Được UNESCO công nhận là Thành phố Sáng tạo trong lĩnh vực ẩm thực từ năm 2010, Thành Đô (tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc) là hình mẫu tiêu biểu của châu Á trong việc biến ẩm thực thành động lực phát triển bền vững. Trong bối cảnh Huế đang xây dựng hồ sơ ứng cử vào Mạng lưới Thành phố Sáng tạo của UNESCO, chuyến công tác của đoàn thành phố Huế do ông Phan Thanh Hải – Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao dẫn đầu, diễn ra từ ngày 3–6/12/2025 tại Thành Đô, đã mang lại nhiều thông tin và kinh nghiệm thực tiễn quý giá phục vụ cho quá trình hoàn thiện hồ sơ.
Di sản, vị thế và quy mô tạo nền cho sự sáng tạo
Thành Đô nằm trên đồng bằng Tứ Xuyên trù phú, nơi hệ thống thủy lợi Đô Giang Yển – Di sản Thế giới – vận hành suốt hơn hai thiên niên kỷ. Với trên 20,9 triệu dân, Thành Đô là đô thị lớn nhất Tây Nam Trung Quốc, được xếp vào nhóm thành phố toàn cầu Beta+ và là một trong những “thành phố trung tâm quốc gia”.
Hạ tầng giao thông, hai sân bay quốc tế, metro, đường sắt cao tốc giúp Thành Đô trở thành điểm kết nối kinh tế, văn hóa quan trọng của khu vực. Đây cũng là nền tảng để thành phố phát triển mạnh các ngành công nghiệp văn hóa, trong đó nổi bật là ẩm thực.
Không gian đô thị đặc trưng: kết hợp di sản, du lịch, lối sống
Thành Đô hấp dẫn bởi sự hòa quyện giữa cổ kính và hiện đại. Các điểm du lịch như núi Thanh Thành, Đô Giang Yển và Khu bảo tồn gấu trúc lớn Thành Đô thu hút đông đảo du khách.
Trong nội đô, phố cổ Cẩm Lý và Khố rộng – Ngõ hẹp là những không gian văn hóa – ẩm thực nổi tiếng, phục dựng nét sinh hoạt truyền thống của người Tứ Xuyên. Đây cũng là những địa điểm đoàn Huế trực tiếp khảo sát, ghi nhận nhiều kinh nghiệm về quy hoạch, bảo tồn và phát triển kinh tế đêm.
Lối sống “chậm mà sâu”, văn hóa trà quán, đàm đạo, xem diễn biến diện… tạo nên một bản sắc rất riêng, giúp ẩm thực Thành Đô trở thành trải nghiệm văn hóa toàn diện chứ không chỉ là chuyện ăn uống.
Chiếc nôi ẩm thực Tứ Xuyên và danh hiệu UNESCO
Với hương vị cay, tê đặc trưng, ẩm thực Tứ Xuyên được xem là trường phái nổi bật nhất trong bốn hệ ẩm thực lớn của Trung Quốc. Thành Đô hội tụ đầy đủ các yếu tố của một trung tâm ẩm thực: làng nghề gia vị, chợ đầu mối thực phẩm, trường dạy nghề bếp, hệ thống nhà hàng từ truyền thống đến sáng tạo.
Được UNESCO công nhận là Thành phố Sáng tạo trong lĩnh vực ẩm thực, Thành Đô triển khai chiến lược phát triển chuỗi giá trị ẩm thực toàn diện, tổ chức nhiều sự kiện, lễ hội, chương trình quảng bá quốc tế, khẳng định thương hiệu “Gourmet Chengdu”.
Các mô hình đáng chú ý trong phát triển không gian ẩm thực
Cẩm Lý, “bảo tàng đường phố” của ẩm thực Tứ Xuyên. Cẩm Lý quy tụ hàng chục món đặc sản như mì Đàn Đàn, đầu thỏ cay, các loại xiên que…, kết hợp biểu diễn dân gian và nghệ thuật đường phố. Đây là mô hình tiêu biểu về bảo tồn di sản gắn với dịch vụ du lịch.
Khố rộng, Ngõ hẹp triết lý ẩm thực chậm. Không gian thời Thanh với các quán trà, điểm tâm, nhà hàng nghệ thuật minh chứng cho cách Thành Đô phát triển kinh tế đêm mà vẫn gìn giữ bản sắc văn hóa.
Lộc Hồ (Food Island), đô thị ẩm thực hiện đại. Khu đô thị ven hồ với kiến trúc đương đại, quy hoạch đồng bộ, tạo không gian trải nghiệm ẩm thực kết hợp cảnh quan. Nhiều bài học về tổ chức dịch vụ và quy hoạch đã được đoàn Huế ghi nhận từ mô hình này.
Hoa Thương, “tháp ẩm thực” của phân khúc cao cấp. Tập trung nhiều nhà hàng đạt tiêu chuẩn Michelin và thương hiệu đẳng cấp, Hoa Thương cho thấy cách Thành Đô mở rộng thị trường ẩm thực tinh tế, phục vụ khách du lịch cao cấp.
Thủy Thiết Tượng Tự, Giang Nam thu nhỏ. Không gian ven nước lãng mạn, tái hiện phong vị Giang Nam, kết hợp ẩm thực với nghệ thuật và cảnh quan.
Bảo tàng Ẩm thực Tứ Xuyên mô hình “bảo tàng trải nghiệm”. Trưng bày hàng nghìn hiện vật liên quan đến nghề bếp, đồng thời cho phép du khách trực tiếp chế biến món ăn, đây là mô hình kết hợp giáo dục, bảo tồn, du lịch độc đáo mà Huế có thể tham khảo.
Chuyến khảo sát của đoàn Thành phố Huế: kết quả thiết thực
Từ ngày 3–6/12/2025, đoàn công tác thành phố Huế do ông Phan Thanh Hải làm trưởng đoàn đã có chuyến khảo sát chuyên sâu tại Thành Đô. Đoàn được Ban Đối ngoại Thành phố Thành Đô và Cục Thương mại Thành Đô đón tiếp trọng thị, bố trí làm việc chu đáo và chia sẻ cởi mở.
Trong bốn ngày làm việc, đoàn đã khảo sát hầu hết các không gian ẩm thực tiêu biểu: Cẩm Lý, Khố rộng, Ngõ hẹp, Lộc Hồ, Hoa Thương, Thủy Thiết Tượng Tự, Bảo tàng Ẩm thực Tứ Xuyên… Ở mỗi điểm, đoàn được giới thiệu chi tiết về mô hình quản lý, cách tổ chức kinh tế đêm, bảo tồn di sản ẩm thực, cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp và chiến lược quảng bá của Thành Đô.
Chuyến đi được đánh giá rất hiệu quả, mang lại nhiều thông tin thực tế, kinh nghiệm quý báu và bài học phù hợp cho Huế trong quá trình xây dựng ngành công nghiệp ẩm thực.
Đặc biệt, những kết quả từ chuyến khảo sát được xem là cơ sở quan trọng để Huế đẩy nhanh tiến trình hoàn thiện hồ sơ trình UNESCO, hướng tới mục tiêu gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo trong lĩnh vực ẩm thực trong thời gian tới.
Bài học từ Thành Đô và hướng đi cho Huế
Từ mô hình Thành Đô, có thể thấy một số định hướng rõ ràng: Xem ẩm thực là ngành kinh tế – văn hóa mũi nhọn của thành phố; Phát triển chuỗi không gian ẩm thực đa dạng: phố cổ, phố đêm, không gian ven sông – hồ, khu đô thị mới; Tăng cường kinh tế đêm gắn với văn hóa – du lịch; Xây dựng trung tâm nghiên cứu, bảo tàng ẩm thực và cơ sở đào tạo đầu bếp; Đẩy mạnh hợp tác quốc tế để học hỏi mô hình thành công.
Từ một đô thị cổ, Thành Đô đã vươn mình trở thành hình mẫu tiêu biểu của thế giới trong phát triển công nghiệp ẩm thực sáng tạo. Với bề dày di sản và nền ẩm thực phong phú, Huế hoàn toàn có cơ hội để tiếp bước Thành Đô, trở thành Thành phố Sáng tạo tiếp theo của UNESCO trong lĩnh vực ẩm thực.
Chuyến khảo sát tại Thành Đô đã cung cấp cho Huế nguồn tư liệu quý giá, mở rộng tầm nhìn và tạo nền tảng vững chắc để thành phố tiếp tục triển khai chiến lược xây dựng hồ sơ ứng cử trong thời gian tới./.
Hương Bình