Hội thảo “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội” nhằm cho ý kiến thảo luận để Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam hoàn thiện các nội dung tham mưu trình Ban Bí thư ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giám sát, phản biện, tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội.
Để trao đổi, đánh giá những kết quả đạt được trong công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam giai đoạn 2013 – 2021, làm cơ sở xây dựng Đề án trình Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội, ngày 25/5, tại Hà Nội, Ủy ban Trung ương (UBTƯ) Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam tổ chức Hội thảo nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội.
Chủ trì Hội thảo có các đồng chí: Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; Lê Tiến Châu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam; Phạm Tất Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Dân vận Trung ương…
Tham dự Hội thảo có các đồng chí lãnh đạo UBTƯ MTTQ Việt Nam; đại diện một số bộ, ngành, các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam ở Trung ương; một số chuyên gia, nhà khoa học có kinh nghiệm; Ủy viên các Hội đồng tư vấn của MTTQ Việt Nam và lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam một số tỉnh, thành phố: Tuyên Quang, Hà Nội, Quảng Ninh, Bắc Giang, Hải Phòng, Ninh Bình, Phú Thọ, Hà Nam.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giám sát, phản biện
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam Lê Tiến Châu nhấn mạnh, công tác giám sát, phản biện xã hội là hoạt động đặc thù, mang tính nhân dân, tính xã hội rộng rãi, là phương thức để Nhân dân góp sức, hiến kế với Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng và thực hiện các chủ trương, chính sách, quyết sách, là hoạt động quan trọng nhằm ngăn ngừa nguy cơ suy thoái trong Đảng, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.
Điều 9 Hiến pháp năm 2013 đã ghi nhận và khẳng định rõ vai trò của MTTQ trong thực hiện công tác giám sát, phản biện xã hội. Đồng thời, khoản 2 Điều 4 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Đảng Cộng sản Việt Nam gắn bó mật thiết với Nhân dân, phục vụ Nhân dân, chịu sự giám sát của Nhân dân”. Khoản 2 Điều 8 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức… chịu sự giám sát của Nhân dân”. Từ Hiến pháp năm 2013, các Văn kiện Đại hội Đảng, gần đây nhất là Văn kiện Đại hội XIII và nhiều văn bản khác tiếp tục ghi nhận, khẳng định và nhấn mạnh rất rõ yêu cầu phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của MTTQ, các tổ chức chính trị – xã hội và Nhân dân trong mọi lĩnh vực, từ xây dựng Đảng, chính quyền, xây dựng và hoàn thiện pháp luật, cơ chế, chính sách đến các vấn đề về kinh tế – xã hội liên quan đến đời sống Nhân dân…
Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Lê Tiến Châu cũng cho biết, tại Kết luận số 19 ngày 14/10/2021 của Bộ Chính trị về Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV chỉ rõ: “Phát huy vai trò của Nhân dân, MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên trong việc nâng cao chất lượng công tác phản biện xã hội đối với quy trình lập pháp và giám sát việc thực hiện pháp luật; chú trọng bản lĩnh, ý thức chính trị, không bị chi phối, tác động bởi các hành vi không lành mạnh của bất cứ tổ chức, cá nhân nào trong quá trình giám sát, phản biện xã hội.”. Như vậy có thể khẳng định, Đảng, Nhà nước luôn quan tâm và xác định công tác giám sát, phản biện xã hội là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.
Kể từ khi ban hành Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 Bộ Chính trị khóa XI, công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội các cấp đã có nhiều chuyển biến, tiến bộ và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Thông qua hoạt động giám sát, phản biện xã hội, chức năng đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và Nhân dân ngày càng được thể hiện rõ nét, góp phần quan trọng vào đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận và các tổ chức chính trị – xã hội.
Tuy nhiên, Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Lê Tiến Châu cho rằng, nhận thức của một số cấp ủy Đảng, chính quyền và kể cả một số cán bộ trực tiếp làm công tác giám sát, phản biện xã hội còn chưa đầy đủ, chưa thống nhất, chưa đúng bản chất của hoạt động giám sát, phản biện xã hội, đôi khi, chưa phân biệt được về chủ thể, nội dung, tính chất giữa giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước và giám sát của MTTQ Việt Nam; chưa nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng và mối liên hệ mật thiết giữa việc triển khai tốt công tác giám sát, phản biện xã hội đối với công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, đơn vị mình.
Phó Chủ tịch – Tổng Thư ký Lê Tiến Châu nêu rõ: Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam chủ trì tổ chức Hội thảo “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội” để tiếp tục lắng nghe các đại biểu đến từ các cơ quan, tổ chức ở trung ương và địa phương cho ý kiến thảo luận để Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam hoàn thiện các nội dung tham mưu trình Ban Bí thư ban hành Chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giám sát, phản biện”, tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội.
Nội dung trọng tâm, trọng điểm, sát với những vấn đề nhân dân quan tâm, bức xúc
Tại Hội thảo, các đại biểu đã đưa ra nhiều ý kiến nhằm khắc phục những khó khăn, hạn chế nhằm tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ, nâng cao lực, hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng.
Ông Đỗ Duy Thường, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Dân chủ – Pháp luật cho rằng, để nâng cao hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội cần tiếp tục nâng cao nhận thức tư tưởng trong hệ thống chính trị, trong xã hội về vai trò của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội trong công tác giám sát và phản biện xã hội trong giai đoạn hiện nay với tính chất là thực hiện dân chủ, đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, góp phần tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước.
Ông Đỗ Duy Thường kiến nghị nhà nước ban hành Luật giám sát và phản biện xã hội; Luật giám sát của Nhân dân. Trong đó quy định mở rộng chủ thể của MTTQ là các tổ chức thành viên và Nhân dân tham gia giám sát. Ban hành Quy trình giám sát và phản biện xã hội; Quy định rõ trách nhiệm cơ quan, tổ chức đối với việc phản hồi các kiến nghị sau giám sát và phản biện; Quy định chế tài đối với những vi phạm các quy định về giám sát, phản biện xã hội.
Mặt khác, Ủy ban MTTQ các cấp cần chủ động, chủ trì phối hợp với các tổ chức thành viên, các cơ quan, tổ chức, chính quyền xây dựng và thực hiện tốt kế hoạch giám sát, phản biện xã hội hàng năm; đồng thời tập trung giám sát, phản biện xã hội những chính sách pháp luật liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; liên quan đến quyền và trách nhiệm của MTTQ Việt Nam; các chương trình, dự án, đề án về kinh tế, xã hội của địa phương…
Đặc biệt trong quá trình hoạt động giám sát, Mặt trận các cấp phải huy động sự tham gia của Nhân dân, đoàn viên, hội viên, phóng viên của các cơ quan truyền thông nhà nước, nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp trong hoạt động giám sát. Để làm được điều này cũng cần kiện toàn, củng cố, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Mặt trận về bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn, am hiểu nhiều lĩnh vực công tác; năng lực nghiên cứu, phân tích, đánh giá vấn đề; kỹ năng thực hành công tác giám sát và phản biện xã hội…
Đồng quan điểm, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Văn Pha cho rằng, cần đánh giá lại lực lượng của Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên các cấp để từ đó xây dựng các chương trình giám sát, phản biện xã hội một cách thực chất, không hình thức; vận dụng nhuần nhuyễn nguyên tắc tổ chức và hoạt động của MTTQ Việt Nam và tận dụng vị thế chính trị của chức danh Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam vào các hoạt động giám sát và phản biện xã hội. Đặc biệt cần sớm tổng kết các chương trình phối hợp giám sát giữa Mặt trận và một số cơ quan nhà nước trước đây.
Đồng thời cần xác định các chương trình triển khai sao cho vừa sức, không dàn trải, lấy chất lượng làm chính. Theo đó, ở cấp Trung ương mỗi năm chỉ triển khai 2 – 3 chương trình giám sát; cấp tỉnh triển khai 1 – 2 chương trình/năm; cấp huyện 01 chương trình/năm; cấp xã tập trung hướng dẫn chỉ đạo Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng tổ chức giám sát. Phạm vi giám sát cũng chỉ nên tập trung vào các chương trình, dự án, đề án được đầu tư xây dựng trực tiếp tại cộng đồng, có liên quan trực tiếp đến đời sống Nhân dân ở cộng đồng.
Đối với hoạt động phản biện xã hội, Ủy ban MTTQ Việt Nam cần chủ động đề nghị các tổ chức thành viên phối hợp từ khâu xây dựng các chương trình, kế hoạch phản biện xã hội. Đặc biệt cần cải tiến nội dung và hình thức phản biện xã hội như lâu nay vẫn làm – chủ yếu là hình thức hội nghị, tăng cường các hình thức lấy ý kiến dưới dạng tham vấn công chúng, tham vấn chuyên gia để nội dung phản biện thực sự phản ánh hơi thở của cuộc sống chứ không phải sản phẩm của phòng lạnh.
Từ thực thế triển khai tại địa phương, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hà Nội Đàm Văn Huân cho rằng, cần tăng cường sự lãng đạo của các cấp ủy đảng về công tác giám sát, phản biện xã hội, trong đó cấp ủy các cấp cần có quy định cụ thể về quy chế làm việc giữa cấp ủy với Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp về công tác giám sát, phản biện xã hội; có Nghị quyết về công tác lãnh đạo, chỉ đạo chính quyền các cấp tiếp thu và thực hiện các kiến nghị giám sát của Mặt trận; cần thiết cụ thể hóa bằng việc xây dựng Luật giám sát, phản biện xã hội. Cùng với đó cấp ủy Đảng cần chỉ đạo hệ thống chính trị tham gia hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt là pháp luật liên quan đến dân chủ cơ sở, giám sát, phản biện xã hội; nâng cao năng lực, sức chiến đấu của đảng viên và tổ chức đảng; thực hiện tốt quy chế làm việc giữa Đảng với MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội trong công tác giám sát.
Cũng theo ông Đàm Văn Huân, cần nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực lãnh đạo, kỹ năng và nghiệp vụ công tác đảng cho đội ngũ cấp ủy viên cơ sở, nhất là bí thư cấp ủy. Cấp ủy các cấp cần chú ý lựa chọn những đảng viên có tâm huyết, tinh thần trách nhiệm cao, biết tập hợp quần chúng, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng… Cần chỉ đạo chính quyền các cấp phối hợp và tạo điều kiện cho công tác giám sát, phản biện xã hội, đặc biệt là tiếp thu, thực hiện các kiến nghị sau giám sát…
Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Bắc Ninh Lê Đức Kỳ cho rằng, để phát huy hiệu quả của hoạt động giám sát, phản biện xã hội thì cần nâng cao hiệu quả phối hợp và thống nhất hoạt động giữa MTTQ và các tổ chức thành viên. Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ các cấp chủ động xây dựng chương trình cả nhiệm kỳ, cụ thể hóa thành kế hoạch từng năm nhằm hiệp thương, phối hợp và thống nhất hành động về hoạt động giám sát và phản biện xã hội với các tổ chức chính trị – xã hội và các tổ chức thành viên khác có liên quan. Cần kiện toàn về tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của các Hội đồng tư vấn; phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ và chuyên gia có kinh nghiệm, kiến thức chuyên sâu về các lĩnh vực pháp luật, quản lý đất đai, bảo vệ môi trường, văn hoá, giáo dục, kinh tế, tài chính… tham gia các hoạt động phản biện xã hội…
Tiếp thu ý kiến của đại biểu tham dự Hội thảo, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh nội dung của Chỉ thị phải tăng cường nhận thức của các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và toàn xã hội về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác giám sát phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội; xây dựng chuyên đề giám sát, phản biện xã hội tránh hiện tượng dàn trải, rời rạc, từ đó phát huy được tiếng nói của Mặt trận đối với hoạt động này. Chỉ thị của Ban Bí thư cần chỉ đạo các cấp ủy đảng, chính quyền, các cơ quan liên quan thực hiện kiến nghị của các cuộc giám sát phản biện xã hội và những kiến nghị nào không thực hiện được phải có phản hồi.
Cùng với việc phải đổi mới về tổ chức, đào tạo, bồi dưỡng bố trí cán bộ Mặt trận có năng lực, có phẩm chất, bản lĩnh ngang tầm nhiệm vụ được giao, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến cũng khẳng định, Chỉ thị của Ban Bí thư quan tâm đến lãnh đạo chỉ đạo xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật tạo hành lang pháp lý để MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội hoạt động. Trong đó quan tâm đến việc sửa đổi luật MTTQ Việt Nam, kiến nghị Nhà nước ban hành Luật giám sát và phản biện xã hội, Luật giám sát của nhân dân; Quan tâm tạo điều kiện về cơ sở vật chất, kinh phí để thực hiện công tác giám sát và phản biện xã hội.
Chủ tịch Đỗ Văn Chiến đề nghị, từ những ý kiến của đại biểu tham dự, Ban Soạn thảo cần tiếp thu, chỉnh sửa Dự thảo Đề án, Tờ trình, Chỉ thị để trình Đảng đoàn MTTQ Việt Nam; đồng thời gửi nội dung các Dự thảo xin ý kiến các ban, ngành, lãnh đạo các tổ chức chính trị – xã hội để hoàn thiện các văn bản này trước khi trình Ban Bí thư theo đúng tiến độ thời gian đề ra./.
PV (nguồn báo ĐCSVN)