Chiều ngày 30/5/2023, Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam phối hợp cùng Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng tổ chức Triển lãm “Búp bê Nhật Bản” triển lãm “Búp bê Nhật Bản” tại Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng (78 Lê Duẩn, Hải Châu, Đà Nẵng). Sự kiện này diễn ra trong dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Nhật Bản – Việt Nam (21/9/1973 – 21/9/2023), nhằm góp phần quảng bá những nét đẹp văn hóa Nhật Bản đến với nhân dân Việt Nam, lần đầu tiên tại Đà Nẵng.
“Với người dân Nhật bản, bao đời qua, búp bê không chỉ đơn thuần là vật phẩm trang trí, mà còn là một người bạn tâm tình, giúp bộc lộ cảm xúc của chủ nhân. Đa phần búp bê truyền thống Nhật Bản mang trên mình, rất nhiều các sắc thái biểu cảm và cử chỉ riêng. Các nghệ nhân với khối óc và đôi tay tinh xảo, đã thể hiện tài tình trong phản ánh cốt cách, tập tục văn hóa rất riêng của dân tộc mình. Búp bê Nhật Bản nổi tiếng thế giới là do vậy”.
Triển lãm liên tục mở cửa (8h đến 17h hằng ngày; vào xem miễn phí) từ ngày 31/5/2023 đến hết ngày 20/6/2023 (không có ngày nghỉ).
“Do tác động của đại dịch COVID-19, nhiều sự kiện, hoạt động giao lưu văn hóa Việt Nam – Nhật Bản phải trì hoãn và gián đoạn. Năm 2022, ngay khi tình hình dịch bệnh được kiểm soát, trong khuôn khổ lễ hội Việt – Nhật diễn ra tại Đà Nẵng, chúng ta cũng đã có dịp chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Búp bê Nhật Bản qua một hoạt động trưng bày. Búp bê Nhật Bản luôn ẩn chứa những giá trị nghệ thuật rất cao. Qua các lần triển lãm Búp bê Nhật Bản ở nhiều tỉnh, thành phố của Việt Nam, chúng tôi đã đón nhận sự quan tâm, lời khen ngợi của đông đảo người xem.
Năm nay, hai nước chúng ta đã và đang tổ chức nhiều hoạt động và sự kiện kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt – Nhật. Triển lãm Búp bê Nhật Bản được tổ chức tại Đà Nẵng là một trong những hoạt động có ý nghĩa quan trọng, thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước chúng ta về nền văn hóa của nhau”, Tổng lãnh sự Nhật Bản tại Đà Nẵng, Ngài Yakabe Yoshinori, nhấn mạnh.
Triển lãm “Búp bê Nhật Bản” giới thiệu gần 70 tác phẩm búp bê cả truyền thống lẫn hiện đại được chế tác trực tiếp tại Nhật Bản. Trong đó, các mẫu búp bê gỗ Kokeshi độc đáo do chính Bảo tàng Kokeshi Tsugaru cung cấp.
Không gian trưng bày tại tầng 1, Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng (78 Lê Duẩn, Hải Châu, Đà Nẵng), được bài trí gồm 2 khu vực: Búp bê hình người và Búp bê gỗ Kokeshi.
Ở khu vực một của triển lãm, người xem được chiêm ngưỡng 32 mẫu búp bê tuyệt đẹp, mô phỏng đa dạng các nhân vật từ trẻ em đến người lớn, xuất hiện trong bối cảnh từ cuộc sống thường ngày đến kịch nghệ.
Tất cả các mẫu búp bê đều được chế tác tinh xảo dưới đôi bàn tay tài hoa của nhiều nghệ nhân trong suốt nhiều năm ròng, và mỗi nghệ nhân sẽ chỉ đảm nhiệm một công đoạn riêng biệt trong quy trình. Vì lẽ đó, các mẫu búp bê này đều có giá trị nghệ thuật cao và thường được đem biếu tặng vào các dịp đặc biệt.
Ở khu vực hai của triển lãm, là các mẫu búp bê gỗ Kokeshi độc đáo. Có tất cả 12 dòng Kokeshi được trưng bày trong sự đối sánh chi tiết, nhiều kích cỡ, đi kèm với đó là các mẫu Kokeshi hiện đại.. Đây cũng chính là yếu tố kế thừa văn hóa – nghệ thuật truyền thống trong văn hóa – nghệ thuật đương đại của “tinh thần Nhật Bản”.
“Trong lĩnh vực nghệ thuật thị giác, Trung tâm Giao lưu văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam đã tổ chức triển lãm Búp bê Nhật ở nhiểu tỉnh, thành phố tại Việt Nam.
Kể từ năm 2020, triển lãm Búp bê Nhật Bản đã từng diễn ra ở thành phố Hồ Chí Minh, Huế. Năm 2022, triển lãm: KOKESHI – Búp bê gỗ Nhật Bản, đã được tổ chức ngay tại Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam (
27 Quang Trung, Hoàn Kiếm, Hà Nội). Các triển lãm đã đón tiếp đông đảo khán giả đến thưởng thức nét văn hóa truyền thống độc đáo này Hà Nội,. Năm 2023, chúng tôi đã lần đầu tiên đưa triển lãm này đến với thành phố Đà Nẵng.
Búp bê Nhật Bản từ lâu đời đã trở thành một phần quen thuộc trong đời sống người dân chúng tôi, có thuyết cho rằng là từ hơn 1.000 năm trước. Ngày nay ở các tỉnh thành trên đất nước Nhật Bản đã xuất hiện rất nhiều búp bê có hình dáng khác nhau.
Trong triển lãm lần này, quý vị sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng tổng cộng 69 tác phẩm búp bê, từ những búp bê trong trang phục lộng lẫy, đến những búp bê gỗ Kokeshi giản dị, mang vẻ đẹp thuần khiết của gỗ. Chúng tôi hy vọng rằng, thông qua những tác phẩm búp bê Nhật Bản ở đây, quý vị có thể hiểu hơn về sự đa dạng của văn hóa Nhật Bản; đồng thời, cảm nhận thêm phần nào tính sáng tạo của văn hóa Nhật Bản”, ông Osuka Shoya – Trợ lý Giám đốc phụ trách văn hóa – Nghệ thuật (Trung tâm Giao lưu Văn hóa Nhật Bản tại Việt Nam), chia sẻ.
Có riêng một Bảo tàng dành cho Kokeshi nổi tiếng
Kokeshi ra đời tại vùng Tohoku (Đông Bắc) Nhật Bản vào thế kỷ 19 và thường được bán làm quà lưu niệm cho trẻ em (ở các thị trấn suối nước nóng trong vùng). Mỗi thị trấn lại chế tác một dòng Kokeshi của riêng mình, với các hoa văn và kỹ thuật rất riêng. Thậm chí có dòng búp bê ( đơn cử như Tsugaru), có riêng một Bảo tàng.
Đó là Bảo tàng Búp bê Kokeshi Tsugaru (Bảo tàng đưa các mẫu búp bê gỗ từ Nhật, sang Đà Nẵng lần này để triển lãm). Bảo tàng Búp bê Kokeshi Tsugaru được thành lập vào 04/1988 tại thành phố Kuroishi, tỉnh Aomori, Nhật Bản. Tại bảo tàng độc dáo này trưng bày khoảng 4.000 búp bê Kokeshi với đầy đủ 12 dòng Kokeshi phổ biến, nhưng nhiều nhất (như tên gọi) là dòng Tsugaru. Thành phố Kuroishi cũng là nơi có các suối nước nóng ở các quận Nuryuu và Itadome, và đây cũng là hai nơi, được cho là cái nôi của búp bê Kokeshi dòng Tsugaru, một trong những dòng búp bê Kokeshi truyền thống.
Ngay từ thời cổ đại, búp bê đã là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người dân Nhật Bản. Búp bê Nhật Bản được chia thành nhiều dòng khác nhau tùy theo trình độ tay nghề và chất liệu, cũng như chủ đề và hình dáng.
“Đây là triển lãm “Búp bê Nhật Bản”đầu tiên diễn ra tại thành phố Đà Nẵng giới thiệu bộ sưu tập đặc sắc gồm 69 búp bê cả truyền thống và hiện đại của Nhật Bản, trong đó, được biết một chi tiết khá thú vị là trong số búp bê Kokeshi hiện đại có 5 mẫu lấy cảm hứng từ văn hóa Việt Nam.
Chúng tôi hy vọng rằng, không gian triển lãm “Búp bê Nhật Bản” sẽ mang lại sự trải nghiệm thú vị đến với người dân và du khách; qua đó chúng ta sẽ thấy được sự đa dạng của búp bê Nhật Bản, sự khéo léo, tinh tế trong chế tác cùng tình yêu sâu sắc đối với từng mẫu búp bê, tạo nên nét đặc trưng riêng của văn hóa búp bê Nhật Bản. Mỗi một búp bê được trưng bày tại triển lãm mang nhiều thông điệp, sẽ như những sứ giả giúp chúng ta thêm hiểu và yêu quý hơn nét đẹp văn hóa của xứ Phù Tang”, chị Nguyễn Thị Trinh – Phó Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng, chia sẻ.
Chiều qua (30/5/2023), sau nghi thức khai mạc, triển lãm “Búp bê Nhật Bản” đã đón rất đông khách đến tham quan,; nhiều vị khách đã tham gia mặc thử (trải nghiệm) trang phục truyền thống Yukata. Có một không gian riêng dược dành cho các bạn nhỏ đến với triển lãm, đó là hướng dẫn thực hành gấp giấy nghệ thuât Nhật Bản (Origami)./.
Trần Ngọc
