Một số các quốc gia chủ yếu ở phía Nam châu Âu đã từ chối nỗ lực của Brussels về việc cấp quyền cung cấp khí đốt trong khối này sau khi đề xuất được đưa ra khiến Brussels không có nhiều sự ủng hộ của các nước thành viên EU để thông qua quyền hạn khẩn cấp.
Biện pháp khẩn cấp của Brussels được nhiều nước thuộc châu Âu coi là được tính là để cứu Đức nếu đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 1 liên kết với Nga, , bị gián đoạn hoặc ngừng hoạt động sẽ cho phép Ủy ban châu Âu áp dụng mức cắt giảm 15% lượng tiêu thụ khí đốt toàn châu Âu bắt buộc từ tháng 8/2022 đến tháng 5/2023. Hành động như vậy có thể được “kích hoạt bất cứ lúc nào”, nếu nguồn cung khan hiếm khiến việc chia sẻ giữa các nước láng giềng thuộc châu Âu trở nên cần thiết. Tuy nhiên, các bộ trưởng ở Ba Lan, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Síp và Hy Lạp đã nói “không” với đề xuất giành quyền lực và ràng buộc cắt giảm tiêu thụ khí đốt, trong khi ba nhà ngoại giao châu Âu xác nhận hiện không có đủ số phiếu để thông qua các quy tắc mới. Việc phê duyệt yêu cầu đa số đủ điều kiện – 15 quốc gia đại diện cho 65% dân số của khối.
Trong khi đó, Hungary đã tiến một bước xa hơn, tuyên bố không có ý định để bất kỳ nguồn khí đốt nào của họ bị cắt giảm bắt đầu từ tháng tới. Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Péter Szijjártó đã đến Moskva với nỗ lực mua thêm nguồn cung của Nga. Các bộ trưởng năng lượng của châu Âu dự kiến sẽ thảo luận về đề xuất trên và cuộc khủng hoảng khí đốt mùa Đông sắp diễn ra tại cuộc họp vào ngày 26/7/2022, nhưng đến thời điểm đó, đề xuất của Ủy ban châu Âu có thể là một thất bại.
Sự phân chia phiếu bầu theo địa lý không phải là vấn đề mới ở Brussels. Nhưng không giống như các cuộc tranh luận trước đây về viện trợ kinh tế – với một số nước Bắc Âu tiết kiệm phản đối những nước Đông Nam châu Âu đang cần tiền – lần này, khu vực ngoại vi của châu Âu được tiếp cận với khí đốt không phải của Nga không sẵn sàng hỗ trợ Đức.
Các nhà lãnh đạo châu Âu đã ủng hộ việc có thể ngừng nhận khí đốt của Nga, sau khi 12 quốc gia thuộc châu Âu bị ảnh hưởng bởi việc cắt giảm nguồn cung cấp hoặc ngắt kết nối hoàn toàn trong những tuần gần đây. Nhưng cho đến nay, điều đó vẫn chưa đủ để thuyết phục các quốc gia từ bỏ quyền kiểm soát việc sử dụng năng lượng ở trong nước.
Phó Thủ tướng Đức Robert Habeck đã chỉ trích các nước không muốn tham gia. “Chúng ta phải tiết kiệm năng lượng ở châu Âu và trên hết là khí đốt. Điều đó cũng có nghĩa là các nước không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi việc cắt giảm khí đốt từ Nga nên giúp các nước khác, vì sự đoàn kết của châu Âu”, ông Habeck nói trong một cuộc họp báo.
Nhiều nước không đồng ý, đặc biệt là Hy Lạp – nơi có “ký ức cay đắng” về việc đòi hỏi sự đoàn kết tài chính từ Đức trong cuộc khủng hoảng nợ năm 2015. “Giả sử chúng tôi giảm [sử dụng khí đốt] 15%, điều này không có nghĩa là sẽ có nhiều khí đốt hơn đến Đức. Nó không có nghĩa là có những đường ống trống rỗng có thể được lấp đầy. Không hiểu thế nào mà Ủy ban châu Âu đã đưa ra thông báo này mà không có sự tham vấn nghiêm túc”, Bộ trưởng Năng lượng Hy Lạp Kostas Skrekas cho biết.
Về phần mình, Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi Sinh thái Tây Ban Nha Teresa Ribera đã lên án kế hoạch của Brussels là “không hiệu quả nhất và cũng không công bằng nhất”. “Chúng tôi hoàn toàn phản đối đề xuất”, Bộ trưởng Bồ Đào Nha về Năng lượng và Môi trường João Galamba tuyên bố.
Các quốc đảo của Châu Âu cũng đang “nổi dậy”, cho rằng họ không được liên kết với mạng lưới khí đốt của châu Âu, nên không thể gửi khí đốt đến các nước láng giềng trong lục địa châu Âu thiếu năng lượng. “Nó sẽ không áp dụng cho Síp cho đến khi hòn đảo này được kết nối trực tiếp với mạng lưới khí đốt tự nhiên của châu Âu”, một quan chức Síp nêu rõ.
Trong khi một số quốc gia cho rằng việc giảm 15% lượng tiêu thụ khí đốt là đòi hỏi quá nhiều, nhưng điểm mấu chốt chính của sự tranh cãi là sự bắt buộc có thể được kích hoạt mà không cần sự đồng ý của từng quốc gia.
Cụ thể, đề xuất cuối cùng – nếu được thông qua – sẽ yêu cầu Ủy ban châu Âu tham khảo ý kiến của các thành viên EU, nhưng không yêu cầu sự cho phép để kích hoạt các cắt giảm ràng buộc.
Bộ trưởng Khí hậu Ba Lan Anna Moskwa cảnh báo “cơ chế đoàn kết không được dẫn đến giảm an ninh năng lượng của bất kỳ quốc gia thành viên nào”.
PV