Ngày 14/6/2025, Đài truyền hình NTV (Cologne, Tây Đức) đăng tải bài viết của chuyên gia Max Borowski với tiêu đề “Các chuyên gia Ngân hàng Trung ương Châu Âu cảnh báo – Sự tăng giá vàng có thể gây nguy hiểm cho sự ổn định tài chính”. Bài viết dẫn lời các chuyên gia ECB lo ngại rằng, đà tăng mạnh của giá vàng, vốn được coi là nơi trú ẩn an toàn có thể là dấu hiệu của bất ổn sâu rộng trong hệ thống tài chính, đồng thời phản ánh niềm tin sụt giảm vào các loại tài sản truyền thống và chính sách tiền tệ hiện hành.
Mặc dù quy mô thị trường vàng còn khiêm tốn so với thị trường chứng khoán hay trái phiếu, nhưng theo phân tích mới nhất từ Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB), rủi ro tài chính đã âm thầm tích tụ sau nhiều năm tăng giá mạnh mẽ. ECB cảnh báo rằng đà leo thang của giá vàng, vốn được thúc đẩy bởi tâm lý tìm kiếm nơi trú ẩn trong thời kỳ bất ổn có thể tiềm ẩn mối đe dọa đối với sự ổn định tài chính trong toàn khu vực đồng euro.
Giá vàng đã trải qua một chu kỳ tăng ấn tượng, liên tục phá kỷ lục trong suốt hơn một năm rưỡi qua. Chỉ trong vòng năm năm, giá một ounce vàng troy đã tăng gấp đôi, một xu hướng mà ECB đánh giá là dễ hiểu trong bối cảnh nhà đầu tư cá nhân và cả các ngân hàng trung ương gia tăng tích trữ kim loại quý này. Tuy nhiên, các chuyên gia của ECB cảnh báo rằng việc vàng trở thành tài sản phòng thủ chủ đạo có thể phản ánh sự xói mòn lòng tin vào hệ thống tài chính truyền thống và chính điều đó đang đặt ra rủi ro hệ thống đối với nền kinh tế khu vực.
Theo Báo cáo Ổn định Tài chính mới nhất của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB), khối lượng các sản phẩm phái sinh gắn với vàng trong khu vực đồng euro đã bứt lên ngưỡng 1 nghìn tỷ EUR chỉ trong vài tháng gần đây. Phần lớn giao dịch xoay quanh hợp đồng tương lai vàng thanh toán bằng tiền mặt, cho phép nhà đầu cơ đặt cược vào biến động giá mà không cần sở hữu kim loại vật chất.
ECB đặc biệt quan ngại vì nhiều vị thế trên thị trường này sử dụng đòn bẩy tài chính cao: nhà đầu tư bỏ ra lượng vốn tự có hạn chế nhưng có thể gặt hái lợi nhuận hoặc thua lỗ khổng lồ. Thêm vào đó, tỷ trọng lớn giao dịch được thực hiện qua quầy (OTC) thay vì trên sàn tập trung, khiến cơ quan giám sát khó đo lường chính xác quy mô rủi ro tích lũy trong hệ thống ngân hàng. Những yếu tố này, theo ECB, đang làm dấy lên lo ngại về tính minh bạch và mức độ tổn thương tiềm ẩn của thị trường tài chính khu vực đồng euro.
Nguy cơ “bóp nghẹt”
ECB cảnh báo rằng cơn sốt đầu cơ vàng hiện nay đang tiềm ẩn nguy cơ “bóp nghẹt” thị trường, đặc biệt trong các kịch bản biến động cực đoan. Theo phân tích, đặc điểm thiếu minh bạch của giao dịch vàng qua quầy (OTC) khiến cơ quan giám sát khó xác định được thời điểm và khối lượng giao hàng thực tế, một yếu tố then chốt nếu căng thẳng nguồn cung xảy ra. Trong khi đó, nhiều bên bán hợp đồng tương lai không sở hữu vàng vật chất, mà chỉ đặt cược vào khả năng mua được với giá thấp hơn trong tương lai.
Nếu xảy ra sự kiện thị trường đột biến, các tổ chức tài chính, đặc biệt là các ngân hàng đầu tư có thể đối mặt với thua lỗ lớn do không thể thực hiện nghĩa vụ giao hàng. Tình hình càng nghiêm trọng hơn nếu các hợp đồng này được tài trợ bằng nợ. Khi đó, rủi ro vỡ nợ có thể kích hoạt các cuộc gọi ký quỹ từ phía ngân hàng cho vay, kéo theo làn sóng bán tháo và rút vốn. ECB cảnh báo rằng một chuỗi phản ứng như vậy có thể gây ra tắc nghẽn thanh khoản trong toàn hệ thống, làm lan rộng cú sốc tài chính sang các khu vực thị trường khác và đe dọa ổn định tài chính khu vực đồng euro.
Một yếu tố rủi ro bổ sung, theo ECB, nằm ở khâu hậu cần vật lý liên quan đến giao hàng vàng. Nhiều hợp đồng tương lai hiện không được thanh toán tại nơi lưu trữ kim loại quý, dẫn đến việc phải vận chuyển vàng qua các tuyến hàng không quốc tế, đặc biệt là từ London sang New York. Theo một báo cáo của Handelsblatt, trong những tháng gần đây đã ghi nhận tình trạng tắc nghẽn tạm thời trong chuỗi cung ứng, làm dấy lên lo ngại về các “nút thắt cổ chai” trong logistics.
Các chuyên gia ECB cảnh báo rằng nếu áp lực giao hàng tăng đột biến, tình trạng “bóp nghẹt” thị trường hoàn toàn có thể xảy ra một hiện tượng khi giá vàng tăng vọt trong thời gian rất ngắn do bên bán không thể giao hàng đúng hạn, tại đúng địa điểm đã cam kết trong hợp đồng tương lai. Việc không có đủ vàng vật chất tại thời điểm cần thiết có thể kích hoạt làn sóng mua bù rủi ro hoảng loạn, khiến giá cả biến động dữ dội và khuếch đại các cú sốc tài chính trên diện rộng.
Trong bối cảnh giá vàng liên tục lập đỉnh và hoạt động đầu cơ gia tăng mạnh mẽ, Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) đưa ra cảnh báo rõ ràng: thị trường vàng, dù có quy mô nhỏ hơn các thị trường tài sản truyền thống đang tiềm ẩn những rủi ro hệ thống không thể xem nhẹ. Sự thiếu minh bạch trong giao dịch qua quầy, mức độ sử dụng đòn bẩy cao và nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng vật lý có thể trở thành mồi lửa cho một cuộc khủng hoảng thanh khoản diện rộng, đặc biệt trong các kịch bản thị trường biến động cực đoan. Đối với ECB, vàng không chỉ là một “nơi trú ẩn an toàn”, mà đang trở thành một chỉ dấu sớm cho những biến động bất ổn sâu sắc hơn trong hệ thống tài chính khu vực đồng euro.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn:https://www.n-tv.de/wirtschaft/Wie-die-Gold-Rally-die-Finanzstabilitaet-gefaehrden-koennte-article25832914.html