Ngày 12/8/2025, Reuters dẫn lời Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim cho biết, Kuala Lumpur cùng một số đối tác khu vực sẽ cử phái đoàn chung tới Myanmar nhằm thúc đẩy hòa bình và hỗ trợ nhân đạo cho hơn 1 triệu người Rohingya đang sống trong điều kiện khó khăn tại các trại tị nạn thuộc Cox’s Bazar, đông nam Bangladesh, khu định cư tị nạn lớn nhất thế giới.
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim cho biết, mục tiêu của chuyến đi là thúc đẩy tiến trình hòa bình giữa chính quyền quân sự Myanmar và các lực lượng đối lập, đồng thời tìm giải pháp khẩn cấp hỗ trợ hàng trăm nghìn người Rohingya đang tị nạn tại Bangladesh trong điều kiện thiếu thốn lương thực, y tế và chỗ ở.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh cộng đồng quốc tế lo ngại tình trạng bạo lực kéo dài tại Myanmar kể từ sau cuộc đảo chính quân sự năm 2021, khiến hàng triệu người rơi vào khủng hoảng nhân đạo. Vấn đề người Rohingya, vốn đã âm ỉ nhiều năm, nay càng trầm trọng khi Bangladesh phải gánh áp lực lớn về kinh tế – xã hội để nuôi dưỡng số người tị nạn này.
Theo chuyên gia của ASEAN News phân tích, việc Malaysia chủ động đóng vai trò trung gian không chỉ phản ánh lập trường nhân đạo, mà còn cho thấy nỗ lực định hình lại ảnh hưởng của ASEAN trong việc xử lý khủng hoảng khu vực. Tuy nhiên, thách thức phía trước vẫn rất lớn, khi các bên liên quan chưa đạt được đồng thuận về lộ trình hòa bình, trong khi viện trợ quốc tế cho người Rohingya đang có dấu hiệu sụt giảm.
Theo giới quan sát, chiến lược ngoại giao của Malaysia dưới thời Thủ tướng Anwar Ibrahim đang hướng tới hình ảnh một quốc gia “cầu nối” trong các hồ sơ nhạy cảm của khu vực. Việc chủ động dẫn dắt phái đoàn tới Myanmar phản ánh tư duy “ngoại giao chủ động” – vừa duy trì nguyên tắc không can thiệp của ASEAN, vừa tìm cách linh hoạt áp dụng để xử lý những cuộc khủng hoảng nhân đạo đe dọa ổn định chung.
Với hồ sơ Myanmar, Malaysia không chỉ tập trung vào khía cạnh nhân đạo mà còn muốn chứng minh rằng ASEAN vẫn đủ khả năng giải quyết các vấn đề nội khối nếu có sự phối hợp thực chất. Trong bối cảnh nhiều ý kiến chỉ trích ASEAN “thiếu hiệu quả” trước cuộc khủng hoảng Myanmar, Kuala Lumpur đang tìm kiếm vai trò “điều phối thực địa” – đưa đối thoại từ bàn hội nghị tới hành động cụ thể.
Tuy nhiên, thách thức lớn nằm ở chỗ cơ chế ra quyết định của ASEAN dựa trên đồng thuận, khiến tiến trình bị chậm nếu một hoặc vài thành viên không đồng ý. Ngoài ra, quan hệ giữa một số nước ASEAN với chính quyền quân sự Myanmar vẫn còn phức tạp, có thể tác động đến nỗ lực của Malaysia. Dù vậy, việc Anwar Ibrahim chọn cách tiếp cận vừa mềm mỏng, vừa kết hợp áp lực ngoại giao, cho thấy Malaysia đang thử nghiệm một mô hình ngoại giao khu vực mới, có thể định hình lại vị thế ASEAN trong các vấn đề an ninh và nhân đạo Đông Nam Á.
Hiền Nguyễn