ràng buộc, giúp củng cố hệ thống phòng thủ tập thể, bảo vệ quyền con người, quyền riêng tư và an toàn trên mạng.
Tổng Thư ký Guterres cho biết, điểm đột phá lớn của Công ước là cơ chế chia sẻ bằng chứng kỹ thuật số xuyên biên giới – khắc phục rào cản điều tra khi thủ phạm, nạn nhân và dữ liệu nằm ở ba quốc gia khác nhau. Đặc biệt, lần đầu tiên trong một hiệp ước quốc tế, hành vi phát tán hình ảnh nhạy cảm không có sự đồng thuận được coi là tội phạm hình sự.
“Không một quốc gia nào sẽ bị bỏ lại đơn độc trước tội phạm mạng,” ông Guterres khẳng định.
Từ cơ hội kinh tế đến chuyển đổi số bền vững
Từ khía cạnh kinh tế và chuyển đổi số, sự kiện ký kết Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng gửi đi thông điệp mạnh mẽ tới cộng đồng doanh nghiệp quốc tế và các nhà đầu tư: Việt Nam không chỉ là một thị trường số năng động, phát triển nhanh, mà còn là một môi trường số an toàn, có khung cam kết quốc tế rõ ràng và minh bạch.
Tín hiệu này được kỳ vọng sẽ gia tăng sức hấp dẫn đầu tư vào các lĩnh vực an ninh mạng, dữ liệu và công nghệ thông tin, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp trong nước nâng cao thể chế, năng lực quản trị và hạ tầng số, những yếu tố then chốt góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045.
Trong bối cảnh an ninh mạng trở thành một thách thức an ninh phi truyền thống hàng đầu, việc hình thành khung pháp lý quốc tế thống nhất giúp Việt Nam tăng cường năng lực ứng phó, thông qua chia sẻ thông tin, phối hợp điều tra và kết nối với các trung tâm an ninh mạng quốc tế.
Sự ra đời của Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng đánh dấu một kỷ nguyên hợp tác mới giữa các chính phủ, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và xã hội dân sự, cùng chung mục tiêu bảo đảm an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu và thực thi công lý trong thời đại số.
Trong khuôn khổ Lễ mở ký Công ước Hà Nội, nhiều phiên thảo luận toàn thể và tọa đàm chuyên đề đã được tổ chức, tập trung vào các chủ đề như: vai trò của Interpol trong thực thi Công ước, trí tuệ nhân tạo trong tội phạm mạng và phòng thủ mạng, cùng các giải pháp tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo vệ không gian số. Đặc biệt, lần đầu tiên trong lịch sử, một Công ước của Liên hợp quốc đã bổ sung điều khoản riêng nhằm bảo vệ nạn nhân là trẻ em và các nhóm yếu thế, thể hiện cách tiếp cận nhân văn, toàn diện và lấy con người làm trung tâm trong cuộc chiến chống tội phạm mạng toàn cầu.
Việc ký kết và triển khai thực thi Công ước cũng là động lực quan trọng để Việt Nam rà soát, cập nhật và hoàn thiện hệ thống pháp luật trong nước, bao gồm luật hình sự, luật tố tụng hình sự, luật an toàn thông tin và luật dữ liệu. Đây là bước đi thiết yếu để tăng cường khả năng truy vết, chuyển giao bằng chứng điện tử, dẫn độ tội phạm xuyên biên giới và hỗ trợ tư pháp quốc tế, qua đó củng cố vị thế Việt Nam như một đối tác tin cậy, có trách nhiệm trong bảo vệ không gian mạng toàn cầu.
Sự kiện Việt Nam đăng cai Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng không chỉ là một dấu mốc đối ngoại quan trọng, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong bảo vệ an ninh mạng, thúc đẩy chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Trong thế giới ngày càng phụ thuộc vào công nghệ, an ninh mạng không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là vấn đề của lòng tin, chủ quyền và phát triển bền vững. Bằng việc chủ động tham gia định hình các chuẩn mực toàn cầu, Việt Nam đang khẳng định vai trò là đối tác tin cậy, có trách nhiệm và sáng tạo trong cộng đồng quốc tế, đồng thời gửi đi thông điệp rõ ràng: “Một không gian mạng an toàn, ổn định và nhân văn là nền tảng cho hòa bình, thịnh vượng và phát triển chung của toàn nhân loại.”
Thế Nguyễn – Lê Nguyễn