Tối 16/11/2025, tại Quảng trường Phan Ngọc Hiển, Ngày hội Cua Cà Mau 2025 đã mở màn trong không khí náo nức giữa trung tâm tỉnh Cà Mau Sự kiện không chỉ tôn vinh đặc sản biểu tượng của vùng đất cực Nam mà còn mở ra kỳ vọng mới:đưa con cua, biểu tượng sinh thái của rừng ngập mặn bước vào chuỗi giá trị xuất khẩu toàn cầu.
Nền tảng xây dựng thương hiệu đặc sản vùng đất mũi
Ngày hội Cua Cà Mau chính thức khai mạc bằng sự chuẩn bị bài bản, quy mô mở rộng và nội dung được đầu tư chiều sâu hơn so với lần tổ chức đầu tiên, sự kiện nhanh chóng tạo ấn tượng mạnh với người dân địa phương, du khách và giới chuyên môn. Chủ đề “Cua Cà Mau: Hương rừng – Vị biển” không chỉ diễn tả đúng tinh thần vùng đất mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của tỉnh: dùng đặc sản bản địa làm hạt nhân phát triển kinh tế – du lịch – thương mại.
Phát biểu khai mạc ngày hội Cua Cà Mau lần thứ 2, ông Phạm Văn Thiều, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo Ngày hội Cua Cà Mau 2025 nhấn mạnh: “Cà Mau là vùng cuối trời Nam, nơi rừng và biển hòa vào nhau để tạo ra môi trường sinh kế độc đáo. Từ bao đời, con cua đã trở thành nguồn thu chính của hàng chục ngàn hộ dân, là sản phẩm đủ sức đại diện cho bản sắc sinh thái của địa phương. Bởi vậy, Ngày hội không chỉ là dịp tôn vinh nông dân và sản vật quê hương, mà còn là cách để tỉnh “đặt viên gạch” đầu tiên trong hành trình tạo dựng thương hiệu đặc sản có giá trị quốc gia”.
Không khí thương mại tại hơn 270 gian hàng là minh chứng rõ nét cho sức hút của sự kiện. Các hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến, đơn vị logistics và nhà phân phối tập trung về đây để tìm cơ hội kết nối. Gian hàng cua sinh thái, cua gạch, cua thịt luôn đông khách; trong khi khu vực triển lãm công nghệ nuôi, công nghệ bảo quản thu hút sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp từ TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ và các tỉnh ven biển. Ngày hội trở thành “cầu nối mềm” giữa người nuôi và doanh nghiệp, góp phần định hình lại chuỗi giá trị ngành cua theo hướng chuyên nghiệp, có kiểm soát và có truy xuất nguồn gốc.
Hội thảo quốc tế về đổi mới sáng tạo trong phát triển bền vững ngành cua biển diễn ra ngay trong khuôn viên ngày hội là điểm nhấn quan trọng. Những phiên thảo luận về tiêu chuẩn xuất khẩu, công nghệ bảo quản, quản lý chất lượng và điều kiện sinh thái vùng nuôi giúp người nông dân nhận ra rằng muốn bước ra thị trường thế giới, con cua không chỉ cần khỏe mà còn phải đạt chuẩn. Đây chính là điểm then chốt để ngành cua Cà Mau tiến tới các thị trường khó tính, đặc biệt là Nhật Bản, Mỹ và châu Âu.
Bên cạnh đó, chuỗi sự kiện “Xin chào Cà Mau” tại TP Hồ Chí Minh là động thái cho thấy tỉnh Cà Mau không còn muốn quảng bá theo kiểu “làng nghề”, mà đã bước sang giai đoạn làm thương hiệu một cách bài bản. Gần 300 đại biểu tại hội nghị xúc tiến đầu tư, trong đó có đại diện nhiều tổng lãnh sự quán và doanh nghiệp đầu ngành, tạo dựng được một mạng lưới kết nối quan trọng. Khi các tập đoàn phân phối lớn tìm đến Cà Mau để bàn chuyện hợp tác, đó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy đặc sản vùng đất mũi đang bước một chân vào sân chơi lớn hơn.
Trong không gian ẩm thực tại TP Hồ Chí Minh, những món cua Cà Mau được chế biến công phu bởi các đầu bếp chuyên nghiệp đã khiến thực khách thành phố thích thú. Một số doanh nghiệp xuất khẩu đánh giá đây là cách quảng bá hiệu quả, bởi ẩm thực chính là con đường ngắn nhất để đưa đặc sản vào đời sống thị trường. Một món ăn ngon có thể mở cánh cửa tiếp cận hàng loạt nhà hàng, khách sạn, chuỗi resort là yếu tố quan trọng để gia tăng nhu cầu tiêu thụ cho sản phẩm chế biến sâu, vốn là mảng mà ngành cua Việt Nam vẫn còn yếu.
Nhìn tổng thể, Ngày hội Cua Cà Mau 2025 đã vượt khỏi khuôn khổ một lễ hội địa phương để trở thành sự kiện có ý nghĩa chiến lược. Tỉnh Cà Mau đã nhận ra rằng trong bối cảnh thị trường quốc tế ngày càng khắt khe, một thương hiệu mạnh không thể chỉ dựa vào chất lượng cảm nhận mà cần được xây dựng bằng hệ sinh thái sản xuất, chế biến, phân phối và quảng bá hoàn chỉnh. Cà Mau đang từng bước tạo dựng hệ sinh thái đó bằng những hoạt động thiết thực, hướng đến mục tiêu đưa cua Cà Mau trở thành mặt hàng chủ lực trong chiến lược phát triển kinh tế của tỉnh.
Lợi thế sinh thái và bài toán thương hiệu toàn cầu
Ngày 17/11/2025, phát biểu tham luận tại Hội nghị “Liên kết chuỗi trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cua tỉnh Cà Mau năm 2025”, ông Dương Vũ Nam, Phó giám đốc Sở công thương Cà Mau nhấn mạnh về: “Khuyến khích thành lập và nâng cấp liên hiệp HTX, hợp tác xã nuôi cua, đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng đều. Hỗ trợ tập huấn kỹ thuật cao (GAP, HACCP, GlobalGAP), quản lý dịch bệnh, tăng cường năng lực quản trị thị trường cho HTX và doanh nghiệp nhỏ. Đẩy mạnh mô hình “liên kết bốn nhà” (Nhà nước – Nhà khoa học – Nhà doanh nghiệp – Nhà nông) để chia sẻ thông tin, ứng phó nhanh với biến động thị trường và bệnh dịch; có chính sách hỗ trợ (vay vốn ưu đãi, bảo hiểm thủy sản) nhằm giảm rủi ro cho người nuôi và DN. Khuyến khích các hợp tác xã ký hợp đồng tiêu thụ dài hạn với doanh nghiệp xuất khẩu (như hợp tác gần đây với Thanh Niên Global) để đảm bảo đầu ra ổn định cho người nuôi.
Bối cảnh thị trường quốc tế đang mở ra một cơ hội hiếm có cho ngành cua Việt Nam. Chỉ trong nửa đầu năm 2025, xuất khẩu cua đã đạt mức tăng trưởng kỷ lục trong vòng mười năm, cho thấy nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm thủy sản cao cấp tiếp tục tăng mạnh. Trong “làn sóng cầu” đó, cua Cà Mau được đánh giá là một trong những mặt hàng có nhiều lợi thế nhất nhờ chất lượng thịt dai, chắc và vị ngọt đặc trưng chỉ có ở vùng rừng ngập mặn.
Tuy nhiên, cơ hội càng lớn thì áp lực càng tăng. Ngành cua Cà Mau đang đối mặt một số rào cản khó có thể giải quyết trong thời gian ngắn nếu không có chiến lược tổng thể. Trước hết, quá trình thu mua và bảo quản cua còn manh mún. Bởi đặc tính sống mạnh nhưng cũng dễ hao hụt, cua thương phẩm cần hệ thống bảo quản chuyên dụng, từ khâu thu gom đến vận chuyển. Trong khi đó, phần lớn hợp tác xã và hộ dân vẫn phụ thuộc vào thương lái nhỏ lẻ. Nếu không có trung tâm thu mua chuẩn hóa, khả năng kiểm soát chất lượng rất khó đảm bảo.
Ngoài ra, một vấn đề khác là thiếu sản phẩm chế biến sâu. Mặc dù cua Cà Mau có chất lượng tốt, nhưng ngành chế biến cua của tỉnh mới chỉ ở giai đoạn sơ khai. Phần lớn sản phẩm vẫn xuất thô hoặc bán sống. Các dòng sản phẩm như cua lột, thịt cua tươi tách vỏ, các chế phẩm đóng hộp hoặc các sản phẩm tiện lợi phù hợp siêu thị quốc tế vẫn chưa phổ biến. Đây là điểm nghẽn lớn nếu muốn tăng giá trị gia tăng và giảm áp lực phụ thuộc vào thị trường tươi sống.
Một thách thức quan trọng không kém là yêu cầu truy xuất nguồn gốc. Khi thị trường quốc tế đòi hỏi minh bạch từ con giống, thức ăn, môi trường nước đến quá trình thu hoạch, việc sản xuất theo phương thức nông hộ nhỏ lẻ trở thành rào cản. Các hộ nuôi trong rừng ngập mặn thường gặp khó khăn trong ghi chép nhật ký nuôi hoặc áp dụng quy trình kỹ thuật chuẩn. Đây là điểm cần được hỗ trợ mạnh mẽ từ phía chính quyền và doanh nghiệp nếu muốn xây dựng thương hiệu “Cua Cà Mau” theo chuẩn mực quốc tế.
Bên cạnh đó, chiến lược quảng bá ra thế giới của ngành cua Việt Nam nói chung và cua Cà Mau nói riêng vẫn còn khiêm tốn. Việc tham gia các hội chợ quốc tế, kết nối với chuỗi siêu thị nước ngoài hay mời nhà nhập khẩu lớn đến khảo sát vùng nuôi chưa được triển khai đồng bộ. Trong khi đó, các đối thủ cạnh tranh như Indonesia hay Philippines đang đầu tư mạnh vào công nghệ nuôi, hệ thống logistics và hoạt động xúc tiến thương mại.
Tỉnh Cà Mau đã đặt mục tiêu đến năm 2030 nâng sản lượng cua nuôi lên khoảng 40.000 tấn, trong đó 30–35% dành cho xuất khẩu. Đây là mục tiêu cần sự vào cuộc linh hoạt của nhiều phía. Ngành nông nghiệp cần hỗ trợ nông dân chuẩn hóa quy trình nuôi, mở rộng mô hình hợp tác xã kiểu mới có khả năng kiểm soát chất lượng và áp dụng công nghệ. Ngành công thương cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp logistics để giảm chi phí vận chuyển. Doanh nghiệp chế biến cần đa dạng hóa sản phẩm và đầu tư công nghệ kéo dài thời hạn bảo quản mà không làm mất vị cua tự nhiên.
Nhìn rộng hơn, điều mà ngành cua Cà Mau cần là một hệ thống liên kết chặt chẽ, có khả năng đồng bộ hóa sản xuất và phân phối. Khi người nuôi hiểu rõ tiêu chuẩn, khi hợp tác xã kiểm soát được chất lượng, khi doanh nghiệp chế biến tạo ra sản phẩm đa dạng và khi thị trường quốc tế được tiếp cận bằng chiến lược bài bản, thương hiệu cua Cà Mau sẽ có nền tảng để vươn mình lên hàng đầu trong nhóm sản phẩm thủy sản cao cấp của Việt Nam.
Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến xu hướng tiêu dùng bền vững và ưu tiên sản phẩm truy xuất nguồn gốc, cua Cà Mau có lợi thế quá rõ ràng: xuất phát từ hệ sinh thái rừng ngập mặn, không sử dụng thức ăn công nghiệp, không gây tác động tiêu cực đến môi trường. Nếu biết tận dụng lợi thế này và biến nó thành giá trị cạnh tranh, ngành cua Cà Mau hoàn toàn có thể trở thành biểu tượng cho mô hình kinh tế sinh thái bền vững của Việt Nam.
Kiến Văn