Trong nhiều tháng, các quan chức thuộc các nước châu Âu đã cảnh báo về một cuộc khủng hoảng năng lượng trong mùa Đông này khi Nga – từng là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn nhất khu vực – cắt giảm nguồn cung để “trả đũa” các lệnh trừng phạt mà châu Âu áp đặt đối với chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.
EU đã thành công trong việc thay thế phần lớn lượng khí đốt Nga nhập khẩu qua đường ống Nord Stream nhưng không thể ngừng mua LNG của Nga.
Giờ đây, các kho chứa khí đốt của Liên minh châu Âu (EU) đã gần đầy, các tàu chở khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) đang xếp hàng dài tại các cảng và giá cả đang giảm. Giá khí đốt tự nhiên kỳ hạn chuẩn của châu Âu đã giảm 20% kể từ thứ cuối tuần trước và hơn 70% kể từ khi đạt mức cao kỷ lục vào cuối tháng 8.
EU cũng đã xây dựng các kho chứa và lấp đầy các kho dự trữ khí đốt. Theo dữ liệu từ Cơ sở hạ tầng Gas ở châu Âu, các kho dự trữ gần như đã đầy 94%. Con số này cao hơn so với mục tiêu 80% mà các quốc gia trong kế hoạch đặt ra trước tháng 11.
Tomas Marzec-Manser, người đứng đầu bộ phận phân tích khí đốt tại Cơ quan Dịch vụ theo dõi hàng hóa Độc lập (ICIS) nhận định, đây là một sự kiện cực kỳ đáng ngạc nhiên đối với châu Âu. Trong năm qua, các hộ gia đình và doanh nghiệp đã bị cản trở bởi sự gia tăng không kiểm soát được về giá của Gas, một trong những nguồn năng lượng quan trọng nhất.
Dù cho các nước châu Âu đã thành công trong việc thay thế phần lớn lượng khí đốt Nga nhập khẩu qua đường ống Nord Stream nhưng 27 nước thành viên không thể ngừng mua LNG của Moscow.
Số liệu mới nhất cho thấy, trong khi nhập khẩu khí đốt từ đường ống của Nga từ châu Âu đã giảm hơn 80% thì các chuyến hàng LNG của Nga sang khu vực này đã tăng 50% trong 9 tháng đầu năm 2022.
LNG từ Nga, bao gồm cả từ dự án Yamal LNG của Novatek ở Bắc Cực đang chứng tỏ sự thật trái ngược với thông tin tổng thể cho rằng, EU đang giảm tất cả các hình thức nhập khẩu năng lượng và các khoản thanh toán liên quan đến nước Nga.
Nhà nghiên cứu Kristine Berzina thuộc Quỹ Marshall Đức nhận định: “Đó chắc chắn là một mối lo ngại. Trên thực tế, các quốc gia trước đây không nhập khẩu khí đốt tự nhiên của Nga hiện đang mua LNG”.
Việc châu Âu nhập khẩu LNG từ Nga tăng 50% có thể khiến Nga vẫn tiếp tục nắm cán cân năng lượng với khu vực này.
Bằng cách ngừng cung cấp khí đốt rẻ thông qua các đường ống Dòng chảy phương Bắc (Nord Stream) và thay thế một phần nguồn cung bằng các lô hàng LNG, Nga có thể thu lợi từ mức giá cao bởi LNG đắt hơn khí đốt được cung cấp qua các đường ống.
Các chuyến hàng đến châu Âu và châu Á đã cho phép Nga vẫn duy trì xuất khẩu LNG ở mức cao kỷ lục.
Gần 80% lượng LNG xuất khẩu của Nga đã đến châu Âu và châu Á. Nga đã vận chuyển trung bình 2,78 triệu tấn LNG mỗi tháng vào năm 2022, tăng từ 2,62 triệu năm 2021 và 2,56 triệu vào năm 2019.
Châu Âu cũng đang cạnh tranh với những khách hàng ở châu Á, như Nhật Bản – quốc gia phụ thuộc vào nguồn cung LNG từ Nga.
Điều này đã cho phép Nga vẫn chủ động điều tiết năng lượng vào châu Âu, dù cho Dòng chảy phương Bắc 1 và 2 đóng cửa vĩnh viễn vì sự cố rò rỉ thì quốc gia này vẫn có “con đường” cung cấp khí đốt với giá cao. Chỉ tính riêng trong tháng 9/2022, các nước EU đã mua gần 1 tỷ USD LNG từ Nga.
Châu Âu vẫn cần Nga
Nhu cầu về LNG ở EU có thể sẽ tăng hơn nữa vào năm 2023. Năm 2022, khối này vẫn sử dụng khí đốt từ đường ống của Nga để lấp đầy các kho dự trữ khí đốt. Tuy nhiên, năm sau, sẽ không có “bộ đệm” nào như vậy nữa.
Sự sụt gia tăng đáng kể các chuyến hàng LNG đã dẫn đến ùn tắc giao thông trên khắp các nhà ga tái định hóa của châu Âu.
Felix Booth, người đứng đầu LNG tại công ty dữ liệu Vortexa tiết lộ, có tới 35 tàu đang trôi gần hoặc đi rất chậm về phía các cảng ở Tây Bắc châu Âu và bán đảo Iberia. Vì thiếu các cảng biển tiếp nhận LNG nên những con tàu đó có thể sẽ mất một tháng nữa để tìm nơi tiêu thụ cho hàng hóa.
Nhập khẩu LNG tăng nhiều nhất ở Tây Ban Nha, Pháp và Bồ Đào Nha.
Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Berzina cho hay, không phải tất cả các nước đều có thể sử dụng LNG thay vì khí đốt qua đường ống. Đơn cử như tại Đức – nền kinh tế “đầu tàu” châu Âu – không có thiết bị đầu cuối và tiếp nhận LNG và hoàn toàn dựa vào việc cung cấp khí đốt qua đường ống.
Hiện Tây Ban Nha đang sở hữu tới 6 thiết bị đầu cuối LNG. Việc không có hệ thống đường ống nối Tây Ban Nha với các nước châu Âu khác cũng có nghĩa là các nước như Đức không thể dễ dàng nhận LNG. Kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng đường ống bổ sung nối Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha với Pháp và Đức đang được thực hiện, nhưng sẽ mất vài năm.
Thị trường LNG toàn cầu có thể sẽ thắt chặt đáng kể trong những tháng tới. Tuần trước, Trung Quốc đã thông báo, họ sẽ ngừng bán LNG cho người mua nước ngoài.
Các chuyên gia cho biết, những nỗ lực để khắc phục sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga, cả qua đường ống dẫn và LNG, trong dài hạn sẽ đòi hỏi mức tiêu thụ giảm đáng kể.
Chuyên gia Raphel Hanoteaux, cố vấn chính sách cấp cao về khí đốt tại một tổ chức độc lập về biến đổi khí hậu nhận thấy: “EU có một lộ trình rõ ràng để giảm sự phụ thuộc vào Nga. Việc thực thi Luật Khí hậu sẽ giúp EU giảm mức tiêu thụ khí đốt khoảng 35% so với năm 2019.
Các hành động bổ sung của EU được mô tả trong kế hoạch REpowerEU do Ủy ban EU công bố vào đầu năm nay có thể cho phép khối này giảm tiêu thụ khí đốt 52%. Nhưng hiện tại, châu Âu sẽ vẫn phụ thuộc một phần vào khí đốt Nga, đặc biệt là dưới dạng LNG”.
Hoàng Hạnh/Nguồn: Kyodo
